قلعه بابک، یادآور یک حماسه

سرزمین آذربایجان از نظر دارا بودن قلعه های قدیمی یکی از غنی ترین مناطق کشور محسوب می شود. نزدیک به یکصد قلعه تاریخی تا کنون در استان آذربایجان شرقی شناسایی شده است که کاربردهای مختلفی در طول حیات خود داشته اند. قلعه بابک که با نام های (جمهور) و (دژبذ) نیز شناخته می شود یکی از معروفترین قلعه های تاریخی استان است. حماسه بابک مورد علاقه و توجه اهالی آذربایجان است و همه ساله به مناسبت سالرزو تولد بابک خرمدین در این قله گرد می آیند و یاد او را پاس می دارند.سنگ بنای اولیه قلعه به دوره اشکانیان و ساسانیان مربوط می شود و در دوره های دیگر تاریخی الحاقاتی به آن افزوده شده و مورد استفاده قرار گرفته است. بیشترین معروفیت این قلعه به علت وقایعی است که در آغاز قرن سوم هجری در آن اتفاق افتاده که طی آن "جاویدانیان" به ویژه بابک خرمدین با بیش از بیست سال مقاومت این قلعه را به عنوان دژی دفاعی در مقابل قوای خلفای عباسی مورد استفاده قرار داد.قلعه بابک بر فراز قله های کوهستانی به ارتفاع ۲۳۰۰ تا ۲۷۰۰ متر از سطح دریا قرار گرفته و فاصله آن تا شهر کلیبر بیش از ۱۶ کیلومتر است.قبل از رسیدن به دروازه قلعه باید از معبری که به شکل دالان باریکی است و ۲۰۰ متر از دروازه قلعه فاصله دارد عبور کرد.جایگاه نگاهبانان، دروازه و کوه بان ها در بلندی ستیغ و در جایی استوار شده که به هر چیز و هر کس تسلط کامل داشته اند. این برج ها یکی مخروطی و دیگری مدور و استوانه ای از سنگ های نتراشیده با ملاط ساروج استوار شده اند و برای نفوذ به داخل بنا بایستی حتما از دروازه عبور می شده و از کوهستان راه دیگری برای ورود وجود ندارد. در تکیه گاه های طبیعی دیوارهای قلعه و چهار جهت بناچار، جایگاه برای دیده بان ها به صورت نیمه استوانه ساخته شده اند و این ها مقر کوه با ن ها و سربازانی بوده که تا گردن خود را استتار کرده و کوچکترین جنبنده را تا کیلومترهای دورتر از فراز کتل ها، دره ها و کوه پایه ها زیر نظر می گرفته اند.پس از صعود از مدخل دیگری به پلکان هایی تقریبا نامنظم عبور می کنیم. ابتدا به بنای دژ که ۲ طبقه و ۳ طبقه است بر می خوریم. طرفین مذخل دژ به وسیله دو ستون کاذب مشخص شده و پس از آن تالار اصلی قرار گرفته که اطراف آن را هفت اطاق احاطه کرده است اتاق ها به تالار مرکزی مربوط می شوند. در جبهه شرقی اثر تاسیسات دیگری مرکب از اتاق ها و آب انبار ساخته شده اند. محوطه داخلی آب انبارها وسیله نوعی ساروج غیر قابل نفوذ شده و به هنگام زمستان از برف و باران پر شده و در هنگام تابستان و محاصره ها، از آب آنها استفاده می شده است.در کاوش های باستان شناسی به منظور کشف آثاری از قرون گذشته تعدادی سکه به دست آمده که به دوره "اتابکان" آذربایجان و "هزار اسبیان" تعلق دارد.صرف نظر از تمامی قضایای تاریخی مرتبط به بابک، قلعه بابک از نظر میراث فرهنگی دارای جایگاه ویژ ه ای است. موقعیت مکانی آن در جنگل های سرسبز ارسباران. شیوه معماری، نحوه اجرا و سایر جذابیت های باستان شناختی آن همه ساله جهانگردان داخلی و خارجی بی شماری را به سوی خود می کشاند.در سال های اخیر، مرمت این قلعه توسط کارشناسان حفظ و احیا اداره کل آغاز شده و با تکمیل مطالعات و کاوش های باستان شناختی در منطقه تبدیل به یکی از قطب های بزرگ میراث فرهنگی و گردشگری استان خواهد شد.