پرفشاری خون؛ قاتلی خاموش و بی‌هیاهو

بیماری پرفشاری خون قاتل خاموش نامیده می‌شود، زیرا بی‌سروصدا و بدون علامت شخص مبتلا را به مرگ و پایان زندگی نزدیك می‌كند. قلب فرد مبتلا به پرفشاری خون به‌سختی فعالیت می‌كند و اگر پرفشاری خون در مراحل اولیه كنترل نشود، نه‌‌تنها فعالیت دستگاه قلب و عروق، بلكه تمام اعضای بدن دچار مشكل می‌شود.
بیش از نیمی از زنان بالای ۵۵ سال به پرفشاری خون مبتلا هستند، به‌طوری‌كه از هر ۱۴ نفر در امریكا، ۱ نفر دچار پرفشاری خون است. این بیماری در زنان سیاهپوست به‌مراتب شایع‌تر و شدیدتر است.
طبق آمارهای جهانی، از هر ۵ مورد نارسایی قلبی در زنان، ۳ مورد به‌دلیل كنترل نكردن پرفشاری خون ایجاد می‌شود. پرفشاری خون به كلیه‌ها آسیب می‌رساند و موجب نارسایی كلیوی، سكتهٔ مغزی، حملهٔ قلبی و بیماری‌های مرگ‌آفرین دیگری می‌شود. همچنین، زنانی كه علاوه بر پرفشاری خون به بیماری دیابت مبتلا هستند به‌مراتب بیشتر از سایرین به نارسایی كلیوی و سكتهٔ مغزی دچار می‌شوند.
● علل پرفشاری خون
در اغلب موارد، علت دقیق ابتلا به پرفشاری خون مشخص نیست، اما برخی عوامل ممكن است فرد را در معرض خطر قرار دهد.
● عوامل خطرزای مهارنشدنی
برخی از عوامل مؤثر بر فشار خون را نمی‌توان تغییر داد. ارث یكی از این عوامل است. فشار خون بالا جزء مواردی است كه به ارث می‌رسد. نژاد عامل دیگر است. سیاهپوستان نسبت به سفیدپوستان بیشتر مستعد ابتلا به پرفشاری خون‌اند. جنس نیز تأثیرگذار است؛ تا ۵۵ سالگی، مردان بیشتر در معرض خطر ابتلا هستند، بعد از ۵۵ سال، نسبت در هر دو جنس یكسان می‌شود و از ۷۵ سال به بعد زنان بیشتر در معرض خطر ابتلا قرار می‌گیرند؛ بنابراین افراد مسن بیشتر به پرفشاری خون مبتلا می‌شوند.
برخی از بیماری‌ها نظیر دیابت و بیماری‌های كلیوی باعث پرفشاری خون می‌شوند. این قبیل بیماری‌ها را نیز باید از عوامل مهارنشدنی دانست.
● عوامل خطرزای مهارشدنی
اگر فشار خون بالایی دارید، با درمان مناسب آن را پایین بیاورید و كنترل كنید و اگر درحال‌حاضر مشكل فشار خون ندارید، با رعایت موارد زیر، از بروز آن جلوگیری كنید:
▪ وزنتان را كنترل كنید. اگر اضافه ‌وزن دارید، رژیم بگیرید. كم كردن حتی یك كیلوگرم از وزنتان هم مفید است.
▪ مرتب ورزش كنید. ۳۰ دقیقه ورزش در هر روز بهترین راه مبارزه با پرفشاری خون است.
▪ مصرف روزانهٔ نمك را كم كنید (حدود ۱ قاشق چای‌خوری). سدیم علاوه بر نمك در بسیاری از غذاهای بسته‌بندی‌شده، نوشابه‌های گازدار، جوش‌شیرین و بعضی شربت معده‌ها وجود دارد. برای اطلاع یافتن از مقدار سدیم به‌كار رفته در مواد غذایی برچسب آنها را قبل از مصرف به‌دقت مطالعه كنید.
اگر می‌خواهید از مواد جایگزین سدیم استفاده كنید، حتماً با پزشك مشورت كنید؛ زیرا برخی از این مواد برای همهٔ افراد مناسب نیستند.
▪ از رژیم غذایی حاوی میوه و سبزیجات فراوان، لبنیات كم‌چرب و غذاهای حاوی پتاسیم نظیر دانه‌های سبوس‌دار و خشكبار استفاده كنید. به‌نظر می‌رسد پتاسیم از پرفشاری خون جلوگیری می‌كند. مصرف ۳۵۰۰ میلی‌گرم پتاسیم در روز توصیه می‌شود.
▪ از مصرف مشروبات الكلی بپرهیزید.
▪ اگر از داروهای پایین‌آورندهٔ فشار خون استفاده می‌كنید، طبق دستور پزشك عمل كنید تا بهترین نتیجه به‌دست آید. اگر از داروهای بدون نسخه (مثلاً مسكّن‌ها) استفاده می‌كنید، پزشك را در جریان قرار دهید، چون ممكن است با داروهای فشار خون تداخل ایجاد كند. پزشكتان داروهای بی‌خطر را به شما معرفی می‌كند.
▪ اگر باردار هستید، مرتب برای معاینهٔ پیش از زایمان به مراكز درمانی مراجعه كنید تا مراقب بهداشت بتواند به پرفشاری احتمالی خون پی ببرد و به‌موقع كنترل كند.
▪ اگر از قرص‌های ضدبارداری حاوی استروژن استفاده می‌كنید یا تحت هورمون‌درمانی هستید، فشار خونتان را مرتب كنترل كنید.
▪ عارضهٔ هراس از روپوش‌سفید:
بعضی از افراد فقط هنگامی كه برای كنترل فشار خون نزد پزشك یا مراقب بهداشت می‌روند دچار پرفشاری خون می‌شوند. این عارضه هراس از روپوش‌سفید (white coat hypertension) نامیده می‌شود. اگر مراقب بهداشت یا پزشك شما متوجه این وضعیت در شما شد، باید از دستگاه فشار خون سیار برای كنترل صحیح فشار خونتان استفاده كنید. این دستگاه به مدت ۲۴ ساعت به شما وصل است و فشار خون صحیح را نشان می‌دهد.
دستگاه‌های اندازه‌گیری فشار خون انواع متفاوتی دارد كه می‌توانید آن را از داروخانه‌ها و فروشگاه‌های تجهیزات پزشكی تهیه كنید. پزشك یا مراقب بهداشت نحوهٔ استفاده از این دستگاه‌ها را به شما آموزش می‌دهد. می‌توانید دربارهٔ نوع دستگاه فشار خون مناسب نیز با او مشورت كنید. اگر فشار خونتان را در خانه كنترل می‌كنید، نتیجه را به‌خاطر بسپارید تا در صورت لزوم به پزشك یا مراقب بهداشت اطلاع دهید.
▪ اثر هورمون‌های زنانه بر فشار خون:
استروژن موجود در قرص‌های ضد بارداری یا مقداری از این هورمون كه در روند هورمون‌درمانی وارد بدن می‌شود ممكن است بر فشار خون تأثیر بگذارد. گاه در افرادی كه از قرص‌های ضد بارداری استفاده می‌كنند مقدار مختصری پرفشاری خون مشاهده می‌شود. اگر این اتفاق افتاد می‌توان از پزشك كسب تكلیف كرد. سن ۳۵ سال و بالاتر، مدت مصرف طولانی داروی هورمونی، و كشیدن سیگار خطر ابتلا به پرفشاری خون را در زنانی كه قرص‌های ضد بارداری مصرف می‌كنند افزایش می‌دهد.
در صورت استفاده از این قرص‌ها، فشار خونتان را مرتب اندازه بگیرید و اگر به پرفشاری خون مبتلایید، با پزشكتان مشورت كنید تا روش دیگری را برای جلوگیری از بارداری (به‌غیر از قرص) به شما پیشنهاد كند.
▪ پرفشاری خون در دوران بارداری:
بعضی از زنان در دوران بارداری دچار پرفشاری خون می‌شوند كه ممكن است پس از تولد كودكشان باقی بماند. این وضعیت «فشار خون بارداری» (gestational hypertension) نامیده می‌شود. زنانی كه قبل از بارداری پرفشاری خون داشته‌اند بیشتر مستعد ابتلا به بیماری‌هایی نظیر مسمومیت بارداری، شامل پره‌اكلامپسی (Preeclampsia) و توكسمی (Toxemia)، هستند كه ممكن است جان مادر و جنین، هر دو، را به‌خطر بیندازد. اگر قصد دارید بچه‌دار شوید و مبتلا به پرفشاری خون هستید، حتماً با پزشك یا مراقب بهداشت خود مشورت كنید.
مراقبت‌های قبل از زایمان برای شما بسیار مفید است.
متأسفانه هیچ آزمون اولیه‌ای برای پیش‌بینی یا تشخیص مسمومیت بارداری وجود ندارد. علائم مهم مسمومیت بارداری پرفشاری خون و دفع پروتئین از ادرار است. سایر علائم عبارت‌اند از: سردردهای مكرر، تاری دید، حساسیت به نور، و درد شكم. این علائم ممكن است در اختلالاتی دیگر و حتی یك بارداری طبیعی نیز ظاهر شود. مراجعهٔ مرتب به پزشك كمك می‌كند تا با اندازه‌گیری فشار خون و سطح پروتئین ادرار مسمومیت بارداری به‌سرعت تشخیص داده شود. زنانی كه پیش از بارداری پرفشاری خون مزمن داشته‌اند؛ زنانی كه در بارداری قبلی دچار پرفشاری خون یا مسمومیت بارداری شده‌اند؛ زنان چاق؛ زنان باردار بالای ۴۰ سال و زیر ۲۰ سال؛ و زنان مبتلا به دیابت، بیماری‌های كلیوی، آرتریت روماتوئید، لوپوس و اسكلرودرمی (بیماری‌های مزمن و عودكنندهٔ اتوایمیون) در مقایسه با سایر زنان بیشتر در معرض خطر ابتلا به مسمومیت بارداری هستند.
بنابراین، قبل از باردار شدن:
▪ مطمئن شوید فشار خونتان تحت كنترل است. تغییر شیوهٔ زندگی با كاهش دادن نمك مصرفی، انجام‌ دادن مرتب تمرینات ورزشی و كاهش وزن، درصورتی‌كه اضافه ‌وزن دارید، مفید است.
▪ پرفشاری خون برای شما و كودكتان خطرناك است. از پزشك خود بپرسید برای پیشگیری از این عارضه یا رفع آن چه می‌توانید بكنید.
▪ اگر از داروهای پایین‌آورندهٔ فشار خون استفاده می‌كنید، از پزشكتان بپرسید كه آیا باید مقدار دارو را در دوران بارداری كم كنید یا قطع كامل دارو ضروری است.
و اگر باردار هستید:
▪ به‌طور مرتب برای كنترل و مراقبت‌های پیش از زایمان به متخصص زنان یا ماما مراجعه كنید.
▪ از مصرف الكل و سیگار بپرهیزید.
▪ درصورتی‌كه قصد استفاده از هر نوع دارویی را به هر منظور دارید، با پزشك مشورت كنید.

http://www. zanan.co.ir/life/۰۰۰۴۱۰.html
ترجمهٔ سارا پورسعادت

منبع : پایگاه اطلاع رسانی پزشکی ایران سلامت