یکشنبه, ۹ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 28 April, 2024
مجله ویستا
پته دوزی کرمان
کرمان ، این خطه ی خشک و گرم که در طول تاریخ دراز و پر حادثه ی خود سمبل و مظهر مقاومت در برابر تهاجم شناخته شده و از حمله ی مغولها و تیموریان و تهاجم آغا محمد خان قاجار لطماتی سنگین دیده ، کانون حفظ و نگهداری میراث های فرهنگی و هنرهای بومی نیز هست و هزاران سال است که مردم سخت کوش و صبور این منطقه از کشورمان به موازات سایر فعالیت های اقتصادی و اجتماعی به تهیه و تولید انواع فرآورده های صنایع دستی نیز مشغولند و هر چند توانسته اند در زمینه قالی بافی ، شالبافی و ترمه بافی شهرتی جهانگیر کشب کنند، معهذا « پته های » دوخت کرمان نیز دارای ویژگی هایی است که آسان نمی توان از آن گذشت . این هنر که ریشه در تاریخ و گذشته ی فرهنگی کرمان دارد و هم اینک تولید آن در کرمان ، یرجان و رفسنجان رایج است همانند سایر رشته های صنایع دستی سابقه ی تولیدی مشخص ندارد و هر یک از دست اندرکاران پیدایی آن را به یکی از افسانه های بومی مرتبط میسازد و متاسفانه بدلیل آسیب پذیری منسوجات در برابر عوامل جوی ، در موزه های داخلی و خارجی نیز نمونه هایی از پته که بتواند راهگشایمان به کشف سابقه ی این «هنر – صنعت » باشد وجود ندارد و قدیمی ترین قطعه پته یی که هم اکنون یافت میشود روپوش مقبره ی شاه نعمت اله ولی در ماهان کرمان است .
● پته چیست ؟
پته دوزی نوعی از رودوزی های ایرانی است که طی آن تمام سطح پارچه بوسیله ی بخیه های نخی و رنگین پوشیده میشود و هنرمندانی که اکثراً نیز از زنان و دختران خانه دار هستند با کمک سوزن نقوشی ذهنی را که ملهم از پندارها و بینش های شخصی شان است بر زمینه ی پارچه ی پشمی ضخیمی بنام « عریض » مینشانند. « عریض » که در گذشته از آن برای دوخت دامن ، کت و پالتو نیز استفاده بعمل میآمد پارچه یی
دستباف است که بوسیله ی دستگاه های بافندگی چوبی تولید میشد. ولی در سالهای اخیر دستگاه های چوبی جای خود را به دستگا ه های «تک فاز» برقی دادند و پس از آن نیز تدریجاً بافته های کارخانه یی جانشین « عریض »های دستباف شده و هم اکنون «پته »های استان کرمان را بیشتر اینگونه پارچه های کارخانه یی تشکیل میدهد. «رئیس » که معمولاً در رنگ های عنابی ، مشکی ، سبز روشن، سبز تیره ، زرد، نارنجی ، قرمز، آبی تیره ، سبز ماشی ، لاکی و ….. مورد استفاده ی پته دوزان قرار میگیرد نوعی نخ پشمی دستریس یا ریسیده شده بوسیله ی ماشین است که میزان مصرف آن به نسبت نوع نقش و ضخامت یا نازکی نخ مورد مصرف متفاوت میباشد . ولی بطور متوسط رودوزی هر متر پته به حدود ۳۷۵ تا ۴۰۰ گرم نخ احتیاج دارد. طرز تهیه: برای تهیه یک قطعه ی پته دوزی شده ابتدا عریض را به ابعاد لازم بریده و سپس آن را بدست طراح می سپارند و شیوه ی کار نیز به این صورت است که زنان پته دوز خود مستقیما بطراح مراجعه نمیکنند و فروشندگان مواد اولیه ی پته معمولاً مقدار زیادی عریض بریده و طراحی شده در اختیار دارند که بصورت آماده به سوزندوزان می فروشند. در مرحله طراحی ، ابتدا طرح روی کاغذ کالک ترسیم میشود و پس از آن خطوط طرح را بطور متناسب با سوزن سوراخ کرده و سپس بر روی عریض مورد نظر منطبق می سازند و روی آن پود در گچ یا خاکه ی زغال میریزند و این عمل را « گرته زنی » مینامند ( برای پارچه های تیره از خاک گچ و برای پارچه های روشن از خاک زغال استفاده میشود) سپس نقاط مشخص شده را با قلم و مرکب چنین روی پارچه مشخص میسازند. پس از طراحی ، انتخاب نخ و زنگ مطرح است . رنگهای روشن ظرف سال های اخیر به پته دوزی راه یافته و رنگهای اصیل اغلب تیره است . از آنجا که طرحهای پته نه شلوغ است و نه هندسی رنگهای روشن چندان جاذبه یی به محصول نمیدهد و تیره بودن رنگها ارتباط نقوش را منطقی ترو قابل قبول تر میسازد. پس از انتخاب و تهیه ی نخ ، پته دوز ابتدا جای خطوط اصلی را سوزن میزند. این مرحله بدلیل آنکه نقوش به طور خطی دوخته میشود . به مرحله «ساق دوزی » معروف است . سپس داخل نقوش و متن با اسلوب خاصی سوزن دوزی و پر میشود. که این قسمت را اصطلاحاً « آب دوزی » یا «متن دوزی » میگویند. مرحله ی سوم که یکی از مهمترین مراحل پته دوزی میباشد مرحله « برگ دوزی » و « سایه زدن » با نخ پیرامون گل ها و نقشها است . برگ دوزی معمولاً در اطراف حاشیه و بصورت زیگزاک انجام میشود و آنرا «پتک دوزی » نیز مینامند ( پتک در زبان محلی به معنی جوانه است ). پس از اتمام دوخت پته را شسته و با کمک دستگاه مخصوصی بنام نورد اطو زده و آماده ی فروش میکنند. در حال حاضر پته دوزی بر روی سجاده ، جا قرآنی پرده ، رویه کوسن ، زیر لیوانی ، رومیزی ، سوزنی ، بقچه و …. انجام میشود
منبع : سوزن دوزی سنتی ایران
همچنین مشاهده کنید
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
خرید میز و صندلی اداری
خرید بلیط هواپیما
گیت کنترل تردد
مجلس مجلس شورای اسلامی شورای نگهبان ایران دولت حجاب دولت سیزدهم جمهوری اسلامی ایران گشت ارشاد افغانستان رئیسی رئیس جمهور
تهران هواشناسی شورای شهر شورای شهر تهران پلیس شهرداری تهران قتل سیل وزارت بهداشت کنکور آتش سوزی سازمان هواشناسی
قیمت دلار مالیات خودرو دلار قیمت خودرو بانک مرکزی بازار خودرو قیمت طلا مسکن ایران خودرو سایپا تورم
تئاتر تلویزیون سریال محمدرضا گلزار ازدواج وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران قرآن کریم سینما فیلم موسیقی سریال پایتخت
سازمان سنجش ناسا کنکور ۱۴۰۳ خورشید
رژیم صهیونیستی فلسطین اسرائیل غزه آمریکا جنگ غزه روسیه چین اوکراین حماس ترکیه ایالات متحده آمریکا
فوتبال فوتسال پرسپولیس استقلال تیم ملی فوتسال ایران بازی جام حذفی آلومینیوم اراک سپاهان تراکتور باشگاه پرسپولیس وحید شمسایی
هوش مصنوعی اپل فناوری همراه اول ایرانسل آیفون تبلیغات سامسونگ اینترنت گوگل بنیاد ملی نخبگان دانش بنیان
سازمان غذا و دارو رژیم غذایی خواب موز سلامت روان بارداری دندانپزشکی کاهش وزن آلزایمر مالاریا