دندان شش سالگی

متأسفانه برخلاف دندانهای شیری که توجه و مراقبت ویژه والدین را برمی انگیزد، چون رویش این دندان در انتهای دهان و پشت آخرین دندان آسیای شیری است، مورد غفلت والدین واقع می شود و به این دلیل که طفل به تنهایی توانایی مراقبت بهداشتی صحیح را ندارد، در صورتی که اقدامات پیشگیری از پوسیدگی به خوبی انجام نشود؛ این دندانها به راحتی در معرض پوسیدگی قرار خواهند گرفت.
اگر در ردیف دندانهای دائمی از خط وسط دندانها را به ترتیب شمارش کنیم، ششمین دندان در هر طرف، دندان شش سالگی است که انتهایی ترین دندان دهان از سن ۶ تا ۱۲ سال محسوب می شود. رویش آن از زمان آشکارشدن در دهان تا زمانی که سطح جونده کاملاً نمایان شود، ۲ تا ۳ ماه وقت لازم دارد. این رویش در فک پایین زودتر صورت می گیرد و در دختربچه ها نیز زودتر از پسرها انجام می گیرد.
●مسائل ناشی از رویش دندان
قبل از آن که دندان رویش یابد، گاهی در زیر مخاط تورمی بدون درد ایجاد می شود که هماتوم رویشی نامیده می شود، اگر دندان فک مقابل به این تورم برخورد و آن را سوراخ کند، درد به شکل حاد بروز می کند. رویش زودتر از موعد دندان به علت بیماری های غدد داخلی و رویش با تأخیر به علت؛ کمبود ویتامینهای A و D و املاحی مانند کلسیم و فسفر، بیماری های ژنتیکی، کم کاری تیروئید و بیماری های مادرزادی قلب مشهود است.
‌●مراقبتهای پس از رویش
با رویش دندان شش سالگی در دهان کودک، فضاهای بین دندان های آسیای شیری بسته تر می شود و از این زمان نیاز به استفاده از نخ دندان مشهود است. کودک به تنهایی قادر به استفاده صحیح از نخ دندان نخواهد بود، پس بهتر است والدین این وظیفه را برعهده گیرند و بر مسواک زدن کودک نیز نظارت کنند. استفاده از دهانشویه؛ در صورتی که کودک قادر به جلوگیری از بلع آن هنگام چرخاندن در دهان است، توصیه می شود و بهتر است یک دهانشویه حاوی فلوراید به صورت متناوب مورد استفاده قرار گیرد. دهانشویه به علت سمی بودن در مقادیر زیاد باید دور از دسترس کودک قرار گیرد. استفاده موضعی از ژل های فلوراید با غلظت بالا، به وسیله دندانپزشک به کاهش پوسیدگی های بین این دندان و دندان آسیای دوم شیری کمک می کند و پوسیدگی های سطح صاف را کاهش می دهد. مکانیسم کاهش پوسیدگی فلوراید؛ علاوه بر تبدیل مینای سطحی به ترکیب فلوراید دار که در برابر اسید باکتریها مقاوم تر است، چسبیدن باکتریها به سطح مینا را کاهش می دهد و چسبندگی مواد قندی به سطح دندان را نیز دشوار می سازد.
متأسفانه این دندان پس از رویش شیارهای بسیاری دارد که تا زمانی که بر اثر سایش صیقلی شوند، مکان مناسبی برای تجمع مواد غذایی و متعاقب آن فعالیت باکتریهای پوسیدگی زا است. از آنجا که میزان مینا در عمق شیارها به کمترین حد می رسد و مکانیسم اثر فلوراید موضعی تأثیر بر مینای دندان است، فلوریدتراپی موضعی برای پیشگیری از پوسیدگی شکنج ها و شیارهای دندان شش سالگی کافی نیست و نیاز به اقدام مضاعفی وجود دارد.
بهترین راه برای پیشگیری از پوسیدگی شیارها مسدودکردن آنها با رزین است؛ به این ترتیب که شیارهای دندان بدون آن که پوسیدگی داشته باشند و یا تراشی روی آنها انجام شود، پس از قرار گرفتن در معرض اسید فسفریک با ماده ای رزینی مسدود می شوند و سطح پرچین و شکنج دندان تبدیل به سطحی صیقلی می شود که مقاومت آن در برابر پوسیدگی بیش از ۶۰ درصد افزایش دارد.
با توجه به شیوع مصرف نوشابه های اسیدی و کربوهیدراتهای مضری که در تنقلاتی چون چیپس و پفک و... وجود دارد که دندان به وفور در معرض آنها قرار می گیرد و با توجه به توزیع شیر در مدارس با وجود قند زیاد موجود در شیر، لزوم بالابردن مراقبت های بهداشتی در مدارس محسوس است. بهترین روش در مدرسه می تواند چرخاندن آب در دهان کودک پس از مصرف تنقلات باشد که اگر به صورت عادت درآید، نقش مؤثری در بالابردن بهداشت خواهد داشت.


دکتر فریال حاجی زاده

منبع : روزنامه همشهری