تلفن اینترنتی یا فیلترینگ

وقتی مدیر یک شرکت خدمات دهنده اینترنتی صبح پنجشنبه دو هفته قبل تعدادی از ماموران را در شرکت خود دید تصور می کرد این هم یک بازدید ساده است که به خوبی و خوشی حل و فصل می شود اما وقتی یکی از آنها پشت کامپیوتر نشست و سئوالات خود را آغاز کرد او دانست که همه چیز به آن سادگی که فکر می کرده نبوده است:
ـ کامپیوتر شما به ISP تان متصل است؟
بله.
ـ خدمات تلفن اینترنتی ارائه می دهید؟
خیر.
ـ فیلترینگ دارید؟
بله همان چیزی که شرکت ICP به ما ارائه می دهد.
مامور لیستی را از کیفش در می آورد و شروع به تایپ آدرس های اینترنتی ممنوعه می کند، همه فیلتر شده اند جز یکی، ماموران به هم نگاه می کنند و در میان بهت کارمندان شرکت دستور پلمب اجرا می شود.
تصویر فوق خیالی و من درآوردی نیست، تنها در طول هفته گذشته حدود ۵۰ شرکت خدمات دهنده اینترنتی شاهد چنین برخوردی بوده اند و هم اکنون با پلمب شرکت شان در راهروهای دادگاه به دنبال زنده کردن سرمایه شان هستند.
رضا پارسا دبیر انجمن صنفی ISP در این باره می گوید: از روز پنجشنبه دو هفته قبل اکیپی از نمایندگان وزارت ICT و اداره اماکن به شرکت هایISP مراجعه و در صورتی که هر کدام از آنها اقدام به سرویس دهی تلفن اینترنتی می کرد و یا فیلترینگ صحیح نصب نکرده بود و یا از تجهیزات دریافت از ماهواره بهره می برد اقدام به پلمب شرکت می کردند.
به گفته پارسا شاکی در زمینه تلفن های اینترنتی شرکت مخابرات و در زمینه تجهیزات دریافت از ماهواره و عدم نصب فیلترینگ مدعی العموم بوده است.
مسئولان شرکت های ISP که با چنین صحنه هایی در شرکت هایشان مواجه شده اند از وجود لیستی خبر می دهند که حدود ۲۲۰ شرکت خدمات دهنده اینترنتی را در برمی گیرد، در صورتی که این تعداد شرکت توسط دادگاه پلمب شوند وسیع ترین برخورد با شرکت های ISP در طی ۵ سال فعالیت آنها در کشور صورت گرفته است.
بنا به گفته مسئولان شرکت ها سرمایه خود را در این قضیه توقیف شده دیده اند. برخورد با شرکت ها در حالی صورت می گیرد که به جز یک مورد بقیه نقض قانون نبوده است. به گفته الفت مدیرعامل شرکت پیشگام ماموران در هنگام مراجعه به این شرکت بحث ترمینیشن ( ارتباط تلفن اینترنتی خارج به داخل) را مطرح کرده اند در صورتی که کار این شرکت اورجینیشن ( ارتباط تلفن اینترنتی داخل به خارج ) بوده است. به همین دلیل ما با دلیل و مدرک به آنها ثابت کردیم که سرویس ترمینیشن ارائه نمی کنیم، سپس آنها موضوع فیلترینگ را مطرح کردند؛ ما دلیل آوردیم که فقط خدمات دهنده اینترنتی هستیم نه خدمات دهنده اینترنتی (ISP)، در نتیجه فیلترینگ به کار ما مربوط نمی شود بعد آنها درخواست مجوز voip کردند در حالی که در تهران هنوز کسی چنین مجوزی را به صورت مکتوب دریافت نکرده است.
● Voip: مشکل همیشگی
بحث تلفن اینترنتی برای شرکت مخابرات بسیار حیاتی است. آنها سال هاست در حال فکر کردن روی این موضوع هستند که چگونه می توانند در مقابل ارزانی و قابل دسترس بودن تلفن اینترنتی و رویکرد عجیب و گسترده مردم به این پدیده همچنان درآمدهای شرکت مخابرات را حفظ کنند. چند سال قبل حتی دوراندیش ترین مدیران مخابراتی تصور نمی کرد درآمدهای ناشی از مکالمات ورودی خارجی به یک باره با سیر نزولی روبه رو شود و یک تکنولوژی نه چندان گسترش یافته بتواند انبوهی از تجهیزات شبکه مخابراتی را دور بزند.
گفته می شود میزان درآمدهای مخابرات در سال ۱۳۷۰ بالغ بر ۲۰ میلیون دلار بوده که در سال ۱۳۸۰ این میزان سیر منفی به خود گرفته و مخابرات با ۳۰ میلیون دلار کسری تراز مکالمه روبه رو شده است که پیش بینی می شود امسال نیز این میزان همچنان افزایش یافته و به ۴۰ میلیون دلار برسد.
بزرگترین ضرر و زیان ناشی از تلفن های اینترنتی درست در زمانی اتفاق افتاد که در جهت یکسان سازی نرخ تماس های خارجی و به دلیل رقابت با تلفن اینترنتی قیمت هر پالس تلفن به خارج از کشور برای همه کشورها یکسان شد، اما چیزی نگذشت که شرکت های بین المللی تلفن اینترنتی بین المللی با آگاهی از این موضوع بلافاصله ترافیک های تلفن اینترنتی خود را به ایران منتقل و از طریق سیستم مخابراتی ایران به کشورهای مذکور ارسال می کردند. یک کارشناس در این باره می گوید: شرکت های تلفن اینترنتی بین المللی انگار منتظر این حادثه بودند. چون مثلاً برای آنها ارسال ترافیک اینترنتی به ایران و از طریق مخابرات ایران به کوبا ارزان تر از این بود که به کشور دیگری این ترافیک را منتقل و به اصطلاح «ترانزیت» کنند. به همین دلیل طی مدت کوتاهی مخابرات ایران مبالغ کلانی به مخابرات کوبا و برخی از کشورهای دیگر بدهکار شد، در حالی که به دلیل ورود این مکالمات از طریق اینترنت عملاً درآمدی نصیب این شرکت نشده بود.
این کارشناس اضافه می کند: مسئولان مخابراتی بلافاصله متوجه سوءاستفاده از شبکه مخابراتی شدند اما تغییر قیمت مکالمات تلفن خارجه کار ساده و یک شبه ای نیست و از سویی به دلیل مشکلات ناشناخته دیگر این موضوع به تعویق افتاد و قریب به چند ماه زمان برد و آنچنان که مدیرعامل شرکت دیتا گفته است مخابرات قریب به ۵۰ میلیون دلار در این ماجرا ضرر کرد. در مقابل شرکت های اینترنتی نیز معتقدند که ضرر و زیان مخابرات در این ماجرا ربطی به شرکت های خدمات دهنده اینترنت ندارد و آنها نباید تاوان عدم تعیین کارشناسانه تعرفه ها را بدهند.
رضا پارسا دبیر انجمن صنفی در گفت وگویی گفته است که، وقتی منافع یک شرکت خصوصی و دولتی با منافع مردم در تعارض است تکلیف چیست؟ آیا هر شرکت دولتی به بهانه این که متضرر شده است می تواند هر کاری را انجام دهد؟
مصطفی محمدی رییس هیات مدیره انجمن ISPها هم معتقد است که مخابرات باید جهت جلوگیری از زیان بیشتر پروسه تصمیم گیری در تعیین قیمت ها را در درون خود ساماندهی کند، برخورد کردن و یک شبه و شخصی تصمیم گرفتن نمی تواند پاسخگوی ضرر ناشی از تاخیر در تهیه و تصویب قوانین توسعه مخابرات و وزارت ارتباطات بوده و آن را جبران کند. نکته دیگری که شرکت های خصوصی به آن اعتراض دارند حضور مخابرات به عنوان شاکی در این پرونده است. این در حالی است که هنگام بسته شدن ISPها گفته می شد که یک مامور شرکت مخابرات همراه اکیپ های ماموران در زمینه تست تلفن اینترنتی و فیلترینگ به آنها نظر کارشناسی می داده است همچنین گفته می شد که مخابرات در تهیه لیستی که براساس آن ماموران به شرکت ها مراجعه می کردند نقش محوری داشته است. در همین حال مدیرعامل شرکت دیتا که تنها مقام شرکت مخابرات است که در این مورد به اظهارنظر پرداخته در مصاحبه‌ای با خبرگزاری دانشجویان یادآور شده بود صرفاً استعلام داشتن یا نداشتن مجوز voip توسط مخابرات انجام شده و این کار نیز توسط حراست مخابرات صورت گرفته است.
دبیر انجمن صنفی ISPها در این مورد معتقد است: در هر سه موردی که اقدام به پلمب ISPها کرده اند، خلأ قانونی وجود دارد و ظاهراً تنها استدلال مخابرات برای پلمب این شرکت ها متضرر شدن مخابرات است. هنوز در خصوص پلمب این شرکت ها هیچ گونه مستندات قانونی ارائه نشده و پرونده هیچ یک از شرکت ها نیز تشکیل نشده و معلوم نیست به استناد کدام ماده قانونی اتهام وارده به این پرونده ها بررسی خواهد شد. وی با اشاره به قانون مصوب سال ۱۳۵۳ که شرکت مخابرات را در صورت استفاده غیرمجاز از خط تلفن مختار برای ایجاد محدودیت برای این گونه مشترکان می کند، گفت: در همان ماده قانونی تصریح شده که این محدودیت ها بعد از سه بار اخطار کتبی اعمال می شود. این در حالی است که پیش از این از سوی مخابرات هیچ اخطاری به این شرکت ها داده نشده است.
او با بیان این که وقتی کارشناس مخابرات خود شاکی پرونده باشد طبیعی است که در این میان حق متهم ضایع می شود، می گوید : به گفته نماینده نیروی انتظامی مبنای پلمب شرکت ها نظر کارشناسی کارشناس وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات بوده است.
● فیلترینگ هم هست
اما تلفن اینترنتی تنها موردی نبود که شرکت های ISP به استناد با آن توقف شدند. موضوع کشدار و قدیمی فیلترینگ نیز یکی از دلایل مسدود شدن شرکت ها عنوان شده است. در این میان به گفته بعضی از شرکت ها این پلمب ها در حالی صورت گرفته که بسیاری از آنها اساساً مسئول قرار دادن فیلترینگ روی خطوط خود نیستند.
یک کارشناس در این باره می گوید: طبق مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی شرکت مخابرات و شرکت های خدمات دهنده اینترنت پرظرفیت (icp) باید فیلترینگ مناسب را روی سرویس های خود نصب نمایند و بر اساس نظر کمیته تعیین مصداق سایت های غیرمجاز اقدام به فیلتر کردن آدرس سایت های غیرمجاز کنند. با توجه به این که شرکت های ISP امروزه دیگر خود به طور مستقیم به اینترنت متصل نیستند و از طریق شرکت های ICP یا خود شرکت مخابرات پهنای باند مورد نیاز خود را تامین می کنند عملاً درخواست برای فیلتر کردن مجدد سایت های اینترنتی توسط ISPها اقدامی برخلاف مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی به شمار می رود و چه بسا به دلیل اشتباهی می توانست به برخورد با شرکت ISP بینجامد. به همین دلیل درخواست نصب فیلتر روی شبکه هایISP یک موضوع جدید به شمار می آید که پیش از این هیچ گونه اخطار یا هشداری هم درباره آن منتشر یا ابلاغ نشده بود.
برخورد با شرکت های ISP با بهانه نداشتن فیلتر در حالی صورت می گیرد که مدیر شرکت دیتای مخابرات هم در مصاحبه ای مطبوعاتی اعلام می کند که به شرکت های ISP لیستی برای فیلترینگ داده نشده و سیاست مخابرات ایجاد فیلترینگ در شرکت های ICP است. رضا رشیدی می گوید: سیاست ما این است که فیلترینگ را در واحد ICP به طوری که برای عموم مردم قابل دسترسی باشد ایجاد کنیم اما به اعتقاد ما برای آن گروه قلیل از کاربران که می توانند از فیلترینگ عبور کنند نمی توان چاره اندیشی کرد. وی می افزاید: تاکنون به شرکت های ISP نام سایتی برای فیلترینگ اعلام نشده و تاکنون نیز کسانی که فیلترینگ را دور می زنند از ICP وارد می شوند، با این همه این پرسش مطرح می شود که اگر خود شرکت دیتای مخابرات هیچ گونه اسمی را برای فیلتر شدن به شرکت های ISP اعلام نکرده آنها چگونه باید سایت های غیر مجاز را فیلتر می کردند؟
به نظر می رسد در این میان دو موضوع فیلترینگ و voip به طور جداگانه و با اهداف و دلایل جداگانه از سوی مخابرات و دادگاه دنبال می شود در زمینه تلفن های اینترنتی آنچنان که از صحبت های مسئولان مخابرات و شرکت های خدمات دهنده اینترنتی مشخص است از بین رفتن درآمدهای این شرکت در اثر ورود تکنولوژی تلفن اینترنتی موجب نگرانی است و برای دادگاه و دیگر افراد منتقد موضوع سایت های غیر مجاز که حتی با وجود فیلترینگ مخابرات همچنان یک دغدغه به شمار می رود.
رضا رشیدی مدیرعامل شرکت دیتای مخابرات بدون مواجه شدن با این سئوال که آیا وجود ضعف در فیلترینگ و گسترش راه های دور زدن سایت های فیلتر شده دلیل برخورد اخیر با شرکت های ISP است، در مصاحبه مطبوعاتی هفته گذشته خود به این موضوع اشاره کرده که جلوی دسترسی و دور زدن فیلترینگ توسط عده ای قلیل را نمی توان گرفت. احتمالاً منظور او از عده قلیل بخشی از بدنه کاربران اینترنت است که از دانش کامپیوتری و اینترنتی قابل ملاحظه ای برخوردارند و می توانند به سادگی راه های دور زدن از فیلترینگ و دیواره های آتش را پیدا کنند اما آیا به خاطر همین عده قلیل شرکت های ISP پلمب شده اند؟ یکی از مدیران شرکت های اینترنتی می گوید: مشکل احتمالا از اینجاست که راه های مقابله با فیلترینگ توسط همین عده قلیل در اختیار دیگران قرار می گیرد و دیگر کسانی که فیلترینگ را کنار می گذارند تنها عده قلیلی قلمداد نمی شوند. با این وصف به اعتقاد من فیلترینگ مخابرات که برای آن هزینه بسیار زیادی هم شد و از کشور ایالات متحده خریداری و نصب شده، دیگر کارآیی کافی ندارد وگرنه دادگاه با وجود این فیلترینگ دیگر نباید دغدغه دیده شدن سایت های غیر مجاز را داشته باشد.
● مجوز بعد از پلمب
درست در زمانی که موضوع پلمب شدن شرکت های اینترنتی بالا گرفته خبری مبنی بر اعطای نخستین مجوز تلفن اینترنتی داخل به خارج ( اورجینیشن) به چند شرکت اینترنتی مطرح می شود که از قضا نخستین آنها همین چند روز قبل شرکت خود را پلمب شده دیده بود. الفت مدیر شرکت پیشگام در این باره می گوید: سرانجام نخستین مجوز ارائه خدمات تلفن اینترنتی به شرکت ما اعطا شد، در حالی که پیشتر هنگام پلمب کردن و درخواست مجوز به ماموران گفته بودیم که هنوز مخابرات به کسی مجوز نداده که ما به خاطر نداشتن آن بازخواست شویم. مهندس الفت با اشاره به این که برای اعطای مجوز و آبونمان دو ماهه یک میلیون و ششصد هزار تومان به حساب مخابرات واریز کرده می گوید: در سال هشتاد درخواست مجوز کرده بودیم و در تیرماه سال ۸۲ پرونده ما کامل و در انتظار مجوز بودیم اما یک باره به دلیل نداشتن مجوز و فیلترینگ ما را پلمب کردند.
به گفته یک کارشناس در ماجرای هفته گذشته پلمب ISPها شرکت مخابرات در پشت قوه قضائیه ای قرار گرفت که ظاهراً از نداشتن فیلترینگ ISPها نگران بود اما نگرانی مخابرات فیلترینگ نبود بلکه تلفن های اینترنتی بود. به نظر می رسد اگر شرکت های اینترنتی بتوانند مقامات قضایی را قانع کنند که فیلترینگ توسط مخابرات و چند شرکت ICP انجام می گیرد و موضوع تلفن اینترنتی هم صرفاً از دیدگاه اقتصادی توسط مخابرات دنبال می شود، می توانند امیدوار باشند که اوضاع تا اندازه ای به نفع آنها تغییر کند.

منبع : اخبار فن‌آوری اطلاعات ایتنا