ارتباط زهرآگین

چه عاملی سبب می شود كه زخم ناشی از گاز اژدهای كومودو (بزرگترین مارمولك جهان كه در اندونزی زندگی می كند- م) بتواند كشنده باشد. بیشتر زیست شناسان در این مورد معمولاً به آلودگی های باكتریایی اشاره می كنند كه در اثر این گاز گرفتن ها پدید می آیند. اما طبق نتایج به دست آمده از یك پژوهش جدید ممكن است تبیین بهتری هم وجود داشته باشد و آن سم است. ۱۴ دانشمند از شش ملیت به رهبری برایان فرای، زیست شیمیدان دانشگاه ملبورن در استرالیا، كشف كردند كه ایگوآناها و مارمولك های مونیتور (گروهی از مارمولك های درشت جثه كه اژدهای كومودو نیز به آنها تعلق دارد) در دهانشان غدد زهری دارند. پژوهشگران دریافتند كه زهر مونیتورتوری، پسرعمومی استرالیایی اژدهای اندونزیایی سبب می شود. فشارخون موش كاهش یابد و دیرتر لخته شود.
هر دوی این آثار به كار افت هوشیاری و خونریزی شدید در طعمه می آیند. پیش از این پنداشته می شد كه در میان خزندگان فقط مارها و دوگونه از مارمولك ها _ غول جیلا و خویشاوند نزدیكش مارمولك منجوقی- زهر دارند. كمیاب بودن زهر در مارمولك ها زیست شناسان را واداشته فكر كنند زهر در مارها و مارمولك ها مستقل از هم تكامل یافته است.
اما كشف غدد زهر در ایگوآناها و مارمولك های مونیتور (جنس Varanus) _ همراه با ژن های لازم برای ساخت دست كم ۹ سم مختلف كه در مارها هم وجود دارند- موجب ارزیابی مجدد تاریخ تكاملی خزندگان شده است. فرای و همكارانش می گویند كه سیستم تولید و تزریق سم احتمالاً فقط یك بار و در نیای مشترك تمام خزندگان سمی تكامل یافته است. این سیستم ۲۰۰ میلیون سال پیش و در زمانی تكامل یافت كه پستاندارانی به اندازه لقمه دهان خزندگان تنوع و انتشار یافتند.

Natural History, Jun.۲۰۰۶

منبع : روزنامه شرق