انواع جهانگردی

براساس محدوده جغرافيائى

جهانگردى بين‌المللى و گردشگرى داخل کشور (بين‌المللى و داخلى)

از ديدگاه سازمان جهانى جهانگردي، جهانگردى بين‌المللى با گردشگرى داخلى (Internation tourism) متفاوت است و به محدودهٔ مرزى کشور مربوط مى‌شود. ولى اين بدان معنى نيست که هر مسافر بين‌المللي، يک بازديدکننده تلقى شود. مسافر کسى است که براى خارج شدن از محل سکونت خود، سفر مى‌کند؛ براى مثال کارگرى که براى کار از مرز خارج مى‌شود بازديدکننده محسوب نمى‌شود. جهانگردى بين‌المللى هميشه، در وهله اول، از نظر اقتصادى مدنظر قرار مى‌گيرد، زيرا اين شکل گردشگرى نقش مهمى در بازرگان و جريان ارزى ملت‌ها بازى مى‌کند.

گردشگرى داخلى نيز تحت‌الشعاع جهانگردى بين‌المللى است، با وجود اين تصور بر اين بود که اينگونه مسافرت‌ها اثر بين‌المللى ندارند و آمارهاى تجارى همان کشور مربوط بوده و اهميت دارند. بديهى است که اين دو گردشگرى رابطه تنگاتنگى با هم دارند. مسافران تحت تأثير شرايط محيطى قرار مى‌گيرند، و با توجه به عوامل خارجى مانند رشد نسبى درآمد واقعي، تفاوت قيمت بين کشورها و سياست بين‌الملل، مسافرت‌هاى داخلى جاى خود را به جهانگردى بين‌المللى مى‌دهند و يا برعکس. در چند دههٔ گذشته، در بسيارى از کشورهاى غربى روزهاى تعطيل تبديل به سفرهاى بيرون شهرى شده‌اند و اين به علت بالا رفتن استاندارد زندگى و کسب درآمدهاى اضافى است؛ در حالى که در کشورهاى در حال توسعه گردشگرى داخلى افزايش يافته است.

مسافرت‌هاى منطقه‌اى

منطقه به بخش کوچک جغرافيائى از يک ناحيه گفته مى‌شود که با شاخصى معين يا با چارچوب مرجعى موثق مشخص مى‌شود. در حقيقت جهانگردى منطقه را به سه دسته تقسيم مى‌کنند. نخست، موقعيت جغرافيائى منطقه که براى مثال مى‌توان به مناطق 'شمال' يا 'شرق' اشاره کرد. دوم، نواحى (مناطق) اداري، مانند 'استان X' . سوم منطقه‌اى که از نظر فيزيکى دربرگيرندهٔ طبيعت بيشترى است، براى مثال 'حوزه درياچه' يا 'حوزه اقيانوس آرام' . از نظر در دسترس بودن و قابل استفاده بودن مى‌توان به چند دسته‌بندى ديگر اشاره کرد، براى نمونه 'منطقه روستائي' يا 'منطقه ساحلي' . مقصود از مسافرت‌هاى بين منطقه‌اي، مسافرت‌هائى است که بين مناطق مختلف صورت مى‌گيرد، حال اين مناطق در يک استان يا ايالت، يک کشور و يا در مناطق مختلف دنيا باشد. از طرفي، مسافرت‌هاى درون منطقه‌اى به مسافرت‌هائى که در داخل يک منطقهٔ مشخص صورت مى‌گيرد، اطلاق مى‌شود (حال اين منطقه بومى باشد يا در سطح بين‌المللي). براى مثال، مى‌توان به مسافرت‌هاى بين کشورهاى آسياى شرقى اشاره کرد.

گردشگرى درون‌مرزى يا برون‌مرزى

در هر حوزه‌اى متناسب با منطقهٔ موردنظر (منطقهٔ بومي، کشوري، يا گروهى از کشورها) سه نوع جهانگردى دسته‌بندى مى‌شود:

- گردشگرى داخلي، به ساکنان منطقه‌اى خاص اطلاق مى‌شود که فقط در منطقه‌ٔ مربوطه سفر مى‌کنند (مانند بازديدکنندگان).

- گردشگرى درون‌مرزي، به افرادى غير از ساکنان منطقه‌اى خاص گفته مى‌شود که مانند بازديدکنندگان از محل ديدن مى‌کنند.

- گردشگرى برون‌مرزي، افراد ساکن يک منطقه که به منطقه‌اى غير از منطقهٔ سکونت خود سفر مى‌کنند.

اگر معيار سنجش را کشور قرار دهيم مى‌توان عبارت‌هاى جهانگردى 'بومى (داخلي)' ، 'درون مرزي' و 'برون‌مرزي' را به روش‌هاى مختلفى ترکيب کرد و سه دسته‌بندى زير را ارائه داد:

- گردشگرى داخلي، که شامل گردشگرى داخلى و درون‌مرزى مى‌شود.

- گردشگرى ملي، که شامل گردشگرى داخلى و گردشگرى برون‌مرزى مى‌شود.

- جهانگردى بين‌المللي، که شامل گردشگرى درون‌مرزى و برون‌مرزى مى‌شود.

بايد توجه داشت که اين عبارت‌ها (درون‌مرزي، برون‌مرزي، داخلي، ملى و جهانگردى بين‌المللي) بر مبناء معيار قرار دادن کشور به‌عنوان مرجع سنجش، ارائه شده‌اند. در ضمن، بعضى مناطق از نظر سياسي، که از کشور کوچک‌تر هستند و با ايالت فرق مى‌کنند، نيز بدين‌گونه دسته‌بندى مى‌شوند. مانند جامعه مشترک‌المنافع پوارتوريکو و جامعه مشترک‌المنافع جزاير شمالى مارى‌يانا که هر دو بخشى از ايالات‌متحده آمريکا مى‌باشند. (سازمان جهانى جهانگردى ۱۹۹۵b، ص ۲۷).