مردآرانی - MAN OF ARAN

کشور تولیدکننده : انگلستان
سال تولید : ۱۹۳۴
محصول : مایکل بالکن
کارگردان : رابرت فلاهرتی
فیلمنامه‌نویس : جان گلدمن، فرانسیس و رابرت فلاهرتی
فیلمبردار : جان تیلر، دیوید و رابرت فلاهرتی
آهنگساز(موسیقی متن) : جان گرین‌وود
هنرپیشگان : کلمن تابگر ـ کینگ، مگی دیرین، مایکل دیلین، پت مولین، پچ رؤاد، پیچین فلاهرتی و تامی اورورک
نوع فیلم : سیاه و سفید، ۷۶ دقیقه


ـ مردآرانی پس از نانوک شمالی (۱۹۲۲) و موآنا (۱۹۲۶) سومین مستند "بزرگ" فلاهرتی بود. فیلم در دوره‌ای ساخته شد که روشنفکران غربی به رویکرد به طبیعت اهمیتی نمی‌دادند. آنان احترام استاد را به‌عنوان پدر سینمای مستند واجب، و در عین حال بی‌توجهی او را نسبت به مسائل سیاسی/اجتماعی روز گناهی نابخشودنی می‌دانستند. فلاهرتی به‌جای ساختن فیلمی درباره رابطه انسان و اجتماع به رابطه انسان و طبیعت پرداخته بود، و به‌جای تصویر زندگی کارگردان و تحلیل نظام سرمایه‌داری، جامعه‌ای بدوی را به نمایش درآورده بود. روشنفکران پایمردی استاد را برای مقاومت برابر فشارهای سینمای تجاری می‌ستودند؛ اما او را به‌دلیل بیانیه صادر نکردن در باب سیاست و اجتماعی محکوم می‌کردند. فلاهرتی بیانیه‌پرداز نبود. اگر نمی‌دانست کی و کجا، از چه و که فیلم بر خواهد داشت، می‌دانست کی و کجا، چه و که تصاویری به‌دست خواهند داد که شعرهایش را بسراید؛ شعرهائی رمانتیک و به دور از آنچه انسان شهری غربی می‌پسندید. حکایت مردآرانی از آنجا آغاز شد که فلاهرتی ناامید از ادامه کار در آمریکا، به دعوت جان گریرسن به اروپا رفته بود. درگیر طرح عظیم بریتانیای صنعتی (۱۹۳۳) بود که روزی در دریا، بر عرشه یک کشتی، مرد جوانی برای او از مشتقات زندگی در جزایر دورافتاده آران گفت. مستندساز شاعر بلافاصله دریافت که مایه فیلم "بزرگ" بعدی‌اش را پیدا کرده است. با کمک دوستانش، بالکن (تهیه‌کننده فیلم‌های آلفرد هیچکاک و رابرت استیونسن) را قانع کرد تا سرمایه‌ای در اختیارش بگذارد و سپس با گروهش رهسپار "اینیش مور"، بزرگترین جزیره جزایر آران، شد. فلاهرتی و گروهش به مدت بیست ماه در ابتدائی‌ترین شرایط همراه مردم جزیره زندگی کردند. مشکلات کمبود مسکن، غذا و دریائی همیشه توفانی، که هیچگاه روی خوش نشان نمی‌داد، موضوع فیلم را شکل داد: روزشمار زندگی یک خانواده ماهیگیر و تلاشی که اعضاء آن و مردم جزیره برای بقا می‌کنند. قسمت اعظم صحنه‌ها را خود فلاهرتی فیلمبرداری کرد و بقیه را برادرش، دیوید لابراتور کوچکی نیز برپا شد تا با ظهور فوری فیلم‌ها، کیفیت‌شان را بتوان معلوم کرد. بدین‌ترتیب مردآرانی ساخته شد. فیلم از زیباترین تصاویر دریائی بهره برد که تاکنون تاریخ سینما به یاد دارد؛ و به "انسان" و طبیعت ارجی گذاشت که هر تماشاگری را در هر کشوری تکان داد. انگار شکوه و عظمت "انسان‌ها"ی اولیه بازساخته شده بود؛ شکوه و عظمتی که با انسان‌های متمدن تکرارشدنی نبود!