مناطق نفت خیز جنوب در مسیر توسعه سبز

شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب با در اختیار داشتن ۴۴ میدان نفتی و تولید بیش از ۸۰ درصد نفت ‌خام کشور، پیوندی ناگسستنی با محیط‌ زیست دارد.
این شرکت در زمینه حفاظت از محیط ‌زیست و منابع طبیعی، خود را ملزم دانسته است گام‌هایی اساسی برای جلوگیری از آلودگی آب،‌ خاک و هوا به عنوان سه عنصر حیاتی محیط‌ زیست بردارد، همچنین اجرای پروژه‌های متعدد این شرکت در آینده با گستره بیشتری ادامه خواهد یافت.
شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب همپای تولید نفت و گاز، هیچ گاه حفاظت از محیط‌ زیست به ویژه مناطق اطراف خود را فراموش نکرده و همواره به این موضوع، توجهی جدی داشته است.
از جمله اقدام ها در این زمینه، ایجاد تأسیسات و امکانات برای جلوگیری کامل از سوزاندن همه گازهای همراه نفت است که افزون بر جلوگیری از آلوده شدن محیط زیست، از نظر صیانت منابع انرژی کشور بسیار با اهمیت است.
با نگاهی گذرا به تاریخ صنعت نفت در ایران، در می‌یابیم که برنامه جمع‌آوری گازهای همراه از دهه ۱۳۴۰ خورشیدی با انتقال گاز مراحل اول تفکیک واحدهای بهره‌برداری اهواز، مارون و آغاجاری آغاز شد؛ با وجود این برنامه‌ها تا سال ۱۳۵۷ تنها حدود ۲۰ درصد از گازهای همراه جمع‌آوری و بقیه سوزانده می‌شد.
پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی، مناطق نفت خیز جنوب بیشترین تلاش خود را برای اجرای پروژه‌های جمع‌‌آوری و جلوگیری از سوزاندن گازهای همراه نفت کرده است و با وجود وقوع جنگ تحمیلی، حملات هوایی دشمن بر تأسیسات نفتی، شرایط سخت و وجود محدودیت‌های مالی و اجرایی، بسیاری از پروژه‌ها با استفاده از امکانات داخلی و نیروهای متعهد شروع شد؛ به طوری که در سال‌های اول بعد از پایان جنگ، تعدادی از تأسیسات جمع‌آوری گازهای همراه راه‌اندازی شد و به بهره‌برداری رسید.
شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب با اجرای پروژه‌های در دست ‌اقدام از جمله طرح جمع‌آوری گازهای همراه بنگستان اهواز، آب‌تیمور، منصوری، مارون و کوپال موسوم به «طرح آماک» و پروژه‌های جمع‌آوری گازهای همراه رامشیر و کوپال آسماری (در آستانه راه‌اندازی) درصد گازهای سوزانده شده نسبت به تولید را به رقم زیر ۳ درصد خواهد رساند.
برای جلوگیری از سوزاندن بقیه گازهای تولیدی همراه از میدان های دور دست، مطالعاتی در دست انجام است و این میدان ها با توجه به دوری آنها از سایر تأسیسات نفت و گاز و حجم گاز آنها در مقایسه با سایر مخازن نیاز به بررسی‌های چندجانبه‌ای دارد که در دست بررسی قرار دارد.
از دیگر اقدام های موثر این شرکت در زمینه حفظ محیط‌ زیست، اجرای پروژه تثبیت شن‌های روان، ایجاد فضای سبز اطراف تأسیسات تولید نفت و گاز، احداث تسهیلات سیار فرآورش نفت‌خام (MOT) و اجرای پروژه‌های تزریق پساب واحدهای نمک‌زدایی‌ به چاه های دفعی است.
هم اکنون با طرح های عظیمی که برای جلوگیری از سوزاندن گازهای همراه نفت در شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب اجرا شده است، حدود ۹۲ درصد از این گازها جمع‌آوری و به مصارف مختلف می‌رسد.
● طرح‌های جلوگیری از سوزاندن گازهای همراه نفت
مناطق نفت خیز جنوب به منظور کاهش گازهای سوزانده شده و حفظ محیط‌ زیست طرح‌های جلوگیری از سوزاندن گازهای همراه نفت متعددی را در حال تکمیل یا در مرحله اجرا دارد که با تکمیل آنها روزانه از سوزاندن بیش از ۱۰۰ میلیون فوت مکعب گاز همراه نفت جلوگیری می شود.
این طرح‌ها شامل طرح جمع‌آوری و تراکم گازهای همراه رامشیر، طرح تزریق گاز قلعه نار، طرح جمع آوری و تزریق گازهای همراه نرگسی، طرح احداث ایستگاه تزریق گازهای همراه و بنگستان لب سفید، طرح بهینه سازی فرآورش میدان نفتی هفتکل، طرح بهینه سازی و نوسازی فرآورش نفت و گاز میدان نفت سفید، طرح ارتقای وضعیت ماشین‌آلات ایستگاه فشارقوی گچساران، طرح جمع‌آوری گازهای همراه کوپال و طرح بزرگ آماک است.
● تشکیل کمیته تخصصی پژوهشی محیط ‌زیست
به منظور ارج نهادن به پژوهش و توجه جدی به آن در زمینه محیط ‌زیست، شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب اقدام به ایجاد کمیته تخصصی پژوهشی محیط‌ زیست در کنار سایر نهادهای پژوهشی کرده است.
این کمیته از سال ۱۳۸۱ کار خود را آغاز کرده است و تا کنون چند پروژه زیست‌محیطی به صورت پژوهشی و با استفاده از خدمات دانشگاه‌های مختلف که در قالب پایان‌نامه‌های کارشناسی و کارشناسی‌ارشد ارائه شده، مطالعه و تکمیل کرده است یا در دست اجرا دارد.
از جمله این پروژه ها می توان به طرح صدابندی توربین‌خانه‌ها، بررسی اثرهای زیست‌محیطی ناشی از پسماندهای جامد و مایع حفاری، بررسی اثرهای زیست‌ محیطی ناشی از پساب واحدهای نمک‌زدایی، کاهش میزان آلودگی لجن های نفتی در منطقه پازنان، بررسی اثرهای فیزیولوژیک مواد شیمیایی و پرتوهای مضر بر کارکنان در محیط‌ های صنعتی مناطق نفت خیز و ارائه روش‌های اصلاحی، طبقه‌بندی محیط‌ های صنعتی و شدت خوردگی آنان در مناطق نفت خیز جنوب، بررسی اثرهای فیزیولوژیک سر و صدا بر کارکنان شاغل در محیط‌ های دارای سر و صدا و ارائه روش‌های اصلاحی، لجن‌زدایی میکروبیولوژیک مخازن ذخیره نفت‌خام، مشاوره و طراحی سیستم‌های مونیتورینگ و آنالیز وضعیت ماشین‌آلات حساس، همچنین ارزیابی ضرایب انتشار آلاینده‌های هوا در کارخانه‌ گاز و گازمایع ۷۰۰، بررسی تأثیر پساب‌های شهری مناطق مسکونی شرکت نفت بر کیفیت آب کارون در محدوده (زرگان – پل پنجم)، شناسایی و طبقه‌بندی مواد زاید جامد و پسماندهای مایع در کارخانه‌های بهره‌برداری نمک‌زدایی کارون، بررسی اثرهای زیست‌محیطی ناشی از پسماندهای جامد و مایع حفاری چاه‌ها و بهینه‌سازی آب صنعتی و آشامیدنی آغاجاری اشاره داشت.
● تشکیل کمیته استانداردهای محیط ‌زیست
این شرکت برای دستیابی به اهداف متعالی زیست‌محیطی خود و برنامه‌ریزی مدون علمی و عملی برای توسعه فعالیت های حفاظت از محیط‌ زیست اقدام به تشکیل این کمیته کرده است.
کمیته پیش گفته متشکل از کارشناسان مجرب شرکت است و از اول اردیبهشت ۷۶ فعالیت‌های خود را آغاز کرده است.
ارائه پیشنهادهای زیست‌محیطی برای بهبود روش‌های عملیاتی تولید و استخراج نفت، ارزیابی زیست‌محیطی همه پروژه‌های نفتی جدید، برگزاری همایش های زیست‌محیطی در سطح مناطق نفت خیز جنوب، بررسی وضعیت و بهبود آب در تصفیه‌خانه‌ها، همچنین مطالعه و ارائه نحوه انهدام مواد شیمیایی فاسدشده در انبارها، تدوین استانداردهای زیست‌محیطی، تهیه کتابچه حفاظت از محیط ‌زیست و معرفی منابع آلاینده و ضوابط زیست‌محیطی مهم ترین فعالیت های این کمیته است.
● دریافت گواهینامه محیط‌ زیست (ایزو ۱۴۰۰۱ )
هم‌اکنون حوزه ستادی شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب و پنج شرکت بهره‌برداری و چهار شرکت خدماتی تخصصی تابع آن موفق به دریافت این گواهینامه شده‌اند.
● همکاری با سازمان حفاظت محیط‌ زیست
شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب برای پیشبرد اهداف و برنامه‌های سازمان حفاظت محیط‌ زیست ارتباطی تنگاتنگ با این سازمان داشته و در هماهنگی‌های صورت گرفته، فعالیت‌های متعددی را در واحدهای مختلف خود برنامه‌ریزی و اجرا کرده است که مهم ترین آنها شرکت مستمر در جلسات ترتیب یافته از سوی اداره کل حفاظت محیط‌ زیست استان خوزستان، بسیج عمومی کارکنان برای پاکسازی محوطه‌های درون و بیرون شرکت و همه واحدهای تابع، همچنین نصب بیلبورد در سطح شرکت و توزیع بروشور و پوستر بین کارکنان در زمینه مسائل زیست‌محیطی، برگزاری مستمر دوره‌های مختلف آموزشی حفاظت از محیط‌ زیست، تفکیک زباله‌های قابل بازیافت و پخش پیام‌های زیست‌محیطی است.
● طرح کاشت یک میلیون اصله درخت در اطراف واحدهای صنعتی
این شرکت با هدف دستیابی به استانداردهای زیست‌محیطی، ارتقای سطح کیفی و بهسازی محیط کار کارکنان، تعدیل دما، همچنین ایجاد بادشکن، صوت‌شکن و مبارزه با آلاینده‌های ‌زیست محیطی، طرح درختکاری اطراف واحدهای صنعتی با کاشت یک میلیون اصله درخت را در برنامه‌ پروژه‌های مصوب سال ۷۹ خود قرار داد.
این پروژه محدوده زمین های بیش از ۱۱۵ واحد صنعتی ۵ شرکت فرعی شامل بهره‌برداری نفت و گاز کارون، مارون، آغاجاری، مسجدسلیمان و گچساران را در بر دارد.
طرح در قالب پنج پروژه به تصویب رسید که با تنظیم ۱۴ قرارداد پس از انجام مطالعات مقدماتی براساس برنامه‌ریزی اجرای طرح از اواخر پاییز سال ۷۹ در چهار منطقه شروع شد.
اکنون بخش عمده طرح در اطراف واحدهای صنعتی انجام شده و تنها کاشت ۵۰۰ هزار اصله درخت باقی مانده که در حال پیگیری است.
● تثبیت شن‌های روان
طرح تثبیت شن‌های روان، یکی از سودمندترین طرح‌های شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب است که به دو شیوه درختکاری و مالچ‌پاشی در حال اجراست. این شرکت از سال ۸۲ با همکاری اداره منابع طبیعی استان خوزستان اقدام به شناسایی بیش از ۲۰ هزار هکتار که دارای شن‌های روان هستند کرد و تا کنون ۶ هزار هکتار از این اراضی به زمین‌های حاصلخیز کشاورزی یا مناطق درختکاری شده تبدیل شده و این اقدام سبب شده گرد و غبار موجود در هوا در حد چشمگیری کاهش یابد و افزون بر توسعه سرانه فضای سبز در خوزستان با جلوگیری از حرکت مخرب شن‌های روان به سمت مناطق مسکونی، از متروکه‌شدن روستاهای زیادی جلوگیری شود.
یکی دیگر از دستاوردهای این طرح، تبدیل بیشتر تپه های ماسه ای و شنزارهای اطراف تأسیسات نفتی به تفریحگاه‌های زیبا است.
● پروژه‌های مرتبط
پروژه پوشش داخلی پلی‌اتیلنی خط انتقال آب زائد واحدهای نمک زدایی مارون به اهواز یک، پروژه اتصال مخزن گاززدا به سیستم تخلیه واحد نمک‌زدایی مارون یک، پروژه اتصال آب حوضچه جداکننده نمک‌زدایی به مخزن کفگیر و گودال تبخیر، پروژه اتصال مخزن گاز‌زدا به سیستم تخلیه واحدهای نمک‌زدایی ۲ و ۳ اهواز، پروژه تخلیه هرزآب مخزن گاززدای بنگستان اهواز، پروژه اتصال مخازن گاززدا به سیستم تخلیه آب مازاد نمک‌زدایی‌‌های پازنان در آغاجاری و گچساران، پروژه‌ ایستگاه‌های سنجش آلودگی هوا، همچنین پروژه تأسیسات لازم برای جلوگیری از آلودگی هوا در واحد بی‌بی‌حکیمه ۱، پروژه اتصال مخزن گاززدای واحد بهره‌برداری مارون -۶ به سیستم تخلیه آب مازاد واحد نمک‌زدایی از جمله پروژه های مرتبط با حفاظت محیط زیست در مناطق نفت خیز جنوب هستند.

منبع : شبكه اطلاع رسانی نفت و انرژی