انقلاب الکترونیک

بیمه الكترونیك جایگزینی برای گردش فعالیت های دستی به منظور انجام كارهای بیمه بر روی محیط شبكه و یا با استفاده از سیستم كارت های هوشمند بوده و عامل مؤثری در تسریع و سهولت فرآیندهای بیمه ای است. بسیاری از متخصصان آینده نگر بر این عقیده اند كه در سال های اخیر انقلابی مشابه انقلاب صنعتی به وقوع پیوسته است. انقلاب صنعتی تصویر نهایی و روابط اقتصادی دنیا را متحول ساخت و انقلاب الكترونیك نظیر آن جهان را به «عصر اطلاعات» وارد و بسیاری از جنبه های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی حیات بشر را دستخوش تحولی عمیق نموده است. یكی از ابعاد این تحول، تغییرات عمیقی است كه در روابط اقتصادی بین افراد، شركت ها و دولت ها به وجود آمده است.
مبادلات تجاری بین افراد با یكدیگر، شركت ها با یكدیگر و افراد با شركت ها و دولت ها به سرعت از حالت سنتی خود كه عمدتاً مبتنی بر مبادله بر مبنای اسناد و مدارك كاغذی است خارج و به سوی انجام مبادلات از طریق بهره گیری از سیستم های مبتنی بر اطلاعات الكترونیكی در حركت است. تجارت الكترونیكی Electronic Commerce) EC)، با استفاده از امكانات و اطلاعات الكترونیكی بستری را به وجود آورده است كه به دلیل سرعت، كارایی، كاهش هزینه ها و بهره برداری از فرصت های زودگذر عرصه جدیدی در رقابت گشوده است تا آنجا كه گفته می شود عقب افتادن از این سیر تحول نتیجه ای جز منزوی شدن در عرصه اقتصاد جهانی نخواهد داشت. تجارت الكترونیكی كه تا چندی قبل به تعداد معینی از شركت ها محدود می گردید در حال ورود به عصر جدیدی است كه در آن تعداد زیادی از اشخاص و مصرف كنندگان حضور دارند. به هر حال با قانونمند شدن تجارت الكترونیك در ایران بستر مناسبی برای استفاده از آن در زمینه های مختلف فراهم شده است. یكی از كاربردهای تجارت الكترونیك، در بیمه ها است و در این راستا «بیمه الكترونیك» از اهمیت شایانی برخوردار است. بیمه الكترونیك جایگزینی برای گردش فعالیت های دستی به منظور انجام كارهای بیمه بر روی محیط شبكه و یا با استفاده از سیستم كارت های هوشمند بوده و عامل مؤثری در تسریع و سهولت فرآیندهای بیمه ای است.
بیمه الكترونیك از جمله مواردی است كه تاكنون در ایران كمتر مورد استفاده قرار گرفته؛ در حالی كه به علت گستره حجم تبادل و ثبت اطلاعات در بیمه، نیازمند استفاده بیشتر از فناوری های نوین در عرصه اطلاعات و اطلاع رسانی در بیمه هستیم. از نكات قابل توجه در بیمه الكترونیك درصورت هماهنگی با سیستم های بانكی، بیمارستانی و... آن است كه منجر به ارتقای آن سیستم ها نیز می شود. در این طرح از آنجا كه تبادلات مالی فردی و تجاری تحت اینترنت توسط طرح شتاب، یكپارچه سازی بانكداری الكترونیكی و ارائه خدمات پول الكترونیكی در تمام بانك های كشور، قابل انجام است، استفاده از ساختار منطقی به منظور استفاده از ركوردهای الكترونیكی هماهنگ، همانند ساختارهای كاغذی برای مبادلات حساس مانند چك، مستندات حاوی اطلاعات مهم و... ضروری است.
از فواید كلیدی استفاده از سرویس های اینترنتی، توانایی ارتباط بیشتر و قویتر با مشتریان است. در این راستا تمام روال های كاری به صورت سیستم های مكانیزه پیاده سازی می شوند به طور مثال فناوری وب به همه افراد تحت پوشش بیمه اجازه می دهد كه امكان مشاهده اطلاعات مورد نیاز، انجام عملیات مربوطه و ارائه اطلاعات ویژه مورد نیاز را داشته باشند. ارزش واقعی این فناوری زمانی مشخص خواهد شد كه نه تنها به مصرف كننده، امكان خودسرویسی (دریافت گزارش، ارسال درخواست، تسویه حساب، اطلاع از تغییرات، شرایط بیمه و سیاست های بیمه و...) را می دهد بلكه در كاهش هزینه های مربوط به بیمه گران نیز تأثیر گذارده است. در این راستا فناوری های مربوط به «شركت به شركت» (Business to Business) فرصت بزرگتری برای كاهش هزینه ها است مضافاً بر اینكه سیستم از اشباع شدن اطلاعات جلوگیری می كند چراكه دقیقاً بر اساس نیازهای بیمه گذاران عمل می نماید.در فرآیند بیمه توسط اینترنت و كارت بیمه گذار، فعالیت های بیمه توسط پایگاه اینترنتی بیمه و كارت های هوشمند بیمه گذاران قابل انجام بوده و در كنار این فرایند (جریان كاری)، فعالیت های دستی بیمه نیز قابل اعمال و پیگیری است.
تبادل اطلاعات با server بیمه به صورت آن لاین و آف لاین قابل پیاده سازی و از طریق سایت بیمه، ترمینال های كارت خوان و مراكز بیمه انجام می شود. لذا برای امنیت بیشتر انتقال اطلاعات، در زمان عدم تطابق میان اطلاعات(concurrency) تغییرات بر روی server بیمه براساس اولویت ها انجام می پذیرد. ترتیب این اولویت ها براساس سیاست های مؤسسه بیمه تعریف می شود.فعالیت بیمه توسط سایت بیمه با كنترل هویت بیمه گذار آغاز می شود. سپس با تكمیل فرم مربوط به فعالیت بیمه مورد نیاز (پیشنهاد، خسارت و...)، اطلاعات فرم تكمیل شده به server اصلی ارسال می گردد. در این مرحله براساس نوع بیمه نامه درخواست شده، اقدامات لازم و پرداخت حق بیمه توسط طرح شتاب انجام و همزمان با صدور بیمه نامه كارت بیمه گذار نیز صادر می شود. در پی صدور كارت، وضعیت بیمه نامه از طریق سایت بیمه قابل مشاهده است. كارت صادر شده در حكم معرفی نامه برای بیمه گذار است و از طریق آن اطلاعات بیمه نامه نیز قابل مشاهده است.برای انجام فعالیت های بیمه در هر مرحله چه بر اساس اینترنت و چه بر اساس كارت ابتدا باید پذیرش و مدیریت ریسك به منظور جهش های كمتر در طول فرآیندها، توانایی بیشتر برای دنبال نمودن و كنترل فرآیندها و بررسی مشكلات قبل از به وقوع پیوستن آنها توسط بیمه گر انجام پذیرد و سپس فعالیت مورد نظر وارد مرحله تایید شده و ادامه یابد. یك راه حل كلی برای اداره كارهای بیمه در شبكه، اختصاص شخصیت حقوقی برای بیمه گذاران محسوب می شود.
مزایا و منافع استفاده از بیمه الكترونیك از سه منظر بیمه گر، مراكز طرف قرارداد و بیمه گذار قابل بررسی هستند:
▪ مزایای بیمه گر
▪ سرعت بیشتر در فرآیند صدور بیمه و دریافت خسارت
▪ افزایش دقت در فعالیت های بیمه
▪ به روزرسانی سیستم مكانیزه بیمه براساس آخرین امكانات سخت افزاری و نرم افزاری
▪ حذف مراحل زمان بر و هزینه برداری همچون صدور معرفی نامه، استعلام از مراكز و...
▪ كاهش فضای اداری شركت بیمه گر به واسطه ایجاد فضای مجازی
▪ تشویق بیمه گذاران برای استفاده بیشتر از امور بیمه ای به واسطه اطلاع رسانی كامل
▪ جذب سازمان ها برای عقد قرارداد با بیمه
▪ حفظ بیمه گذاران و مراكز طرف قرارداد فعلی
▪ تسهیل در فعالیت های بیمه از جمله زدن سند، گزارش گیری و...
▪ امكان اعمال كنترل و مدیریت بیشتر در فعالیت های بیمه
▪ امكان انجام فعالیت های بیمه از طریق مراكز بیشتر و دسترسی سهل تر
▪ امكان انجام هوشمند برخی از فرآیند های بیمه از جمله معرفی بیمه گذار به مراكز درمانی فقط با تلفن و یا اینترنت و...
▪ جلوگیری از تقلب و جعل
▪ آنالیز دقیق هزینه ها
▪ یكپارچگی سیستم مكانیزه بیمه در تمام شعب، سایت بیمه و ترمینال های خودپرداز بیمه
▪ مزایای شركت های طرف قرارداد
▪ امكان شناسایی سریع پوشش های بیمه ای
▪ كاهش زمان بازپرداخت به مركز از سوی بیمه گر▪ جلوگیری از تخلف و تقلب
▪ امكان صدور بیمه نامه های خاص در محل مركز و بدون مراجعه به بیمه گر
▪ شناسایی سریع بیمه گذاران
▪ افزایش مراجعین برای استفاده از امكانات ارائه شده
▪ شناسایی سریع معرفی نامه
▪ كاهش هزینه های اداری مراكز مذكور جهت ارتباط با بیمه گر
▪ افزایش سرعت تعاملات در امور فی مابین مراكز و بیمه گر
▪ مزایای بیمه گذار
▪ افزایش سرعت در شناسایی بیمه گذار واقعی
▪ كاهش دفعات مراجعه حضوری به شعب بیمه
▪ عدم نیاز به تكمیل فرم های دستی
▪ امكان مشاهده مشخصات بیمه نامه های مربوط به بیمه گذار
▪ عدم نیاز به ارائه معرفی نامه
▪ سهولت در پرداخت و دریافت وجوه مرتبط
▪ كاهش زمان و هزینه استفاده از پوشش های بیمه ای و در نتیجه رضایتمندی
▪ افزایش آشنایی با امور بیمه ای توسط سایت بیمه گر
▪ امكان اخذ مشاوره رایگان بیمه ای به واسطه اطلاع رسانی دقیق سایت بیمه گر
▪ امكان برقراری ارتباط مستقیم (به صورت مجازی) با مدیران و مسئولین در هر زمان و مكان
▪ دسترسی سریع به آمار و در نتیجه سرعت در تهیه گزارش ها
▪ چالش های پیش رو
راه اندازی و گسترش تجارت الكترونیكی در كشور از جمله بیمه الكترونیك، با موانع و چالش های عمده ای مانند نوپا بودن زمینه های حقوقی لازم برای استفاده از تجارت الكترونیكی از قبیل مقبولیت اسناد و امضاهای الكترونیكی در قوانین و مقررات جاری كشور، نوپا بودن سیستم انتقال الكترونیكی وجوه و كارت های اعتباری، محدودیت خطوط ارتباطی و سرعت پایین آنها در انتقال داده های الكترونیكی، نبود شبكه اصلی تجارت الكترونیكی در كشور و سخت افزار و نرم افزار مربوط به آن، فراگیر نبودن فرهنگ استفاده از تجارت الكترونیكی و مزایای آن، هزینه اولیه ایجاد مراكز تجارت الكترونیكی در شركت ها، كمبود دانش استفاده از تجارت الكترونیكی در برخی از سازمان های مرتبط با بیمه، تامین امنیت لازم برای انجام مبادلات الكترونیكی و محرمانه ماندن اطلاعات مربوطه و... روبه رو است كه در صورت درنظر گرفتن تمهیداتی جهت رفع این موانع، استفاده از بیمه الكترونیك در كشور به صورت فراگیر قابل انجام خواهد بود.
● مفاهیم استفاده شده
▪ بیمه گذار: شخص حقیقی یا حقوقی كه اموال، مسئولیت، عمر و غیره خود را بیمه كرده و كارت هوشمند و كلمه رمز عبور به سایت بیمه به آن تعلق می گیرد.
▪ مراكز صدور: علاوه بر كلیه شعب بیمه در سراسر كشور، مراكزی كه نسبت به راه اندازی pos در آنها اقدام به عمل آمده است و نیز از طریق شبكه اینترنت (هر كجا و هر مكان) قابلیت واریز وجه و تهیه بیمه نامه وجود دارد.
▪ (Point of sale) :Pos دستگاه های الكترونیكی هستند كه جهت خواندن و نوشتن روی كارت ها استفاده می شود. كارت های هوشمند موجود در بازار، همگی دارای دستگاه pos مخصوص به خود هستند.
▪ كارت هوشمندsmart cart)۱ :) كارت هایی هستند كه توانایی خواندن و نوشتن روی chipهای موجود در آنها وجود دارد و از طریق دستگاه های مختلف می توان به آنها فرمان داد. كارت های هوشمند رفته رفته به عنوان اصلی ترین مدرك احراز هویت افراد شناخته شد و حتی از آنها می توان به عنوان امضا و یا مهرهای الكترونیك یاد كرد چرا كه این نوع كارت ها قابلیت ذخیره سازی انبوهی از اطلاعات شخصی صاحب خود را در حجم بسیار كوچكی فراهم می آورند و در كنار این اطلاعات با استفاده از روش های مختلفی اقدام به بالا بردن امنیت اطلاعات داخلی آن می نماید. این كارت ها قابلیت نگهداری اطلاعات را در زمینه اطلاعات پایه شامل اسم، آدرس، جنسیت، تاریخ تولد، كد ۱۱ رقمی و اطلاعات شناسایی (كشوری) مانند شماره شناسنامه، شماره ملی و... دارا هستند.
▪ دو مقوله مهم در مورد این كارت ها عبارتند از:
۱) اطلاعات داخلی كارت
۲) امنیت اطلاعات داخل كارت ها.در مقوله اول حجم و نوع اطلاعات قابل ذخیره سازی روی كارت مورد توجه قرار می گیرد. به این ترتیب كه با توجه به معماری اجزای داخلی كارت (مغناطیس، Microchip) این امكان به وجود می آید كه اطلاعات شخصی كاربران كارت به صورت دیجیتالی روی كارت ذخیره بشود. اطلاعات توسط دستگاه های pos كه قابلیت پردازش و انجام عملیات روی كارت های هوشمند را دارا هستند، روی كارت ثبت می شوند. حجم اطلاعات قابل ثبت نیز به معماری داخلی و همچنین تكنولوژی های موجود بستگی دارد.
در همین راستا كارت های هوشمند دارای حافظه در دو سطح طبقه بندی می شوند كه هر سطح دارای سطوح امنیت مختلفی است:
۱) كارت هایی كه بر روی آنها نوارهای مغناطیسی وجود دارند و pos ها می توانند با باردار كردن قسمت های خاصی از كارت یك الگو را روی آن مشخص كنند كه این الگو توسط posهایی از همان نوع و همان سیستم عامل قابل بازیابی هستند. از انواع دیگر این كارت ها كارت هایی است كه به جای مغناطیس از نور برای ذخیره و بازیابی اطلاعات استفاده می شود. بدین صورت كه سلسله مراتب كار با این نوع كارت ها همانند كارت های مغناطیسی است و تفاوت آنها در نور لیزر در عملیات خواندن و نوشتن روی كارت در قسمت های مشخص است.
۲) دسته دوم این كارت ها با استفاده از Microchip های تعبیه شده روی آنها قابلیت ذخیره سازی اطلاعات را دارا هستند. دستگاهای pos مربوط به این دسته از كارت ها اطلاعات را مستقیماً در حافظه این نوع كارت ها كپی كرده و پروسسورهای موجود در این نوع كارت ها اطلاعات را ثبت می كنند. این نوع كارت ها از امنیت بالاتری نسبت به انواع دیگر نیز برخوردار بوده و از قسمت هایی مانند پروسسور، حافظه ثابت و حافظه قابل تغییر تشكیل شده اند كه همگی این قسمت ها بر روی یك لایه از جنس سیلیكون تعبیه شده و توسط كانكتورهای فلزی روی كارت با دنیای خارج ارتباط برقرار می كنند. آسیب پذیری و عدم اطمینان دسته اول كارت های هوشمند در این دسته بسیار كمتر است و از این حیث كارت های فوق مقبولیت بیشتری دارند.
۳) دسته دیگر شامل كارت هایی هستند كه دارای پردازنده بوده و مانند كامپیوتر كوچكی است كه به همراه port ورودی و خروجی خود عمل می نماید.
● شبكه:offline در شبكه offline تبادل اطلاعات در یك بازه زمانی خاص با توجه به سیاست های در نظر گرفته شده صورت می گیرد؛ به شكلی كه اطلاعات بر روی پایگاه داده ترمینال ثبت شده و در زمان های مقرر توسط خطوط ارتباطی PSTN (خطوط تلفن معمولی) به server مركزی انتقال می یابد. لازم به ذكر است كه این روش شبكه نسبت به شبكه Online از امنیت پایین تری برخوردار بوده و با وجود مشكل در خط ارتباطی، اطلاعات در server اصلی به روزرسانی نمی شود. همچنین برای جلوگیری از امكان تقلب مجبور به استفاده از كارت ها و كارت خوان هایی با قابلیت نوشتن و خواندن هستیم كه بالطبع هزینه اولیه طرح را تا میزان قابل توجهی بالا می برد.
● شبكه:online در شبكه Online تبادل اطلاعات بلادرنگ است و با ورود هر كارت هوشمند اطلاعات به صورت لحظه ای از server مركزی به ترمینال كارت خوان انتقال می یابد و با كاهش اعتبار و یا به روزرسانی اطلاعات كارت، اطلاعات به صورت مستقیم به روی server مركزی انتقال می یابد. در این شبكه ایمنی تبادل اطلاعات بالا و ترمینال كارت خوان از نوع فقط خواندنی است. لازم به ذكر است كه این شبكه نیازمند یك ارتباط پایدار و قابل اطمینان است كه می توان آن را توسط خطوط پرسرعت ADSL یا Wireless برقرار كرد.

نویسنده: سیدامیر آگاه

منبع : روزنامه شرق