تجدد بومی و بازاندیشی تاریخ

نویسنده : توکلی‌طرقی - محمد
محل نشر : تهران
تاریخ نشر : ۱۳۸۲/۰۲/۲۲
رده دیویی : ۹۵۵.۰۷۴
قطع : رقعی
جلد : شومیز
تعداد صفحه : ۲۶۴
نوع اثر : تالیف
زبان کتاب : فارسی
شماره کنگره : DSR۱۳۱۱/ت۹ت۳
نوبت چاپ : ۱
تیراژ : ۲۰۰۰
شابک : ۹۶۴-۶۰۸۲-۱۷-۳

کتاب حاضر حاوی مباحث و مقالاتی درباره مقوله 'تجدد 'در ایران دوره معاصر (مشخصا دوران قاجار) است که بخش‌هایی از آنها قبلا به صورت مقالاتی در نشریات خارج از کشور به چاپ رسیده‌اند .نویسنده با تجزیه و تحلیل منابع, اسناد و متون متعدد تلاش کرده فرایند تجدد در ایران دوره قاجار را بررسی کرده, عناصر تشکیل دهنده و تاثیرگذار و تاثیرپذیر, همچنین ماهیت و عملکرد آن را روشن نماید .نویسنده معتقد است 'مقوله 'تجدد 'پدیده‌ای دو سویه و متقابل بوده نه یک سویه .به این معنی که نخست در آسیا و آفریقا و آمریکای لاتین پیدا شده, سپس به اروپا منتقل و در آنجا نهادینه شده است .وی معتقد است که 'بر خلاف نظریه فراگیر ماکس وبر, 'تجدد 'فرآورده 'خرد غربی ' نبوده بلکه فرا ساخته روند آمیزش و پیوند فرهنگ‌ها و مردمان سراسر جهان و پیدایش تجربیات نوین در بازنگری و بازآرایی آینده نگرانه 'خویش 'بوده است .در این بازنگری‌های آینده ساز, اروپاییان به آسیایی‌ها و آفریقایی‌ها نگریستند و آسیایی‌ها و آفریقایی‌ها به اروپایی‌ها خیره شدند .در این نگرش‌های متقابل الگوهای چندگانه‌ای برای تجدد و بازآیی خویش طرح و برگزیده شد .برخی به همسان سازی خویش با دیگری و برخی به تمسخر (ناهمسازی) دیگری پرداختند .تجدد و سنت و هر دو فرآورده چالش این روش‌های متقارن و درهم پیوسته همسان سازی و نا همسازی بوده‌اند .در این نگرش تاریخی آنچه 'سنت و فرهنگ اصیل 'پنداشته شده خود پدیده‌ای نو ساخته بوده که در مقابله با روش‌های دیگر نوآوری تدوین شده است .اما تجدد شناسان با پذیرش ادعای اصالت و سنت یعنی ادعای آن که پدیده‌های امروزین به همان شکل و معنی دیرین باقی مانده‌اند, به نوعی از تاریخ زدایی و زمان زدایی دست یازیده‌اند .'... کتاب حاضر حاصل کوششی است برای بازنگری به تاریخ تجدد در ایران مثلا به جای این که ایران کشوری کهن فرض شود, این کتاب به شناسایی روند تاریخی می‌پردازد که یادآوری تاریخ ایران باستان را بنیانی برای ساختن ایران نو می‌داند .به جای آن که 'وطن 'و وطن پرستی را پدیده‌ای بر گرفته از اروپا فرض کند به شناسایی تاریخ بومی و وطن ستایی و اهمیت آن در پیدایش مفاهیم 'روح ایران', 'فرهنگ ایران 'و 'کلیت تاریخی ایران 'می‌پردازد .به جای آن که واقعیت پسندیده یا نا پسندیده اروپا را برنماید, به زمان‌بندی شناخت پارسی زبانان از اروپا و زنان اروپایی و کاربرد این شناسایی‌ها در کارزارهای سیاسی و فرهنگی ایران می‌پردازد .به دیگر سخن این کتاب به بررسی تاریخ شکل‌گیری پدیده‌هایی می‌پردازد که دیگران اغلب 'ازلی', 'سنتی 'و 'واقعی 'پنداشته‌اند .'دیدگاه‌های یاد شده در قالب هفت مقاله و مبحث عرضه شده که عناوین آنها از این قرار است1 :ـ بازسازی هویت ایرانی در گزارش تاریخ, 2ـ عرب ستیزی, فرهنگ ستایی و ایران آرایی, 3ـ تو وطن شناس ای خواجه نخست, 4ـ پیکر مادرانه وطن و نفس مشروطه‌خواه, 5ـ 'به تماشا رفته بودم, خود نیز تماشا شدم', 6ـ 'به آزادی تفاخر دارند و به خودسری تشکر', 7ـ بازخوانی انقلاب فرانسه .نمایه اسامی در پایان کتاب آمده است .