کلام امام حسین (ع) به فرزدق

((صـدقـت , للّه الا مـر, واللّه یفعل ما یشا, وكل یوم ربنا فی شان , ان نزل القضا بمانحب فنحمد اللّه عـلی نعمائه , وهو المستعان علی ادا الشكر وان حال القضا دون الرجا فلم یعتد من كان الحق نیته , والتقوی سریرته ))[۱] . در منزل ((زباله یا شوق یا صفاح )) بود كه امام (ع) با ((فرزدق شاعر)) برخوردكردند فرزدق همراه مـادرش , عـازم حـج بـود واز اینكه امام (ع)را در آن موقع در آن سرزمین مشاهده می كند, تعجب می نماید لذا با تعجب می پرسد: ((ما اعجلك عن الحج ,چقدر زود از مناسك حج فارغ شدید)). حضرت فرمود: ((لو لم اعجل لا خذت , اگر عجله نمی كردم مرا می كشتند)).
آنگاه امام (ع) از او سؤال كرد از كوفه چه خبر؟
((فـرزدق )) گـفت : از شخص مطلعی سؤال كردید, قلبهای مردم با شماست , ولی شمشیرهارا به روی شما كشیده اند وقضای الهی هم از آسمان نازل می شود. حضرت فرمود: ((صدقت للّه الامر, درست گفتی )) خداوند هر كاری را بخواهدانجام می دهد وهر روز فـرمـان تازه ای دارد اگر قضای الهی بر آنچه ما می پسندیم واقع شود اورا شكر گذار هستیم واگـر قـضای الهی میان ما وخواسته هایمان حایل گردد,آنكه در راه حق قدم بر می دارد وباطن وفطرتش بر تقوای الهی است , از مسیر حق خارج نمی گردد. ((فـرزدق )) با پرسیدن چند مساله شرعی از محضر حضرت , مرخص شد وهیچ اظهار تمایلی مبنی بر شركت در نهضت مقدس حسین (ع) نكرد!!.
● دومین ملاقات فرزدق با امام حسین (ع)
مرحوم ((میرزا محمد تقی سپهر)) احتمال می دهد كه فرزدق دوبار حضرت راملاقات كرده باشد, بار اول موقع رفتن به حج وبار دوم در مراجعت از حج در منزل زباله , چون در ملاقات اول , خبری از شـهـادت مـسـلـم نـبـود, در حالی كه در ملاقات دوم فرزدق می گوید: چطور به سمت كوفه می روی در حالی كه پسر عمویت را شهیدكردند وحضرت فرمود: ((رحـم اللّه مسلما فلقد صار الی روح اللّه وریحانه وتحیته ورضوانه اما انه قدقضی ما علیه وبقی ما علینا))[۲] .
● مطلبی مشهور ولی غلط
به مناسبت جمله فرزدق كه گفت : ((ما اعجلك عن الحج ))لازم است مطلبی راتذكر دهیم كه در بـعـضـی كـتـب وسـخنرانیها هم گفته شده كه امام حسین (ع) حج تمتع رابدل به عمره مفرده كـرده اسـت در حـالـی كـه این اشتباه است جمعی از دانشمندان دركتب خود متذكر این موضوع شده اند كه اصولا حج حضرت از ابتدا, ((عمره مفرده ))بوده است وكسی كه نخواهد حج تمتع را بجا آورد, می تواند عمره مفرده را بجاآورد در كتاب شریف ((تهذیب )), دو روایت نقل شده است كه یك روایت آن را اینجامی آوریم : ((عـن معاویهٔ بن عمار: قلت لابی عبداللّه (ع): من این افترق المتمتع والمعتمر؟
فقال : ان المتمتع مرتبط بالحج والمعتمر اذا فرغ منها ذهب حیث شاوقداعتمرالحسین (ع) فی ذی الحجهٔ ثم راح یوم الـتـرویـهٔ الـی الـعـراق والـنـاس یـروحـون الی منی ولا باس بالعمرهٔ فی ذی الحجهٔ لمن لا یرید الحج ))[۳] . ((مـعـاویـهٔ بـن عـمار از امام صادق (ع) سؤال كرد كه فرق حج تمتع وعمره دركجاست ؟
حضرت فرمود: تمتع , مربوط به حج است , ولی معتمر هر گاه از عمره فارغ شد, به هر كجا خواست می رود وبـه تحقیق حسین بن علی (ع) در ذیحجه عمره را بجاآورد, آنگاه روز ترویه به سوی عراق حركت كـرد در حـالی كه مردم به طرف منی می رفتند ومانعی ندارد انجام عمره مفرده در ذیحجه برای كسی كه قصد حج را ندارد)).
● فرزدق كیست ؟
((هـمـام بن غالب بن صعصعه )) مشهور به ((فرزدق )) حق بزرگی در ادبیات عرب دارد كه اگر اشـعار او نبود, ثلث لغات عرب از دست می رفت , وی نزد خلفا وامرا به حالت نشسته شعر می خواند غـالـب اشـعـار او در مـدح خـلـفای غاصب اموی است , تنهادر قصیده معروف در مقابل هشام بن عبدالملك كه هنوز به خلافت نرسیده بود, اززین العابدین علی بن الحسین (ع) دفاع كرد آن وقت كـه مـردم از هشام سؤال كردند او(امام سجاد) كیست ؟
هشام گفت نمی شناسم !! وكان الفرزدق حاضرا فقال انااعرفه فقال الشامی من هذا یا ابا فراس ؟
فقال :
هذا الذی تعرف البطحا وطاته
والبیت یعرفه والحل والحرم[۴] .
● چشم وهمچشمی
سالی در كوفه خشكسالی پدید آمد, ((غالب )) پدر فرزدق كه رئیس قبیله خودش بود, برای نجات طـایـفـه از گـرسنگی , در نزدیكی كوفه در محلی به نام ((صوا))كوچ كردند قبیله دیگری هم به سـرپـرسـتی ((سحیم بن وثیل )) كوچ كردند روزی ((غالب )) شتری را نحر كرد وآبگوشتی را طبخ نـمودند, كاسه ای از آن را توسط غلامی برای ((سحیم )) فرستاد, وی ناراحت شد وكاسه آبگوشت را ریـخـت وقاصدرا هم كتك زد وگفت : ((كار ما باید به آنجا برسد كه محتاج غذای غالب باشیم ))!, لذا برای تفاخر,شتری را نحر كردند.
روز دوم , غـالـب دو شـتر نحر كرد, سحیم هم دو شتر, تا روز چهارم , غالب صدشتر نحر كرد, ولی سـحیم نتوانست به مقابله با این مقدار برخیزد, ولی در فكر جبران بود تا وقتی كه خشكسالی تمام شـد, اهـل قـبـیله به ((سحیم )) گفتند كه تو در تاریخ برای ماننگی باقی گذاشتی كه فراموش نمی شود, چرا آن روز صد شتر نحر نكردی كه ما دوبرابر آن را جبران می كردیم . گفت : شتران من در دسترس نبودند, لذا سیصد شتررا نحر كرد وبه مردم گفت استفاده كنید. وقتی این خبر به امیرالمؤمنین (ع) رسید, فرمود: ((از این گوشتها نخورید, زیرا((هذه ذبحت لغیر ماكلهٔ )), اینهارا برای خوردن ذبح نكرده اند بلكه برای مباهات ومفاخرت ذبح نموده اند)), لذا تمام گوشتهارا در كناسه كوفه ریختند ونصیب حیوانات شد[۵] .
● فرزدق و حفظ قرآن
روزی پـدر فـرزدق در ایـام خـلافت امیرالمؤمنین (ع) بر حضرت وارد شد,مولای متقیان از نام او سؤال كرد, گفت : ((من غالب بن صعصعهٔ هستم )). حضرت فرمود: ((همان كسی كه دارای شتران زیاد بود))؟
غالب گفت : ((آری )). حضرت فرمود: ((ما فعلت ابلك الكثیرهٔ ؟
قال : ذعذعتها الحقوق )). ((پس شتران فراوانت چه شدند؟
گفت : ((در راه بدهكاریها وحقوق مالی صرف گردید)). امام (ع) فرمود: ((ذلك احمد سبلها, این بهترین راه مصرف آنهاست )). سپس حضرت پرسید ((این جوان همراه تو كیست ))؟
او گفت : ((پسرم همام است كه به او شعر یاد داده ام وامیدوارم در آینده شاعربزرگی بشود)). حضرت امیر(ع) فرمود: ((لو اقراته القران فهو خیر له , اگر به او قرآن یادمی دادی بهتر بود)). ((فـرزدق )) مـی گـوید: ((این كلام حضرت آنچنان در من تاثیر كرد كه تصمیم گرفتم تا قرآن را حفظ نكرده ام به چیز دیگری مشغول نشوم )), لذا بدینوسیله حافظ قرآن شد[۶] .

پی‌نوشتها:
۱) طبری , ۵/۳۸۶ خوارزمی , ۱/۲۲۳ انساب الاشراف , ۳/۱۶۴ اعیان , ۱/۵۹۴ كامل ابن اثیر, ۴/۴۰.
۲) ناسخ التواریخ , ۲/۱۴۶ (احوالات سیدالشهدا(ع ).
۳) تهذیب , ۵/۱۵۱۹, وسائل , ۱۰/۲۴۶, ابواب العمره , باب ۷, ح۳ .
۴) وفیات الاعیان , ۶/۹۵ فرهنگ دهخدا, ۱۰/۱۵۰۵۲.
۵) وفیات الاعیان , ۶/۸۶.
۶) الحدید, ۲۰/۹۶.

منبع : بلاغ