مقایسه سرویس دهندگان وبلاگ وطنی با نمونه های غیروطنی

بحث مقایسه سرویس های وبلاگ ایرانی با نمونه های مطرح خارجی خود شاید از زمان تاسیس اولین سرویس وبلاگ ایرانی شروع شده باشد، اما این اواخر این بحث داغ تر شده است که یکی از دلایل آن پشتیبانی بهتر از زبان فارسی در برخی از سرویس های مطرح خارجی و همچنین برخی مشکلات سرویس های ایرانی است. شاید شما نیز تاکنون مطلبی در زمینه مقایسه مثلاً سایت بلاگفا به عنوان یکی از سرویس های وبلاگ مطرح ایرانی با سایت هایی همچون بلاگر یا وردپرس خوانده باشید. پذیرفتنی است بتوان مقایسه یی بین امکانات سایت های ایرانی با نمونه مطرح خارجی داشته باشیم. جدولی مقایسه یی از امکانات مختلف سایت ها که البته شاید در برخی موارد به شکل محسوسی کفه ترازو به سمت سرویس های خارجی باشد. به طور مثال امکان اختصاص صدها مگابایت جهت آپلود تصاویر (مثل آنچه که در بلاگر است)یا فایل های صوتی چیزی نیست که بتوان در سایت های مطرح ایرانی دید. ضمن اینکه مقایسه امکانات سایت های ایرانی با نمونه خارجی آن پذیرفتنی و معقول به نظر می رسد اما چیزی که معمولاً در این مقایسه ها دیده نمی شود مولفه هایی چون امکانات، بازار، درآمد و ارزش گذاری و همچنین بازار رقابتی است.
برای درک بهتر این مطالب بهتر است به چند سال قبل برگردیم. زمانی که سایت بلاگر به عنوان یکی از بزرگ ترین و مطرح ترین سرویس های وبلاگ خارجی هنوز توسط شرکت گوگل خریداری نشده بود. وبلاگ نویسان قدیمی و آنها که وبلاگ ها را دنبال می کردند به خاطر دارند که در آن زمان بلاگر آگهی یا بنری به اندازه ۴۶۰ در ۶۰ پیکسل را در بالای تمام وبلاگ هایی که از سرویس رایگان آن استفاده می کردند نمایش می داد و البته از فضای اختصاصی برای قرار دادن تصاویر نیز خبری نبود. سایتی که جهت صرفه جویی در منابع خود صفحات استاتیک ایجاد می کرد و هر از چند گاهی نیز مشکل داشت و در مقایسه با سایت های مشابه ایرانی برتری خاصی نداشت.
حال اگر امروز بلاگر سایتی با امکان خارق العاده اختصاص صدها مگابایت فضا برای تصاویر کاربران خود است یا از لحاظ کیفیت خدمات ارتقای قابل توجهی داشته است و در عین حال آگهی تبلیغاتی در وبلاگ های زیرمجموعه این سایت دیده نمی شود به دلیل سرمایه گذاری و حمایت های شرکت گوگل است. بهره برداری از دیتاسنترهای گوگل و به نوعی عدم محدودیت سخت افزاری و همچنین عدم نیاز گوگل به درآمد این سایت باعث شده بلاگر امروز سایتی متفاوت با سایت مستقل سال های قبل باشد. اگر امروز شاهد افزایش امکانات سرویس های وبلاگ خارجی هستیم بخشی از آن به دلیل رقابت شرکت ها و به خصوص رقابت شرکت های چندمیلیاردی و کسب سهم از بازار محتوا و ترافیک است که در نهایت باعث افزایش سهم در بازار میلیارد دلاری تجارت الکترونیک و انتشار آگهی آنلاین است. در واقع وبلاگ نویسی چیزی نیست جز یک آدرس اینترنتی و انتشار مطلب و در نتیجه شرکت های فعال در این زمینه تلاش می کنند با افزایش امکانات جذابیت بیشتری برای کاربران فراهم کنند. اینگونه است که سرویس های وبلاگ نویسی یاهو یا مایکروسافت نیز فضای قابل توجهی برای کاربران خود جهت آپلود تصویر یا فایل های صوتی فراهم می کنند یا تلاش می کنند با تلفیق سرویس های متفاوت جذابیت بیشتری ایجاد کنند.
نمونه موفق دیگر سرویس دهنده وبلاگ خارجی وردپرس است این سایت شاید توسط شرکت بزرگی حداقل به ظاهر پشتیبانی نمی شود اما از لحاظ امکانات سخت افزاری و نیروی انسانی محدودیت خاصی ندارد. بگذارید اشاره یی به امکانات سخت افزاری این سایت از زبان اعضای تیم مدیریت و پشتیبانی آن داشته باشیم.
مطلبی که در جولای ۲۰۰۷ توسط Abrahamson Barry از تیم مدیریت وردپرس نوشته شده است و اشاره دارد که وردپرس با عبور از سقف ده میلیون بازدید صفحه (تقریباً دو برابر بازدید صفحات بلاگفا) و در زمانی که از لحاظ تعداد وبلاگ تقریباً با بلاگفا یکسان بوده است (نزدیک یک میلیون وبلاگ) بیش از سیصد سرور اختصاصی و فعال در اختیار داشته اند. البته بخشی از آنها که نباید تعداد زیادی باشد برای سرویس پینگ یا مقابله با کامنت های اسپم استفاده می شده است. بله، بیش از سیصد سرور در پنج دیتا سنتر مطرح امریکا. این تعداد تقریباً بیش از صد برابر (یا حتی صد و پنجاه برابر) امکانات سخت افزاری بزرگ ترین سایت های فارسی است و چه بسا برابر بضاعت کل تجارت هاستینگ ایران باشد.
جالب اینکه همچنان که Barry در وبلاگ خود توضیح می دهد تعداد بالایی از سرورها از لحاظ مشخصات سخت افزاری نیز در سطح بسیار بالایی قرار دارند. چنین امکاناتی بدین معنا است که اگر حتی چند سرور سایت با مشکل مواجه شوند تنها بخش کمی از وبلاگ ها با اختلال مواجه می شوند و حتی اگر یک شرکت سرویس دهنده یا دیتاسنتر کلاً با مشکل مواجه شود باز هم سرورهای موجود در دیتاسنتر همچنان فعال هستند و شاید کمتر از یک سوم ترافیک سایت مختل شود. با حسابی سرانگشتی و براساس اطلاعاتی که اعضای تیم وردپرس اشاره داشته اند که احتمالاً این تعداد سرور نزدیک به پنجاه هزار دلار در ماه هزینه دارند (بین هفت تا دویست و پنجاه دلار در ماه بر سرورها) و البته هزینه حقوق اعضای تیم مدیریت وردپرس (که نزدیک ۱۸ نفر هستند) را نیز باید در نظر گرفت. شاید بتوان گفت که هزینه هر ماه فعالیت وردپرس نزدیک به صدهزار دلار باشد. آیا درآمد شرکت های مطرح هاستینگ ایرانی در ماه به این رقم می رسد؟ البته این مطلب را هم در نظر داشته باشید که وردپرس در وبلاگ ها یا سایت خود آگهی و تبلیغات منتشر نمی کند و از این طریق درآمدی ندارد.
البته وردپرس این هزینه ها را بی دلیل نمی کند حتی اگر مبلغی که توسط کاربران پولی خود دریافت می کند را در نظر نگیریم تنها در یک مورد که در اکتبر ۲۰۰۷ در سایت های خبری منتشر شده است یک پیشنهاد دویست میلیون دلاری برای خرید این سایت وجود داشته است. این مبلغ احتمالاً این روزها باید بیشتر هم شده باشد و مطمئناً ارزش این سایت همانطور که در آخرین پیشنهاد نیز مشخص است صدها برابر هزینه های این سایت در طول چند سال فعالیتش است. بله، پتانسیل بازار آگهی های آنلاین و همچنین پویایی تجارت الکترونیک و در ضمن کاهش هزینه های سخت افزاری در برابر درآمدها و همچنین رقابت سایت های بزرگ و مطرح باعث شده است شاهد پیشرفت امکانات اختصاصی سایت های خارجی به کاربران خود باشیم. مطمئناً اگر با دیدی آشنا به بازار تجارت الکترونیک ایران و واقع گرایانه به این قضیه نگاه کنیم فاصله بسیاری به خصوص از لحاظ امکانات (سخت افزاری و نرم افزاری) بین سایت های ایرانی و نمونه های موفق خارجی خواهیم دید همانطور که بازار کسب درآمد از سایت ها و تجارت الکترونیک نیز در ایران حتی قابل مقایسه با خارج نیست.
اگر امکانات سایت های آن سوی آب ها صدها برابر سایت های ایرانی است درآمدشان را باید در مقیاس هزاران یا ده ها هزار بیشتر از سایت های ایرانی اندازه بگیریم. شاید بتوان تصور کرد مثلاً شرکتی ایرانی سرمایه گذاری عظیمی در این زمینه داشته باشد و مثلاً با اختصاص ده ها سرور سایتی با امکانات بالا برای کاربران ایرانی فراهم کند اما آیا می توان با توجه بازار محدود و کوچک تجارت الکترونیک در ایران این سرمایه گذاری را موجه و مثلاً در چند سال قابل برگشت دانست؟ آیا شما می توانید فیلمی با اندازه ها و هزینه های فیلم های هالیوودی بسازید و مثلا امیدوار باشید که با نمایش در ایران هزینه آن جبران شود؟
حال با توجه به آنچه که گفته شد ممکن است برخی از کاربران ایرانی بگویند بازار کوچک تجارت آنلاین در ایران برای ما دلیل موجهی برای استفاده از سایت های ایرانی نیست و به هر حال با توجه به امکاناتی که سایت های مطرح خارجی ارائه می کنند ترجیح می دهیم از نمونه خارجی استفاده کنیم. باید بگوییم در حقیقت اشکال خاصی بر این منطق نمی توان گرفت اما اگر قرار باشد همه ما اینگونه فکر کنیم دیگر چه انتظاری از وب ایرانی خواهیم داشت؟
وقتی کاربران ایرانی از سایت های خارجی استفاده کنند و طبیعتاً معدود تجاری هم که آگهی آنلاین را قبول دارند با هزینه های دلاری در سایت هایی خارجی همچون گوگل تبلیغ کنند دیگر چگونه می تواند امید به سرمایه گذاری و پیشرفت در وب فارسی داشته باشیم؟ اگر قرار باشد ترافیک کاربران ایرانی به سوی سایت های خارجی باشد و پول تبلیغات نیز توسط این سایت ها دریافت شود دیگر چه رغبتی برای راه اندازی سایت های فارسی یا توسعه بیشتر آنها وجود خواهد داشت؟ این را هم در نظر بگیرید که هیچ کس جز یک ایرانی و فارسی زبان نمی تواند نسبت به خواسته ها و نیازهای کاربران فارسی زبان حساس باشد، به راستی کدام سایت ها نقش اصلی در پیشرفت وبلاگ فارسی را داشته اند؟ آیا بلاگر با وجود هزاران کاربر فارسی زبان خود رغبتی به ارائه پنل مدیریت فارسی پس از سال ها نشان داد؟ حال بگذریم که هر از گاهی شاهد بلوکه شدن ایرانیان توسط سایت های خارجی هستیم. به راستی چه تضمینی وجود دارد که روزی گوگل همانطور که امروز بخش دانلود نرم افزارهای خود را بر ایرانیان مسدود کرده روزی دسترسی به امکانات دیگر را مسدود نکند؟ یا اینکه ایرانی ها درگیر مسائل سیاسی یا تجاری بین ایران و امریکا نشوند و مثل آنچه در یاهو که بی تردید مورد استقبال کاربران ایرانی است اتفاق افتاد حتی نام ایران را از بخش ثبت نام خود برندارد؟
به زبان ساده اگر بخواهیم سایت های ایران قابل رقابت با سایت های خارجی داشته باشیم باید برای پیشرفت وب فارسی فداکاری کنیم. دید و انتظار معقول می تواند بهترین کمک برای پیشرفت باشد. اگر مثلاً بلاگر با وجود حمایت های گوگل آگهی در وبلاگ ها نمایش نمی دهد در مقایسه با انتقادات خود باید اشاره به بنرهای ۷۲۸ پیکسلی لایو اسپیس هم در بالای وبلاگ های کاربران خود داشته باشیم در عین حال همه ما قبول داریم که انتقاد درست می تواند خود کمکی موثر در پیشرفت وب فارسی باشد.

رضا شیرازی
مدیر سایت بلاگفا

منبع : روزنامه اعتماد