نگاهی به وود استاک

دهه ۶۰ میلادی تغییرات زیادی در عرصه سیاست و هنربوقوع پیوست البته نطفه این وقایع دراواخردهه۵۰ میلادی نضج گرفته ودر دهه۶۰ به بار نشست. ما بیشتر می خواهیم به جنبه موسیقایی آن بنگریم بالاخص موسیقی پاپ که اصولا در همین سالها شکل گرفته و فراگیر شد.
نسلی که در دهه ۶۰ بنای اعتراض گذاشت در سالهای جنگ جهانی دوم و کمی بعد از آن تولد یافته بود تمامی رنجها و دردهای نسلی که از خاکستر جنگ برخاسته بود در قالب عقده ها و فریادهای این نسل معترض تجلی یافت و بهترین محمل برای فریاد این دردها موزیک بود و ژانر نوپایی بنام موزیک راک. اما چرا موزیک راک؟ این را باید در نحوه پیدایش این سبک موسیقی جستجو کرد چون خود این سبک در آن زمان چیز نوپا وجدیدی بود همین سبک موسیقی پرچمدار مدرنیته برای جوانان آن زمان شد .
اما راک چه بود؟ با پیدایش گیتار الکترونیک در اواسط دهه ۵۰ میلادی موسیقی راک متولد شد در سالهای اغازین قرن بیستم با اضافه شدن یک میکروفون بدرون گیتار آکوستیک اولین گام برای الکترونیک شدن این ساز برداشته شد وآلن فرید آمریکایی در سال ۱۹۵۴ گیتار الکترونیک را اختراع کرد و اولین بار در تیتراژ فیلم جنگل آسفالت در سال ۱۹۵۵ از موزیک راک استفاده شد. موزیک راک با پیدایش خود موج جدیدی از خوانندگان عامه پسند و گروههای موسیقی جوان پسند را به همراه اورد و شاخص ترینشان در ابتدا نامهایی همچون الویس پریسلی فرانک سیناترا و گروه بیتلز و رولینگ استونز بودند. در این سالها فیلمهایی با حضور چهره برجسته راک آن سالها الویس پریسلی ساخته شد. با اینکه راک در امریکا متولد شد اما این انگلیسی ها بودند که این سبک را ارزش و اعتبار بخشیدند وعلت آن را فرهنگ تا حدودی غنی تر انگلیسی ها نسبت به امریکایی ها می توان دانست.
به همین ترتیب گروههای بسیاری در اوایل دهه ۶۰ در انگلستان شکل گرفت و برخی از آنان همچون بیتلز رولینگ استونز پینک فلوید و لد زپلین و بسیاری دیگر تبدیل به نامهای ماندگاری در دنیای موسیقی راک شدند. گرچه در امریکا هم چهره هایی همچون باب دیلن سبک راک را با اعتراض به شرایط اجتماعی در آمیختند. اما نقش انکار ناپذیر یک ماده را نمی توان نادیده گرفت و آن ماده ای بنام LSD بود.
اوجگیری راک با ظهور این ماده مخدر همراه شد و به تقریب ۷۰ الی ۸۰ درصد گروههای راک آن را استعمال می کردند و حتی دامنه آن به شاخه های دیگر هنر نیز کشیده شد و برخی در نهایت در اثر افراط در مصرف آن جان باختند .
بدلیل شرایط خاص سیاسی آن دوران و جنگ سرد بین ابرقدرتهای شرق و غرب و برای اینکه نسل جوان تازه بپا خواسته انرژی خود را معطوف به مسائل سیاسی ننماید و موی دماغ سیاستمداران نشوند و وقایعی مانند حمله به مجارستان در سال ۱۹۵۶ و کشتار بهار پراگ در سال ۱۹۶۸ بوقوع نپیوندد یک سری قید و بندهای مرتبط با مسایل اخلاقی را از جلوی پای این نسل معترض برداشتند که همان اشاعه مواد مخدر و عریان گری و بی بند وباری جنسی (که خلاصه هیپی گری نامیده می شد) در بین این نسل معترض بود. این عوامل با سرنگ موسیقی راک به بدنه این نسل تزریق شد و این نوعی واکسن بود تا هم موزیک راک و هم نسل جوان آن دوران را عقیم سازد و بدین سان جشنواره های راک و در دراس آن ووداستاک متولد شد البته حساب چند گروه مطرح آن سالها از جمله چند تایی که قبل از این نام برده شد از این جریانات جدا بود.
ووداستاک بدل به یک منطقه آزاد هنری اخلاقی برای سینه چاکان راک شده بود و از دید سیاست مداران قرنطینه ای برای مهار این نسل سرکش بود تا با خیالی راحت راهی ویتنام شوند و کشت و کشتار راه بیندازند اما بودند خوانندگان و گروههایی که حقایق را دیدند و آن را در ترانه هایشان انعکاس دادند. اما جدای از تمام این بحث ها وود استاک در حیطه موسیقی راک و کلا هنر دهه ۶۰ واقعه منحصر بفردی بود وشاید بعدا هم در طول تاریخ چنین فرصتی دست نداد تا جمع انبوهی از گروهها و خوانندگان بعضا بی نام و نشان گرد هم آیند گرچه برخی از نامها مدتی بعد محو شدند و برخی دیگر نامشان در تاریخ راک ثبت شد. واین رویداد زمانی رخ داد که مثل امروزخبری از پوشش ماهواره ای واینترنت نبود و شاید در زمان خود چندان که شایسته بود مورد توجه و التفات واقع نگرفت و اگر نبود فیلم مستند Michael Wadleigh شاید ما امروز سند ارزشمندی از این رویداد مهم در دست نداشتیم شاید خود ودلی کارگردان و تدوینگرانش مارتین اسکورسیسی و تلما شوون میکر فکر نمی کردند بخاطراین فیلم۱۸۴ دقیقه ای (با عنوان: وود استاک ۳ روز صلح و موسیقی) کاندید بهترین تدوین و بهترین صدابرداری در مراسم اسکار۱۹۷۰ شوند.این فیلم با بودجه ۶۰۰ هزار دلاری کمپانی برادران وارنر در ۲۶ مارس ۱۹۷۰ عرضه شد و علاوه بر اسکورسیسی و شوون میکر ۴ نفر دیگر من جمله خود کارگردان در تدوین فیلم مشارکت داشتند.
جالب اینکه فیلم در فاصله ۱۲۰ مایلی از محل کنسرت بصورت همزمان تدوین می شد.از جمله کسانی که در این فیلم ظاهر شده و بعدا نامی برای خود دست و پا کردند می توان به the Who – joe cocker-santana وjohn Sebastian اشاره کرد و اسامی دیگری همچون Janis Joplin و Jimi Hendrix وJoan Baez در اوایل دهه ۷۰ میلادی به دیار باقی شتافتند.البته ناگفته نماند گروه افسانه ای پینک فلوید (که آن زمان هنوز افسانه ای نشده بود) نیز در این جشنواره حضور داشت و دو قطعه بدون کلام از کارهایشان را اجرا کردند. البته در سایت ویکی پدیا نام pink floyd در لیست هنرمندانی که در فیلم اجرایشان نشان داده شده بود دیده نمی شود که جای تعجب بسیار دارد ظاهرا با توجه به طبع تند راجر واترز رهبر گروه بعدا میان pink floyd و تهیه کنندگان فیلم شکرآب شد.شاید هم بعدا اعضای پینک فلوید فکرنمی کردند فیلم اینقدر صحنه دار از آب در بیاید لذا پایشان را از این فیلم کنار کشیدند. تماشای فیلم " وود استاک" بعد از ۴۰ سال تجربه ای خاطره انگیز وحاوی نکاتی قابل ذکر است:
۱) عریان گری و برهنگی و استعمال آزاد مواد مخدر توسط تماشاگران کنسرت در آن زمان شاید بسیار بحث برانگیزبود و تابو های زیادی را نادیده انگاشته بود اما حالا با تماشای کلیپ ها وکنسرت های این دوران حرکات تماشگران کنسرت ووداستاک زیاد تعجب برانگیز نیست (لابد این هم از مدرنیته گری اش بود) ۲) از خیل هنرمندانی که در فیلم اجرایشان به نمایش در آمد معدودی در قید حیاتند و اصلا معدودی فعالیت می کننند که میتوان به دیوید گیلمور(پینک فلوید) و کارلوس سانتانا(سانتانا) اشاره کرد ۳- ری مانزارک کیبوردیست گروه The Doors که برای اجرا دعوت نشده بودند در صحنه کوتاهی در حال سرکشیدن یک بطری مشروب نشان داده می شود ۴- ۳۲ هنرمند در ووداستاک۶۹ به اجرای برنامه پرداختند و از دید مجله رولینگ استونز این واقعه در زمره ۵۰ رخداد بزرگ تاریخ راک اند رول قرار گرفت. ۵- تماشاگران در محل کنسرت می خوابیدند ولی کمبود توالت های سیار مشکلاتی برایشان ایجاد کرد ۶- فستیوال در مزرعه یاگور در حوالی نیویورک برگزارشد که خود ماکس یاگور هم جزو کسانی بود که برای اجرای برنامه روی صحنه رفت نکته قوت فیلم تصویربرداری اش است که با توجه به امکانات فنی آن زمان در نوع خود بسیار قدرتمند و تاثیر گذار است واگر آن را با تصویر برداری کنسرت های زمان ما مقایسه کنید تفاوت چندانی را بعد از گذشت ۴۰ سال ملاحظه نخواهید کرد .
مصاحبه با خوانندگان قبل و بعد از رفتن بروی صحنه و همچنین با تماشاگران, فیلم را از یکنواختی خارج نموده است و بارش باران در زمانهایی از اجرای برنامه حس دراماتیکی نیز به آن بخشید. به هر حال جشنواره ووداستاک در سالهای بعد نیز برگزار شد اما اولین دوره آن به لحاظ حضور هنرمندان و فیلم مایکل ود لی , همواره به عنوان یک رویداد مهم و شاید مهمترین رویداد دنیای موسیقی راک از آن یاد خواهد شد.

عماد نصیر دیوانی

منبع : ماهنامه آدم برفی‌ها