سه شنبه, ۲۵ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 14 May, 2024
مجله ویستا


رودخانه هیرمند و چاه نیمه ، زابل


این رودخانه،‌ تنها شریان حیاتی سیستان است كه از طرف كوه‌های بابا در افغانستان سرچشمه می‌گیرد و پس از طی مسافتی در حدود 1050 كیلومتر وارد دریاچه هامون می‌شود. تمام آب مصرفی دشت سیستان از طریق این رود تأمین می‌شود. در ضمن، دوام رودخانه‌های منشعب از آن و دریاچه و مخازن چاه نیمه، همه بستگی به جریان آب هیرمند دارد.
هیرمند (جریكه یا جاریكه) در مرز ایران و افغانستان، به دو شعبه تقسیم می‌شود. شعبه اصلی به نام رود مشترك پریان (كه پریان مشترك هم نامیده می‌شود) قسمتی از مرز مشترك دو كشور را تشكیل می‌دهد، سپس وارد افغانستان می‌شود. شعبه دیگر، در خاك ایران است كه خود به دو شاخه تقسیم می‌شود. یكی به طرف چاه نیمه و دیگری به طرف مناطق كوهك و زهك می‌رود كه دو سد انحرافی در این دو منطقه بر روی آن احداث شده است. سد سیستان نیز بر روی شاخه‌ای كه از طریق چاه نیمه تأمین می‌شود، ‌احداث شده است.
در قسمت جنوب دشت سیستان و در حوالی مصب هیرمند، گودال‌های طبیعی بزرگی وجود دارد كه در حال حاضر از آن‌ها بهره‌برداری می‌شود. این گودال‌‌ها ضمن ذخیره آب برای آبیاری مناطق بیش‌تری از سیستان، از زیان‌های وارده در مواقع سیلابی شدن رودخانه هیرمند جلوگیری می‌كند. مساحت این مخازن كه به صورت دریاچه كوچكی درآمده، در حدود 4700 هكتار است. از این مخازن علاوه بر آبیاری، می‌توان برای پرورش ماهی نیز استفاده كرد. حداكثر گنجایش این مخازن 660 میلیون مترمكعب است و ظرفیت قابل بهره‌برداری سالانه آن تا 340 میلیون مترمكعب نیز می‌رسد.