بچه ها بیایید تماشا!

شاید شما هم مثل من به تماشای برنامه کودک علاقه داشته باشید. ایام عید فرصت خوبی برای تماشای برنامه کودک است .البته برای ما نه فرصت تماشای همه برنامه ها پیش می آید و نه همه برنامه ها برایمان جذابیت تماشا دارند.
کارتونهایی که اغلب انیمیشنهای کامپیوتری هستند، صحنه ها، ترفندها، شخصیتها و ماجراهایی خلق می کنند که با نیازها، تخیلات و آرزوهایی که دنیای کودکی ما را پر کرده و با خود به بزرگسالیمان آورده ایم خیلی فاصله دارند و باید هم داشته باشند ولی باز هم برنامه هایی وجود دارد که می شود یک جورایی با آنها سرگم شد و از تماشایشان لذت برد.
برنامه کودک در سالهای اخیر تغییرات زیادی کرده است. تفکیک برنامه های خردسال، کودک و نوجوان از تغییرات بسیار مفیدی بوده که واقع شده. در زمان ما همه گروههای سنی یک نوع برنامه تماشا می کردند ساعات برنامه کودک به دلیل نبودن شبکه های مختلف کم بود و تنوع برنامه ها از آن هم کمتر. اغلب مجری وجود داشت که با شروع برنامه به صورت رسمی پشت میزی نشسته بود و بعد از سلام و احوالپرسی های تکراری که دیگر با دیدن هر مجری می توانستیم جملات مورد استفاده او را از حفظ بگویم و بعد از اعلام برنامه، کارتونهای آن ساعت را به ترتیب تماشا می کردیم.
مجری گری در برنامه کودک تغییر عمده ای داشته دیگر از آن فضای رسمی که مجری فقط گوینده یکسری ملزومات برنامه بود خبری نیست. مجریان امروزه در برنامه کودک بیشتر از قبل ویژگیها و نیازهای بینندگان خود را لحاظ می کنند. ایجاد فضایی شاد همراه با تحریکات بصری و سمعی جذاب در برنامه های کودک شبکه های مختلف دیده می شود.
گنجاندن بخشهای مختلف مثل بازی، مسابقه و شعر خوانی در خلال برنامه ها به پربار کردن برنامه کودک کمک شایانی کرده که نشان دهنده توجه به جنبه آموزشی و تاثیر تلویویون در یادگیری کودکان نیز می باشد و می تواند مایه خرسندی کسانی باشد که معتقد به تاثیرگذاری تلویزیون بر کودکان هستند. ولی گاهی اوقات تاکید بیش از حد در برخی از این بخشها موجبات ملال و خستگی کودکان را فراهم می کند. آموزش مستقیم به صورت صحبت و توصیه کردن در سنین کودکی توسط مجریان نه تنها موجبات یادگیری را فراهم نمی کند بلکه باعث فرار کودک از مقابل تلویزیون و کنارگذاشتن آن بخش از برنامه می شود و بخصوص خردسالان که توانایی کمتری برای یک جا نشستن و تمرکز یافتن دارند.در این دوره کودکان قادر به تجزیه و تحلیل و درک همه دلایل و سخنانی که ما به عنوان توصیه و آموزش به آنها می گوییم نیستند و بیش از اینکه از گفته های ما بیاموزند در خلال عمل، بازی، نمایش و قصه خوانی، ارزشهای مفید را فرا می گیرند و این فراگیری تاثیر عمیق و ماندگاری نیز در کودک باقی می گذارد.
طبق نظر متخصصین کودکان به دلایل مختلف به تماشای تلویزیون می نشینندو لذت ناشی از سرگرم شدن و تماشای تلویزیون به عنوان سرگرمی اولین دلیل روی آوردن آنها به تلویزیون است. کودکان با توجه به جذابیت و هیجان انگیز بودن، برنامه ها را طبقه بندی می کنند.
در این وضعیت انفعالی، کودک تخیلات و رویاهای خود را در برنامه ها تجربه می کند، گاهی به همانند سازی با شخصیتهای مورد علاقه و پر شور و نشاط می پردازد و گاهی بعضا برای فرار از واقعیات پیرامون خود به برنامه های تلویزیون روی می آورد. هرچند کارشناسان، کتاب را اولین رسانه جمعی کودک می دانند یعنی زمانی که پدر و مادر برای کودک کتاب می خوانند یا زمانی که به تصویرخوانی و ورق زدن کتاب در مقابل کودک می پردازند آشنایی کودک با این رسانه شروع می شود ولی از سن حدود ۲ سالگی، تلویزیون به صورت رسانه ای دیداری و شنیداری نقش خود را در زندگی کودک آغاز می کند و حدود ۱۰ سال نقش پررنگ خود را همچنان حفظ می کند.
هرچند در کودکی نخستین، کودک به همه برنامه ها توجه نشان نمی دهد و فقط برخی از آنها برای او جذاب هستند؛ کم کم با افزایش سن، کودک دست به انتخاب می زند و به برنامه هایی که مختص کودکان ساخته شده می پردازد. جنبه آموزش و یادگیری که بعد از جنبه سرگرمی دومین جنبه تاثیر گذاری تلویزیون است در ابتدا به صورت غیر اختیاری و ضمنی صورت میگیرد. یعنی یادگیری نااگاهانه و اتفاقی. به مرور زمان کودک در می یابد که با تماشای تلویزیون می تواند اطلاعات و دانسته های بیشتری بیاموزد و در روابط اجتماعی خود با همسالان و اطرافیان خود از آنها استفاده کند.
ولی در این زمان نیز کودکان یادگیری اتفاقی از تلویزیون را، بر یادگیری هدف دار عمدی ترجیح می دهد و مایلند تلویزیون را مطابق دلخواه خود تماشا کنند و لذت ببرند نه آنگونه که دیگران برایشان تکلیف کرده اند و همچنان جنبه سرگرمی بودن تلویزیون برایشان ارجحیت دارد.
اگر برنامه ای به این جنبه از تمایل کودکان توجه نداشته باشد خود به خود از لیست برنامه های مورد علاقه آنها حذف می شود در این موقعیت نیر کسانی که معتقدند کودک بر تلویزیون تاثیر می گذارد می تواند مصداق پیدا کند.
طبق نظر این گروه، کودکان در مقابل تلویزیون منفعل و تاثیر پذیر نیستند و در تعامل بین کودک و تلویزیون کودک فعالتر بوده و این کودک است که از تلویزیون استفاده می کند نه تلویزیون از کودک و تلویزیون را سالن غذا خوری می دانند که کودک هرچه بخواهد از بین آن انتخاب می کند. هر چند این نظریه می تواند جنبه افراط گرفته باشد چرا که تاثیرگذاری تلویزیون بر کودک و تاثیر کودک بر تلویزیون از دو جنس متفاوتند و تاکید بر یکی و حذف دیگری نادیده گرفتن تاثیر دوجانبه و تعاملی که در این نوع ارتباط لزوما وجود دارد می باشد.
جنبه تاثیرگذاری تلویزیون را که به یاد آوریم از شعر خوانی که از بخشهای مورد علاقه کودکان است نمی توانیم به راحتی بگذریم. استفاده از موسیقی همراه شعر خوانی همیشه جذابیتهای بسیاری برای کودکان داشته است.
موسیقی کودک شاخه ای از موسیقی است که قاعده و قانون مختص خود را دارد. اشعاری که برای کودکان سروده می شود نیازمند موسیقی و آهنگ مخصوص همین اشعار است. خواندن اشعار بر اساس آهنگهایی که برای بزرگسالان ساخته شده شبیه پارازیتهایی است که به شدت گوش را آزار داده و مانع دریافت مفاهیمی میشود که در ضمن اجرای شعر باید منتقل شود.
این نوع شعرخوانی ها بیش از آنکه موافق سن و سلیقه مخاطبان اصلی خود باشد مورد طبع بزرگسالان است. آهنگهایی که برای اشعار خاصی تولیدشده انتقال اهداف مورد نظر مطالب سروده شده را تسهیل می کند؛ یعنی شعر و موسیقی وابسته به یگدیگرند و هر یک باعث تاثیرگذاری موثرتر دیگری می شود و هر موسیقی نمی تواند انتقال دهنده هر مفهومی باشد.
برنامه هایی که از شعر و موسیقی تشکیل شده باید دارای آهنگ سازی مخصوص کودک باشد تا بتوان روی تاثیر گذاری درست و جنبه آموزشی آن صحه گذاشت. سرگرمیهای کودکان با بزرگسالان تفاوتهای عمده ای دارد.
برخی روان شناسان معتقدند مواجه دائمی باسرگرمیهای بزرگسالان تاثیرات نادرست و سریعی بر روی کودکان دارد و باعث نوعی بلوغ زودرس همراه با عدم اعتماد به بزرگسالان و حتی عدم تمایل به بزرگ شدن دارد. ایجاد هیجان و شور و نشاط همیشه برای کودکان جذاب است ولی هر چیز جذابی به معنای داشتن ارزش تربیتی نیست. هرچند بعضی چیزها موقتا ما را سرگرم کنند ولی ممکن است که نه تنها ذهن ما را بارور و غنی نکند بلکه مانعی بر رشد و توسعه قوای فکری به خصوص در سنین حساس کودکی باشد.

http://leilarabei.blogfa.com
لیلا ربیعی