بررسی وضعیت سیلیسیوم در شالیزارهای استان گیلان

به منظور بررسی وضعیت Si در شالیزارهای استان گیلان، یکصدونه نمونه خاک سطحی، با پراکندگی جغرافیایی یکنواخت انتخاب و متغیرهای pH، کربن‌آلی، ظرفیت تبادل کاتیونی، بافت، سیلیسیوم محلول در آب، Si استخراج شده بوسیله استات سدیم (NaOAc, pH=۴) و Si عصاره‌گیری شده با CaCl۲ اندازه‌گیری شد. نتایج بررسی نشان داد که توزیع فراوانی غلظتSi محلول در آب نرمال بوده و میانگین Si در خاکهای مورد مطالعه بیش از حد بحرانی اعلام شده برای Si محلول در آب (۶ میلی‌گرم در کیلوگرم) و عصاره‌گیری شده با استات سدیم (۴۰ میلی‌گرم در کیلوگرم) است. همبستگی Si محلول در آب با هریک از متغیرهای pH، کربن‌آلی، سیلت و شن ضعیف و غیرمعنی‌دار و با رس و ظرفیت تبادل کاتیونی بیشتر و معنی‌دار است (به ترتیب با۵۰/۰=r و ۴۴/۰=r). اثر توام کلیه متغیرهای فوق همبستگی معنی‌دارتری با Si محلول دارند (۸۴/۰=r). سیلیسیوم عصاره‌گیری شده توسط CaCl۲ دو صدم مولار در دامنه ۷/۳ و ۸/۲۰ میلی‌گرم در کیلوگرم خاک و حد واسط بین حلالیت کوارتز و سیلیکات آمورفی قرار دارد. غلظت Si محلول در آب در نواحی غرب گیلان و حوزه آبخیز رودخانه سپیدرود بیشتر از بقیه نواحی و در ناحیه فومنات کمتر است، این روند مشابه با توزیع مقدار رس در این نواحی است. در حوزه آبخیز سپیدرود به دلیل انتقال و رسوب ذرات رس توسط آب رودخانه و شبکه‌های آبیاری منشعب از آن و در ناحیه گیلان غربی به دلیل رسوبات آبرفتی دامنه‌ای، مقدار رس و در نتیجه کانیهای آلومینوسیلیکات بیشتر از بقیه نواحی است و در نتیجه با حد بالایی از غلظت Si محلول در تعادل می‌باشند. خاکهای ناحیه فومنات با توجه به آنکه دارای منشاء رسوبات ساحلی قدیمی و آبرفتی رودخانه‌ای می‌باشند دارای مقدار رس کمتری بوده و در نتیجه با غلظت‌های کمتری از Si به تعادل می‌رسند.

ناصر دوات ‌گر
علیرضا علی اکبر
عباس شهدی کومله
مریم پیکان
مسعود احمدی ‌پور

منبع : پایگاه اطلاعات علمی