بورس لندن در تسخیر روسیه

بورس لندن در ماه‌های اخی یکی از بهترین دوران خود را گذرانده است. بانک‌های سرمایه‌گذاری در انتظار سود کلان بوده‌اند و خود بازار سهام هم به‌دلیل امتیازاتی که درش یوه اداره این بازار وجود دارد نوعی احساس برتری نسبت به وال‌استریت (Wallstreet) در خود داشته است. اما درست در دهه اول ماه جولای ژوئن در لندن خبری اعلام شد که توجه همه بازارهای مالی و از ان بیشتر، سیاستمداران جهان را به این بورس معطوف نبود.
خبر این بود: بورس لندن صحنه یکی از بزرگترین فروش سهام‌های تاریخ خواهد بود. عرصه سهام بیش از ۱۱ میلیارد دلاری شرکت روسیه‌ای ”روس نفت (Rosneft)“ که یک شرکت نفت دولتی است، نه تنها واقعه‌ای بزرگ از نظر حجم معادلات است بلکه اتفاقی به شدت جنجالی برای غرب به حساب می‌آید.
بورس نفت که از غول‌های نفتی دنیاست بازار سهامی به ارزش ۶۱۹/۷۰ میلیارد دلار دارد و به همین دلیل حضور این شرکت در بورس لندن با موارد دیگر فروش سهام این بازار متفاوت است. اما این خبر در غرب جنجال زیادی به راه انداخت. این جنجال در آستانه اجلاس سران گروه هشت که به میزبانی روسیه در سن‌پتر زبورگ برگزار می‌شد، ابعاد گسترده‌تری گرفت.
سهامدار اصلی شرکت ”روس نفت“ میخائیل خودور کوفسکی (Khodorkovsky) میلیاردر بد اقبال روسی است که اکنون نزدیک به دو سال از حبس او به دستور کرملین می‌گذرد.
خودرو کوفسکی از الیگارش‌های روسی است که بعد از به قدرت رسیدن پوتین در این کشور ماند و مقابل رهبر قدرتمند کرملین قرار گرفت. خودرو کوفسکی که از تاجران بسیار موفق و شناخته شده در آمریکا و اروپاست بعد از کمک مالی به مخالفان پوتین در چند تبلیغات انتخاباتی، با پرونده تخلفات مالی و اقتصادی سنگینی روبه‌رو شد و علاوه بر جریمه هنگفت مالی برای مدت نامعلومی به زندان افتاد. در ابتدا بازداشت و محاکمه خودرو کوفسکی بازتاب گسترده‌ای در غرب یافت و واکنش‌های بسیاری را برانگیخت؛ به‌طوری که بعضی مقامات آمریکائی و اروپائی به صراحت خواستار حل این موضع شدند وحتی نام خودروکوفسکی به کنگره آمریکا هم کشیده شد.
نمایندگان کنگره از دولت بوش خواسته بودند از همه ابزارهای ممکن برای اعمال فشار بر پوتین و آزادی خودرو کوفسکی استفاده کند. اما هیچ کدام از این فشارها فایده‌ای نداشت و او همچنان در زندان است.
دولت روسیه اموال خودرو کوفسکی را مصادره کرده که از جمله آن اموال و دارائی‌های شرکت نفتی یوکاس (YUKOS) بود. این دارائی‌ها و سهام از یوکاس به روس نفت منتقل شد و حالا از نظر بسیاری، روس نفت با دارائی‌ها و اموال یوکاس که توسط دولت مسکو مصادره شد به چنین حجمی از سهام ارزشمند رسیده است. خودرو کوفسکی زمانی ثروتمندترین مرد روسیه بود که ارزش دارائی‌هایش ۴۳ ساله در سال ۱۹۹۵ به ریاست شرکت یوکاس رسید و اکنون در سیبری دوران محکومیت هشت ساله‌اش را می‌گذراند.
”سرگئی بوگدانچیکف (Bugdan Chikov)“ رئیس شرکت ”روس نفت“ که از مدیران میانه سال و قابل اعتماد کرملین است یک سوم دارائی ۷۰۰ میلیون دلاری‌اش را به سهام روس نفت تبدیل کرده و به شدت از طرح ارائه سهام این شرکت در بورس لندن حمایت می‌کند.
”روس نفت“ از ۱۰ شرکت نفت و گاز تشکیل شده و به‌طور همزمان با ظرفیت ۱۰ میلیون تن تولید در سال چهار پایانه صادرات نفت و شبکه‌ای ملی متشکل از ۶۰۰ پمپ خدماتی دارد. تولید این شرکت در سال ۲۰۰۵، ۵۶/۷۴ میلیون تن نفت و ۱۳/۰۸ میلیاردمتر مکعب گاز بود.
ارائه سهام شرکتی چون روس نفت در بازار سهام لندن نیاز به یک سرمایه‌گذار قدرت‌مند و پشتیبان مالی جدید داشت. شرکت بریتیش پترولیوم (British Petrolum) در میان انتقادات گسترده مخالفان در لندن و دیگر پایتخت‌های اروپائی وارد عمل شده و به‌عنوان سرمایه‌گذار، یک میلیارد دلار از سهام روس نفت را خریداری کرد.
البته بسیاری از تحلیل‌گران این اقدام بریتیش پترولیوم را اقدامی از سرناچاری ارزیابی کردند چرا که این شرکت به‌خاطر منافع گسترده‌اش در روسیه چاره‌ای جزء حمایت از روس نفت در بورس لندن نداشت.
در ابتدا پیش‌بینی‌ها حاکی از این بود که عرضه سهام روس نفت در بورس لندن سودی ۱۰ تا ۱۱ میلیارد دلاری به‌دنبال دارد و در نتیجه ارزش این شرکت روسی را به ۶۰ تا ۸۰ میلیارد دلار می‌رساند. اما چنین نشد. عرضه سهام روس نفت در بورس لندن آن‌طور که پیش‌بینی شده بود با استقبال روبه‌رو نشد و تحقق نیافت. در نخستین روزهای پس از عرضه سهام یعنی در ۲۰ و ۲۱ جولای ارزش سهام روس نفت افت کرد. دلیل اصلی این افت کیفیت از نظرتحلیل‌گران نگرانی سرمایه‌گذاران بین‌المللی درباره مشکلات حقوقی عرضه سهام روس نفت در بورس لندن است. روس نفت در بهترین شرایط سهام خود را در عرضه کرد چرا که قیمت‌ها نفت دوران اوج را می‌گذراند و درآمد این غول نفتی هم افزایش یافته بود. اما ابهام درباره وضعیت سهام و دارائی این شکرت و صاحبان اصلی آن سرمایه‌گذاران را با تردید جدی روبه‌رو کرده است.
دفتر روابط عمومی و بین‌المللی شرکت یوکاس از دیوان عالی انگلیس خواسته است جلوی عرصه سهام روس نفت در بورس لندن را بگیرد. اما این درخواست محقق نشد.
بعد از افت ارزش سهام روس نفت، بانک‌های مشاوره سرمایه‌گذاری پیشنهاد کردند که قیمت هر سهم این شرکت ۵۰/۷ دلار باشد. رئیس روس نفت هم اعلام کرد اکثر درآمد حاصل از فروش سهام این شرکت صرف خرید بقیه دارائی‌های یوکاس می‌شود. هدف او از این اعلام نظر که همزمان با حضور سران گروه هشت در اجلاس سالانه این گروه در سن‌پترزبورگ بیان شد، کم کردن نگرانی‌های سرمایه‌گذاران از دردسرها و ابهامات حقوقی پیرامون روابط یوکاس و روس نفت بود.
از سوی دیگر علاوه بر بریتیش پترولیوم، شرکت پتروناس مالزی و شرکت دولتی نفت و گاز چین هم برای سرمایه‌گذاری در روس نفت اعلام آمادگی کرده‌اند. اما همه این اتفاقات باز هم از نگرانی‌های سرمایه‌گذاران کم نکرد و باعث جلوگیری از روند نزولی ارزش سهام روس نفت نشد.
عامل دیگری که باعث افت قیمت سهام روس نفت در هفته‌های اخیر (از نیمه جولای تا اول اوت) شد، شکایت حقوقی ۳/۱ میلیارد دلاری شرکت فرانسوی توتال از روس نفت بود. موضوع این شکایت فعالیت مشترک این دو شرکت در شرق سیبری است که ۱۵ درصد از کل ذخایر تجاری روس نفت را تشکیل می‌دهد.
بورس لندن علی‌رغم مخالفت‌ها و انتقادات بسیار، از عرضه کردن سهام روس نفت استقبال کرد. در شش ماهه اول سال ۲۰۰۶، ۱۹۴ شرکت با عرضه سهام خود در بورس لندن بیش از ۱۹ میلیارد دلار سود به دست آورده‌اند. این میزان سود برای بازار سهام لندن هم رقمی قابل توجه است و شاخص‌های تبادل سهم را در این بورس بالا می‌برد. بورس لندن که در سال ۱۹۰۱ تأسیس شد یکی از بزرگترین بازارهای سهام دنیاست که بسیاری از شرکت‌های خارجی و انگلیسی در آن حضور دارند. سال گذشته بورس لندن با چند پیشنهاد بزرگ برای ادغام روبه‌رو شد که قابل توجه‌ترین آن پیشنهاد ۳ میلیادر دلاری بانک مک‌کواری (Macqurie) بود. بورس لندن تاکنون این پیشنهادات را رد کرده است. ماه مارس گذشته نزدک (NASDAQ) پیشنهادی ۵/۴ میلیارد دلاری برای خرید بورس لندن ارائه کرد که این پیشنهاد هم رد شد. اکنون میان بورس نیویورک و نزدک رقابتی برای خریداری بورس لندن در جریان است.
بورس لندن از یک بازار اصلی و یک بازار سرمایه‌گذاری جایگزین و بازار مشتقات تشکیل شده است.
در ماه‌های آینده سرمایه‌گذاران و کاگزاران و شرکت‌های نفتی و گازی، تحولات پیرامون روس نفت را زیر نظر خواهند داشت. به گفته تحلیل‌گران بازار، روس نفت آزمونی خواهد بود برای آینده بازار انرژی روسیه.
اگر جنجال کنونی ادامه یابد و تأثیرات منفی آن برارزش سهام این شرکت به‌همین صورت باشد، دیگر شرکت‌های بزرگ روسی هم به فکر عرضه سهام خود در بورس‌های بزرگ خارجی نمی‌افتند.

منابع:
۱. BBC
۲. Reuters
۳. Spiegel.Com
۴. www.thisismoney.com
۵. www.independent.com
۶. www.resource investor.com
۷. Wikipedia
۸. www.scottsman.com

منبع : مجله بورس