مردم را خوب بشناسیم، بعد خدمت کنیم

مدیران ورزش تا چه اندازه نسبت به جامعه خود برای برنامه ریزی و مدیریت شناخت حرفه ای دارند؟!
«امروزه دیگر جامعه شناسی ورزش جزیی از مباحث جامعه شناسی است و گریزی از آن وجود ندارد.
اگر مدیر ورزشی جامعه شناسی ورزش را خوب بشناسد، بسیاری از مسائل دیگر را می تواند به راحتی حل و فصل کند. بی تردید اگر در سال ۲۰۰۵ یونسکو و اتحادیه اروپا، این سال را آموزش از طریق ورزش نام نهادند، بی دلیل نبود. این پدیده آن قدر خود را در جامعه نشان داد که آموزش از طریق ورزش را پیشنهاد کردند.
در جامعه شناسی ورزش تمرکز بر فعالیت ها، الگوها و رفتارهای سازمانی گروهی است و روی فرد تمرکز زیادی وجود ندارد و آن قدر ارزش آن بالا رفته است که مانند یک سیستم خانوادگی یا ساختار سیاسی روی جامعه تأثیر دارد.»
دکتر محمد احسانی، مدیر گروه تربیت بدنی و عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس، در تحلیل خود پیرامون «جامعه شناسی ورزش در ایران» می گوید: دیگر ورزش تنها کارش به ساخت و ساز اماکن ورزشی بازنمی گردد و مدیریت مدرن براساس مسائل نرم افزاری است؛ به همین دلیل مهمترین مساله در مدیریت، منابع انسانی است.
وی اساس جامعه شناسی ورزش را بر الگوهای مشارکت متمرکز می داند: مدیر ورزش بی تردید باید از جامعه خود شناخت حرفه ای داشته باشد و ورزش را نیز به خوبی بشناسد؛ در غیر این صورت نمی تواند برنامه ریزی برای آن داشته باشد. چرا که امروزه آن قدر ورزش در میان مردم نفوذ کرده که فهم آن برای مدیر ورزشی بسیار مهم است. اگر این مسأله را نداند، مسائل اجتماعی، اقتصادی و... هم از دست مدیر خارج خواهد شد؛ مشکلی که هم اکنون گرفتارش هستیم.
استاد مدیریت تربیت بدنی معتقد است: ما تصور می کنیم مدیر سیاسی می تواند در ورزش بسیار موفق باشد اما نمی تواند. چرا که شناخت حرفه ای از ورزش ندارد.
وی به نقش تئوری در ورزش اشاره کرد و گفت: همیشه ایرادی که به خیلی از ورزشی ها گرفته می شود این است که دانشگاهیان تئوریسین هستند و در میدان عمل هیچ اند اما مهم ترین بخش مدیریت و علوم انسانی براساس نظریه ها و سوالات است که مطرح می شود و اگر در مبانی تئوری قوی نباشی، سوالی برایت پیدا نخواهد شد که در مورد آن سوال به تحقیق بپردازی و از متن جامعه جوابش را پیدا کنی. تکنولوژی پیشرفت کرده و نسل به نسل همه چیز در حال عوض شدن است. بنابراین باید سال به سال به دنبال پدیده های جدیدتر اجتماع برویم و در مورد آن به تحقیق بپردازیم.
احسانی به نقش نتایج تئوری ها در بخش های مختلف ورزش اشاره کرد و گفت: به طور مثال اگر بخواهیم به عنوان یک مدیر به موضوع ورزش بنگریم، زن و مرد را نمی توان از یکدیگر جدا کرد و در کل جامعه باید برایش به برنامه ریزی پرداخت. در همین ایران که ورزش در رده آخر تمام مقولات اجتماعی قرار گرفته هیچ پدیده ای به اندازه ورزش در جامعه نفوذ نیافته و در رسانه ها به آن پرداخته نمی شود.
در امریکا برای دو لیگ این کشور در سال ،۲۰۰۵ ۲۴ میلیارد دلار برای پخش رسانه ای داده شد که این رقم برای یک لیگ واقعا بالاست. در المپیک سیدنی سود خالص از پخش ۳-۴ هفته مسابقات المپیک ۳/۱ میلیارد دلار بود. یا فرانس بکن بائر برای انجام یک مصاحبه تلویزیونی خود ۱۰۰ هزار دلار پول خواسته بود. این موارد جزو آن دسته مسائلی به شمار می رود که در ورزش انکارناپذیر است و یک مدیر ورزشی باید به تمام زوایای آن شناخت داشته باشد و کلیه مسائل داخل و خارج زمین را به خوبی بشناسد.
وی می گوید: ورزش موضوعی است که با هر مقوله ای متفاوت است. اگر یک خواننده یا موزیسین حرکت غیر اخلاقی را انجام دهد به اندازه ای که یک ورزشکار حرکت غیراخلاقی انجام دهد، جامعه لطمه نخواهد دید. امروزه ورزش در روح و جسم مردم فرو رفته، از طرفی هفته ای در مسابقات لیگ برتر وجود ندارد که با مشکل در مسابقات لیگ مواجه نباشیم که یک مدیر باید به همه این مسائل آگاه باشد.
احسانی در ادامه درمورد فرهنگ غرب توضیح داد: در همین فرهنگ غرب اگر بازیکنی رفتار غیراخلاقی داشته باشد، به شدت وی را تنبیه و مجازات خواهند کرد. چرا که ورزشکار سمبل و الگوی جامعه است و نمی تواند این کار را انجام دهد. حتی وقتی لوتار ماتئوس ازدواج دوم داشت به سرعت از تیم ملی خط خورد، چرا که وی را بازیکنی نرمال نمی دانستند. البته ما کار خاصی در مباحث آموزشی نداشته ایم که بخواهیم از ورزشکاران انتظار خاصی نیز داشته باشیم. برای الگوسازی باید از پایه کار کنیم و برای کسی که آموزشی ندیده نمی توانیم توقعی از او داشته باشیم. مانند آدمی که یک باره از او بخواهیم چینی صحبت کند.
عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس شناخت جنبه های منفی ورزش را موضوع مهمی دانست که مدیران ورزش باید نسبت به آن شناخت داشته باشند: ورزش علی رغم مثبت بودن موضوعش، جنبه های منفی نیز دارد که مدیر ورزشی باید آن را بشناسد و از بین ببرد و علی رغم جنبه های منفی آن قدر، جنبه های مثبت دارد که هم می تواند به خدمت ورزش بیاید و هم سبب تغییرات اجتماعی به صورت مطلوب شود. اگر مدیر ورزشی نتواند چنین شرایطی را کنترل کند، به سوی نامطلوب می رود و در ادامه مشکلات غیرقابل جبرانی گریبان ورزش را می گیرد.
وی ورزش را در دسترس ترین الگو برای آموزش دانست و گفت: پس یک مدیر ورزشی باید بداند چه الگوهایی را به جوانان می دهد. عدم مدیریت همه جانبه نگر در ورزش، روز به روز تنش ها را در ورزش زیادتر می کند؛ یکی از جنبه های منفی ورزش ورود تفکر «برد و باخت» در ورزش است که سبب بروز مسائل غیرقابل جبران در ورزش خواهد شد. زمانی بود که در ایران نبودم. در یکی از مسابقات لیگ، بازیکنی به بازیکن دیگر سیلی زد. گزارشگر مسابقه در گزارش خود اعلام کرد که چنین چیزی در تمام طول زندگی ام ندیده بودم. این مطلب بار معنایی زیادی داشت. ما باید به بازیکن یاد بدهیم وقتی بازیکنی وارد تیم ملی شد و یا ملی پوش شد، باید بداند که در این حالت قطعا مال خودش نخواهد بود و به جامعه تعلق دارد.
مدیریت رسانه های ورزشی نیز بخش دیگری از این موضوع بود که احسانی گفت: نقش رسانه ها در بحث آموزش بسیار مهم است، چرا که رسانه های ورزشی نیز بیش تر در مورد مسائل حاشیه ای ورزشکار کار کرده اند. تا کنون سابقه نداشته آنها به مسائل تحقیقاتی ورزش اشاره کنند و به طور واقعی به کمک ورزش بیایند.
وی در ادامه صحبت های خود اهمیت بها دادن به ورزش زنان به عنوان نیمی از جمعیت جامعه را بیش از مردان دانست و افزود: یک مدیر ورزشی واقعا باید برای این موضوع برنامه ریزی جدی داشته باشد و در نسل پروری بدانیم که اگر زنان سالم داشته باشیم، از نظر جسمی و روانی نسل بعدی سالم تر خواهد بود. نقش زنان در مشارکت ورزشی نه تنها کمتر نیست، حتی بیشتر هم هست و باید سازوکاری برای حضور بیش تر آنها اندیشید.
وی با طرح مثالی گفت: تا قبل از سال ۱۹۷۲ زنان در مدیریت ورزش امریکا نقش بسزایی داشتند و بالاتر از ۹۰ درصد آنها در مدیریت و رهبری ورزش زنان نقش داشتند اما در سال های بعد آنها تنها ۳/۴۲ درصد نقش داشتند. علت آن این بود که وقتی ورزش زنان به صحنه بین المللی آمد و حرفه ای شد و از طرفی بازاریابی و مسائل اجتماعی، سیاسی سبب شد، مردان گوی سبقت را از زنان بگیرند، مانند ما که در اوایل انقلاب ورزش زنان از مردان جدا بود و تماما ورزش زنان برعهده خودشان بود اما پس از اجرای طرح ادغام دوباره با کاهش زیاد مدیریت زنان در ورزش مواجه شدیم. در جوامع مختلف دنیا به خاطر وجود برخی مسائل فرهنگی مدیریت را از دست زنان می گیرند، حتی با وجود داشتن مدارک تحصیلی یکسان زنان و مردان، به مردان توجه بیشتری می شود که این مسأله اصولی نیست.
استاد دانشگاه تربیت مدرس تهران در ادامه به شناخت موضوع مهم پرخاشگری در ورزش (تماشاچیان و بازیکنان) پرداخت و گفت: یک مدیر حرفه ای باید شناخت حرفه ای از این موضوع داشته باشد و با انجام تحقیقات لازم پرخاشگری را کاهش دهد. بسیاری از مدیران ورزشی به خاطر عدم شناخت حرفه ای از ورزش، ورزش ایران را با اروپا مقایسه می کنند. در حالی که ما نمی توانیم این دو را با هم مقایسه کنیم. چرا که نه در آن سطح هستیم و نه شرایط ایران (شرط بندی و...) با اروپا یکی است که مورد مقایسه قرار بگیرند. در کشورهای دیگر شرط بندی خیلی مهم است و از همه مهم تر تماشاچیان در کانون هواداران سهام دار هستند. وقتی تماشاچی فلان باشگاه سهام دار است و دست به آشوب بزند، هرچه باشگاه ها ضرر کنند، سهام دار ضرر خواهد کرد. در صورتی که طرفداران باشگاه های ایران کدام حق عضویت را می پردازند؟ ضمن اینکه شرایط فرهنگی ما با آنها متفاوت است. ما تنها می توانیم از تحقیقات دیگران استفاده کنیم و به بومی سازی آنها بپردازیم. این در حالی است که نوع هر ورزش به آشوب سازی در ورزش ختم خواهد شد و طبقات اجتماعی که به ورزش های مختلف می پردازند، نیز در این موضوع نقش دارند. اگر مدیر ورزشی این مسأله را نداند، زمین گلف را در منطقه ای می سازد که مردم آن منطقه نمی دانند گلف چیست یا پیست اسکی و اسکیت در شهری ساخته می شود که آبی برای خوردن ندارند. چون این مسائل را نمی داند، اینکه چندین سالن ورزشی در شهرهای مختلف ساخته شده است را جزو افتخارات خود می داند.
وی تصریح کرد: سالن های ورزشی این چنینی به چه علت ساخته شده اند؟ براساس کدام اصول علمی این کار را انجام داده اند؟ آیا به نگهداری آنها فکر کرده اند؟ برای احداث و نگهداری این همه سالن ورزشی به هزاران نفر نیروی آموزش دیده نیاز است، آیا چنین نیروهایی وجود دارند؟ وقتی می گویند مدیر باید برنامه محور باشد به این مسائل بازمی گردد. متاسفانه از چندین سال گذشته تاکنون پروژه های زیادی در دست داریم که تکمیل نشده اند و یا به حالت سوله و انبار هستند.
احسانی نتیجه گرفت: شناخت یک مدیر از جامعه و طبقه اجتماعی و نوع ورزش که نتایج مثبت و منفی بسیاری را در پی دارد، تا این اندازه مهم است که به آن اشاره شد.
وی به تشریح وضیعت رسانه ها پرداخت و گفت: ورزش مردان در ایران بیشتر از زنان پوشش داده می شود. از طرفی کشورها اساسا براساس فرهنگ و علاقه مردم، به پوشش مسابقات زنان می پردازند. بنابراین در این مقوله ابتدا خواسته مردم مهم است و در درجه بعد به مدیر بازمی گردد که از فرصت های موجود چقدر استفاده کند. بی تردید مدیر بد فرصت ها را می سوزاند و مدیر عالی در فرهنگ امروزی به ایجاد فرصت می پردازد. پس باید حرکت کنی و به ایجاد موقعیت در ورزش بپردازی. رسانه های ورزشی موقعیت هایی هستند که تاثیر مثبت و منفی آنها در ورزش غیرقابل انکار است و متاسفانه شاهد این موضوع هستیم که نه تنها در مطبوعات بلکه در رسانه های تصویری نیز گزارشگران و خبرنگاران تسلطی به کار خود ندارند و همین امر تاثیر منفی خود را در جامعه ورزش خواهد گذاشت و فرهنگ لمپنیزم را رشد و اشاعه خواهد داد. یعنی «عدم شناخت درست و حرفه ای از ورزش که افراد بدون ضابطه قلم به دست خواهند گرفت». این موضوع فرهنگ بدی را در جامعه رشد می دهد و به عنوان یکی از فاکتورهای تخریب ورزش و نگرش منفی جامعه نسبت به ورزش و پدیده های ورزشی خواهد بود.
مردم چه ورزشی می خواهند و این موضوع تا چه اندازه می تواند بر تعصبات بی خودی، بی عدالتی ها و عقده های روانی تأثیر داشته باشد؟ عضو انجمن جامعه شناسی ورزش ایران در این زمینه توضیح داد: رشد بی عدالتی های اجتماعی و عقده های درونی انسان ها، بالانس جامعه را بر هم می زند. علت اینکه در جوامع پیشرفته به انسان های بیکار پول، مسکن و حمایت های مادی داده می شود، همین است که آنها مخل جامعه نشوند. مردم نیز باید از ورزش کردن لذت ببرند و این قضیه آنها را به حالت نرمال جسمانی و روحی برساند. در جامعه شناسی ورزش، مدیر ورزشی باید بداند که مردم جامعه چه می خواهند و باید چه برنامه ای برای آنها بریزد. انواع ورزش برای کدام طبقات جامعه؟ باید جوانان با پول، بی پول، تحصیلکرده و بی سواد را بشناسیم. متاسفانه ما آدم های متفاوتی در جامعه داریم که همه با هم هستند و هر شخصی در کانال کاری خود حرکت نمی کند. به همین دلیل است که در درون جامعه نوعی آشفتگی در اقشار مختلف را ملاحظه می کنی. از طرفی چون مدیران جنبه های منفی را نمی دانند بر جنبه های مثبت غلبه می کنند و سبب آشفتگی می شود.
این استاد دانشگاه در پایان مشارکت زنان در ورزش، اهمیت اماکن ورزشی، ساختن ورزشگاه ها و پیشگیری برای جلوگیری از هزینه های مداوا، مدیریت پول و سرمایه گذاری از سوی مدیران ورزشی، بها دادن به ورزش آموزش و پرورش و آموزش خوب ورزشکاران برای مواجه نبودن با جنبه های غیر متعارف ورزش و... را از دیگر مواردی دانست که یک مدیر ورزشی باید به طور کامل در جنبه های جامعه شناختی ورزش به آن آگاه باشد.

منبع : روزنامه ایران ورزشی