مهاجرت روستاییان در دوره رضاشاه

در سال ۱۹۳۵ (۱۳۱۴ شمسی) دو کارخانه به مقدار ۳۰۰.۰۰۰ تن سیمان تولید می‌کردند. در نوامبر ۱۹۴۰ (آبان ۱۳۱۹) یک کشتی لایروبی با مونتاژ قطعات، وارد و برای یک کارخانه کشتی‌سازی ابتدایی در ساحل خزر، ساخته شد.
تعداد ۴۰.۰۰۰ دوک پنبه در اواخر سلطنت رضاشاه وجود داشت، در حالی که در آغاز سلطنت او، پارچه‌های پنبه‌ای در شمار واردات عمده کشور بود.
در مارس ۱۹۳۹ ( فروردین ۱۳۱۸)، بر طبق قانونی که به تصویب مجلس رسید، کلیه نظامیان و کارمندان دولت ناگزیر بودند کالاهای ساخت کشور را خریداری کنند و نمایشگاه دائمی از کلیه کالاهای ساخت کشور در تهران گشایش یافت. تولید صابون، شمع، پیه و برخی مواد شیمیایی در داخل کشور صورت گرفت. در سال ۱۹۴۰ (۱۳۱۹)، سیاست کاهش واردات به طور لاینقطع ادامه یافت تا اینکه بر اثر رویدادهای سال ۱۹۴۱ (اشغال ایران) و استعفای رضاشاه متوقف گردید.
وضع روستاها: رضاشاه در ابتدای کار، توجه خود را معطوف به تولیدات صنعتی و بهبود شهرها کرد. در سال ۱۹۳۰ (۱۳۰۹ شمسی) یک بانک فلاحتی (کشاورزی) تاسیس شد تا اعتبارات درازمدت و با بهره کم در اختیار کشاورزان بگذارد. یک مدرسه جنگلبانی بعدا گشایش یافت و مدرسه کشاورزی که قبلا تاسیس شده بود، توسعه یافت، اما این حقیقت را باید گفت که مسائل روستایی از توجه کافی دولت در یک اقتصاد کشاورزی برخوردار نشد. به‌علاوه زندگی راحت شهری و امکانات بیشتر آن، سبب شد که مساله مهاجرت روستاییان به شهرها به صورت یک مشکل عمده درآید. سرشماری جمعیت: به موجب قوانین جدید مدنی که در فاصله سال‌های ۱۹۳۱ و ۱۹۳۲ (۱۳۱۰ و ۱۳۱۱ شمسی) به تصویب مجلس رسید، مقررات مربوط به سرشماری جمعیت در هر ده سال، تنظیم گردید و بر طبق سرشماری سال ۱۹۴۰ (۱۳۱۹ شمسی) جمعیت تهران به ۰۸۷/۵۴۰ نفر فزونی یافته بود. چنانچه سیدضیاء‌الدین طباطبایی بر مسند قدرت باقی مانده بود، بعید به نظر می‌رسید که عدم‌توازن بین توسعه شهری و روستایی چنین فاحش شود، هرچند که قرائنی وجود دارد که در اواخر سلطنت شاه، توجه بیشتری به مسائل روستایی شد. در سال ۱۹۳۶ (۱۳۱۵ شمسی) طرح تاسیس هفت سیلو تهیه و منتشر شد.
اولین سیلو در ژوئیه ۱۹۳۹ (تیرماه ۱۳۱۸) در تهران ساخته شد. ساختن سایر سیلوها در تبریز، اصفهان، مشهد، کرمانشاه، اهواز و شیراز ناتمام ماند، زیرا فاقد ماشین‌آلات بودند و در دو سال بعد ایران اشغال نظامی شد. طرح ایجاد سیلوها جهت انبار کردن منطقه‌ای غلات و توزیع آن می‌تواند نشانگر آغاز یک تغییر عمده در سیاست کشاورزی باشد. به این معنی که وحدت مجدد مرکز و استان‌ها دوباره از سر گرفته شده و زمان آن فرا رسیده بود تا اقداماتی را در جهت سیاست عدم‌تمرکز و تحکیم اقتصاد منطقه‌ای انجام دهند. وجود سیلو در هر یک از مناطق می‌تواند در خودکفایی مردم جهت تامین نان موثر باشد. طرح‌هایی نیز برای تاسیس کارخانه‌های کودسازی منطقه‌ای ریخته شد. مع‌هذا، این طرح‌ها، مانند طرح لوله‌کشی آب تهران در سال ۱۹۴۲-۱۹۴۱ (۱۳۲۰) که بودجه‌اش تامین شده بود، به دلیل فاجعه جنگ در سال ۱۹۴۱ (۱۳۲۰)، به مدت بیست سال به تعویق افتاد.

منبع : روزنامه دنیای اقتصاد