گرمایش جهانی و تاثیر آن بر وضعیت آب و هوایی جهان

هر از چندگاهی تبلیغات رسانه های غرب به سبك منجم باشی های عصر فراعنه آینده تاریكی از این كره خاكی را پیشگویی می كنند. همچون به زیر آب رفتن سواحل در اثر گرم شدن زمین ناشی از گازهای گلخانه ای و وقوع خشكسالی های مهیب. ارائه راهكاری عملی متناسب با منابع موجود و امكانات مالی، فنی، تخصصی و بدون تضییقات به سایر بخش های اقتصادی هدف نوشته حاضر است لكن چنانچه خاستگاه دیدگاه های خاكستری و عبوس در مورد CO۲ روشن نشود، نمی توان در رسیدن به اجماع ملی در راهكارها امیدوار بود. لذا عجالتاً و به اجمال به اشكالات در مبانی نگرش های خاكستری اینچنینی می پردازیم:
۱- رابطه CO۲ و گرم شدن زمین: این داستان به دلایل و شواهدی كه در پی می آید با واقعیت های ملموس ناهمخوان است.
الف: طی یك قرن میانگین دما در ۴۸ ایالت مجاور در آمریكا ثابت بوده به استثنای ایالت كالیفرنیا درك علت نیاز به ابزار و ادوات علمی ندارد، تابش گرما را در تابستان از موزائیك های سیمانی و آسفالت خیابان ها كه در معرض تابش آفتاب قرار گرفته اند تا پاسی از شب می توان حس كرد افزایش دما در اثر توسعه شهرها و افزایش كاربرد بتون و حبس حرارت تابشی در منشاء اصلی است.
ب _ ذوب شدن یخ های قطبی: این پدیده به تناوب با ورود زمین به دوره های متناوب (گرمگاهان _ خنكان) تكرار شده و قابل پیش بینی است. زمان تناوب با بررسی دوره هایی كه شهرهای باستانی واقع در سواحل طی دوره نسبتاً كوتاه دو سه هزار ساله به زیر آب رفته اند، قابل اندازه گیری زمانی است.
ج _ نسبت دادن افزایش CO۲جو به فعالیت های صنعتی: اولاً فرض مسئله با اشكال جدی روبه رو است زیرا اگر توجه داشته باشیم كه به ازای هر دسی مترمكعب چوب مقدار ۶/۰ كیلوگرم CO۲ موجود است و هر درخت زنده ۳۵ برابر آن یعنی ۲۱ كیلوگرمCO۲ جو را در كنترل خود دارد، منطقاً هرگونه افزایش احتمالی در میزان CO۲ جو را باید در قلع وقمع گسترده درختان جنگلی به ویژه جنگل های استوایی جست وجو كرد.
ثانیاً سالانه حدود ۱۰۱۷ كیلوكالری یعنی صد میلیون میلیارد كیلوكالری انرژی توسط اتوتروف ها (گیاهان، جلبك ها و باكتری های فتوسنتزكننده) به كمك انرژی خورشید و جذب CO۲ جوی تولید می شود و پیش بینی می شود در صورتی كه CO۲ در فرایندهای سوختی، تجزیه مواد آلی و غیره جایگزین نشود ذخیره آن در خشكی ظرف چند ماه به پایان خواهد رسید.
ثالثاً محكم ترین دلیل در متن گزارش است كه در دی ماه ۸۲ در روزنامه شرق برگردان شده بود، مبنی بر اینكه تیمی تحقیقاتی در آمریكا كلم ها را مدت ۴۵ روز فقط در معرض CO۲ قرار دادند، رشد تیمار نسبت به شاهد سه برابر شده بود اما میزان پروتئین كلم ها نسبت به هیدروكربن ها كاهش داشت، دلیلش هم واضح است زیرا تیم تحقیقاتی در پی بررسی نقش CO۲ در رشد گیاه بودند لزوماً نسبت كربن به نیتروژن رعایت شده بود، حال اگر نسبت ماده خشك در بند اول را در نتیجه این تحقیقات لحاظ كنیم با اطمینان می توان گفت كه تا سال های بس دراز آینده عامل محدودكننده رشد گیاهان نسبت اندك CO۲ جوی (۰۳۴/۰) درصد است، واضح است كه بررسی نقطه ای CO۲ جوی گمراه كننده خواهد بود. زیرا در سطح بین المللی تفاوت عمیق فعالیت های صنعتی بین جهان كند و جهان تند و در سطح ملی تمركزگرایی و توزیع نامناسب صنایع در منشاء مشكلات مربوط قرار دارد.
هر چند ممكن است تاكید شود كه منظور از آلاینده های جوی منوكسید، اكسیدهای نیتروژن و گوگرد است. تولید منوكسید مربوط به ضعف های تكنولوژیكی است و دو مورد دیگر یعنی اكسید نیتروژن كه نیاز حیاتی گیاهان است و اكسید گوگرد هم به علت نیاز گیاه جذب برگ ها می شود. مگر آنكه غلظت محلی افزایش یابد كه مولود فاصله گرفتن از توزیع نامناسب صنایع است.
مشكل كشورهای صنعتی با CO۲ این كشورها به استثنای دشت های وسیعی در میانه و غرب آمریكا و بخش های گسترده در قاره استرالیا در مناطق پرباران جهان قرار دارند. آب باران دارای اسید كربنیك است كه عامل اسیدی (H+) یا هیدرونیوم (H۳O) آزاد می كند. نخست موجب سمیت زدایی سدیم از خاك ها می شود ولی در صورت افزایش بارش غلظت هیدرونیوم موجب می شود (H+) جایگزین كاتیون های دوظرفیتی مثل كلسیم و منیزیم شود كه مضر است، اروپایی ها از سال ها پیش راه مقابله با آن را می دانند. آهك پاشی و استفاده بیشتر از كودهای اوره كه موجب آزاد شدن هیدروكسیل (oh-) شده و (H+) را خنثی می كند ولی مهمتر از آن وجود بنیان (CO) در اوره مانع فعالیت های هیدروژن می شود كه آنها (H+) تولید می كنند.
در مورد محافظت از آثار هنری در مقابل باران های اسیدی (PH< ۵/۳) این آثار را با لایه نازكی از بازها محافظت می كنند. پس مشكل آنها در چیست؟ نیاز به گمانه زنی ندارد.
استفاده از فشار افكار عمومی جهان با مبالغه از مخاطرات گازهای گلخانه ای برای محدود كردن یا گران كردن فعالیت های صنعتی رقیب (آمریكا پیمان كیوتو را امضا نكرد به این دلیل كه هیچ مدركی كه ثابت كند میزان جو افزایش یافته وجود ندارد.)
CO۲ و توسعه پایدار: تعداد فرمول ها و روابط مبتنی بر بدیهیات علوم پایه و یافته های بخش زراعت مربوط به تاثیرات مثبت ورودCO۲ به آب و خاك شور و قلیا شاید به عدد انگشتان دست برسد اما تجربه یكی دو ساله اخیر این قلم را از ورود بی مقدمه به موضوع قبل از تبیین برخی ساختارها در سیستم های زیستی و چرخه زیست كره بر حذر می دارد، زیرا داده ها انتزاعی می نمایند و موجب ابهام زایی و دل زدگی مخاطبان می شود.
انرژی، نظم و متابولیسم: حداقل ۹۵ درصد از جانداران كره زمین شامل تمامی جانوران، قارچ ها، اغلب آغازیان و باكتری ها، انرژی مورد نیاز خود را از برخی موجودات زنده به ویژه گیاهان سبز تامین می كنند. به صورت كلی می توان چنین توضیح داد كه ۳ ماده اصلی: آب، دی اكسید كربن و آمونیاك با تامین انرژی از نور خورشید در فرایند عظیم فتوسنتز در اندام های زیستی (دست اول گیاهان، دست دوم با خوردن گیاهان، دست سوم با خوردن جانوران) به قندها، چربی ها و پروتئین ها تبدیل می شود. در اینجا نكته ای است كه كلیدی ترین مفهوم در طرح اصلاح آب و خاك و عرصه های بیابانی مطروحه از سوی نگارنده است كه متاسفانه به رغم گذشت بیش از یك سال از بیان آن ظاهراً به علت نارسایی قلم همچنان نامفهوم مانده است. اینك كه مجالی برای طرح آن در عرصه رسانه ای فراهم می شود جهت نقد منصفانه علمی به محضر فرهیختگان جامعه بازخوانی می شود. ۹۹ درصد جرم هر مولكول زیستی (اعم از گیاهی و جانوری) از چهار عنصر كربن، نیتروژن، هیدروژن و اكسیژن تشكیل می شود. طبق اصل انرژی و نظم ایجاد یا حفظ نظم در هر ساختار سازمان یافته منجمله ساختارهای زیستی نیازمند صرف انرژی است. انرژی لازم برای واكنش هایCO۲ و H۲O و NH۳ از منبع خورشیدی تامین می شود. در این صورت چگونه می توان پذیرفت كه تداوم حیات گیاهی به مدت ۵/۳ میلیارد سال در زمین با برخورد تصادفی مولكول های CO۲ جوی كه نسبت آن در جو در حال حاضر با فرض حداكثر ۰۳۶/۰ درصد است با مولكول های آب و آمونیاك در بستره كلروپلاست شدنی باشد؟
جان كلام اینكه CO۲ جوی توسط آمونیاك در خاك یا در بستره كلروپلاست در گیاه جذب می شود و نه آن كه به طور تصادفی و كاتوره ای برخورد كند. این واقعیت را نخستین بار در جریان آزمایش مربوط به كاهش سدیم آب های شور در فرایند وارد كردنCO۲ به محلول آمونیاك مشاهده و سپس ده ها بار جهت كسب اطمینان تكرار كردم، دیگر قابل انكار نبود برای درك آن به منابع شیمی مراجعه كردند.
خوانندگان عزیز چنانچه مایل به درك منشاء نیرو در كشش مولكول های آب، دی اكسید كربن و آمونیاك بر یكدیگر باشند، می توانند به تاریخ علوم ج ۲ صفحه ۸۵۲ تحت عنوان تئوری آتومیستیك مغناطیس از لانژون و شیمی با نگرش كاربردی به صفحات ۱۲۶ و ۷۹۶ مراجعه نمایند.
● راهكار زراعت در اقلیم خشك و احیای عرصه های بیابانی
با درك جاذبه مولكولی موارد مورد استفاده در فتوسنتز بر یكدیگر روش سل وی شیمیست صنعتی بلژیك را می توان با لحاظ اصل لوشاتلیه و اصل یون مشترك بازده سدیم زدایی آب های شور و تولید انبوه كربنات سدیم مورد استفاده در صنعت را ده ها برابر افزایش داد كه خود عمده ترین منبع درآمد در شرایط كشت با آب شور است. به رغم افزایش EC و PH به آب آبیاری حاصل از این روش به اصلاح خاك های اسیدیك و قلیا، كاهش فرسایش خاك ها و بیان زدایی و افزایش كمپلكس تبادلی و بهبود رژیم رطوبتی خاك منجر می شود، چگونه؟
شرح فرایندهای كشش و برهم كنشCO۲ و آمونیاك در خاك و آب مناطق خشك و بیابان زدایی مبتنی بر آزمایش ها و تجربه عملی و بدیهیات علوم پایه و یافته های غیرقابل مناقشه در بخش زراعت است: طرح فرایندهای كششCO۲ وNH۳ در اصلاح آب و خاك تقدیم جهاد محترم دانشگاهی شده كه در دست مطالعه است.

علی اصغر عبدالله زاده