عبادت علی علیه السلام

از نظر اسلام هركار خیر و مفیدی كه با انگیزه پاك خدایی توأم باشد عبادت است،‌از اینرو درس خواندن، كار و كسب و فعالیت اجتماعی داشتن، اگر لله و فی الله باشد عبادت است. با وجود این پاره ای از تعالیم اسلام همچون، نماز، روزه، مناجات و دعا و ... هستند كه فقط به منظور عبادت وضع شده اند.
● عبادت امیرالمؤمنین :
علی (ع) شخصیتی است كه میدانهای جنگ را می آراید، میدانهای سیاست را می آراید، نزدیك به پنج سال بر بزرگ ترین كشورهای آنرزو دنیا حكومت می كند، ولی با آن همه كار و مشغله كه همه وقت انسان را به خودش مشغول می كند عبادتی در بالاترین حد ممكن دارد. در چنین مواردی انسانهای یك بْعدی می گویند: در راه خدا كار می كنیم و كارمان برای خداست پس دعا و عبادت ما همین كار ماست ولی علی (ع) این كارها را دارد و در بسیاری از شبها هزار ركعت نماز هم می خواند. زمان پیامبر (ص) او یك جوان انقلابی و همه كاره در میدانهای مختلف است. همیشه مشغول است و وقت خالی ندارد. اما همان روزها وقتی نشستند و گفتند در بین اصحاب، عبادت چه كسی از همه بیشتر است؟ ابودرداء گفت:‌علی (ع). گفتند: چطور؟ نمونه و مثال آورد و همه را قانع نمود. زمان خلافت هم باز بیشترین عبادت را دارد، بطوریكه امام چهارم كه خود زین العابدین و سید الساجدین است در مورد عبادت ایشان فرمود:
و من یطیق هذا؟ چه كسی طاقت چنین اعمالی را دارد؟
در این مجال اندك به ذكر چند نكته پیرامون عبادت از دیدگاه امیرالمؤمنین (ع) اكتفا می كنیم:
۱) توجه كامل به انجام واجبات توأم با تمركز و حضور قلب
در هنگامیكه جنگ صفین و در لیله الحریر، در بحبوحه جنگ، هنگام ادای نماز،‌ بین دو صف جایی برای حضرت علی (ع) مهیا شد تا نماز بخوانند، آن حضرت در حالیكه تیرها از طرفین وی عبور می كرد و بر زمین فرود می آمد، بدون هیچ تزلزلی به نماز مشغول شد. چرا كه از دیدگاه امیرالمؤمنین ، اهمیت هیچ عبادتی مانند ادای واجبات نمی باشد. لذا می فرماید:
((لا عباده كاداء الفرائض))
و بواسطه همین تمركز و توجه كامل به ادای فرائض است كه بهترین زمان برای در آوردن تیر از پای حضرت را زمان مشغول بودن ایشان به نماز می دانند. چرا كه در آنحال هیچ توجهی به غیر خدا ندارد.
۲) عبادتهای بی حاصل
از دیدگاه امیرالمؤمنین بسیاری عبادات بی حاصل است :
چه بسیار انسان روزه داری كه بهره ای جز گرسنگی و تشنگی از روزه داری خود ندارد. و چه بسا شب زنده داری كه از شب زنده داری چیزی جز رنج و بی خوابی به دست نیاورد! خوشا خواب زیركان و افطارشان.
از این رو علاوه بر پرهیز از آفات عبادت همچون ریا و عجب و ... امام علی (ع) یكی از لوازم روی آوردن به مستحبات را نشاط روحی می دانند و می فرمایند :
برای دلها، روی آوردن و نشاط، و پشت كردن و فراری است. پس آنگاه كه ((نشاط)) دارند، آن را بر انجام ((مستحبات)) وادارید و آنگاه كه پشت كرده ((بی نشاط)) است، به انجام ((واجبات)) قناعت كنید.
۳) اقسام عبادات
(( إن قوما عبدوالله رغبه فتلك عباده التجار وإن قوما عبدوالله رهبه فتلك عباده العبید و إن قوما عبدوالله شكرا فتلك عباده الاحرار))
همانا گروهی خدای را به انگیزه پاداش می پرستند ، این عبادت تجار است و گروهی او را از ترس می پرستند، این عبادت بردگان است و گروهی او را از روی سپاسگزاری می پرستند و این پرستش آزادگان است.))
و از كلمات قصارشان است كه :
من تو را بخاطر بیم از كیفرت و یا به خاطر طمع در بهشت عبادت و پرستش نكرده ام.
من تو را بدان جهت پرستش كردم كه شایسته پرستش یافتم.
۴) وجوه عبادات
نهج البلاغه و بیانات امیرالمؤمنین پر است از ترسیمها و مطالب مربوط به عبادت وعبادت پیشگان!
گاهی سیمای عابدین و سالكین از نظر شب زنده داری ها خوف و خشیتها، شوق و لذتها، سوزو گدازها، آه و ناله ها و تلاوت قرآنها ترسیم شده و گاهی واردات قلبی و عنایات غیبی كه در پرتو عبادت و مراقبه و جهاد نفس نصیبشان می گردد،‌بیان شده است، گاهی تأثیر عبادت از نظر (گناه زدایی) و محو آثار تیره گناهان مورد بحث قرار گرفته است، گاهی به اثر عبادت از نظر درمان پاره ای بیماریهای اخلاقی و عقده های روانی، اشاره شده است. گاهی هم از لذتها و بهجت های خالص و بی شائبه و بی رقبت عباد و زهاد و سالكان راه ذكری به میان آمده است.

منبع : امام علی