کودکان کار

کودکان بی شماری در جهان علی رغم منع کار کودکان توسط قوانین بین المللی و از جمله اعلامیه جهانی حقوق کودک و قوانین سازمان بین المللی کار مورد استثمار قرار می گیرند. در آسیا و آفریقا کودکان در معادن، کارخانه های مستهلک و کارگاه های ابتدایی، رنگرزی ها و شیشه گری ها کار می کنند. تعداد دیگری از این کودکان اشیاء قابل مصرف را از میان زباله ها می جویند و بر روی مزارع کار می کنند. در مورد کشورهای پیرامون و جنوب این نوشته کلارا تستکین چون قبل معتبر است: در میان بی شمار جرائم سنگین سرمایه داری که تاریخ در موردشان قضاوت خواهد کرد، هیچ یک بی رحمانه تر، شوم تر و در یک کلمه نفرت آورتر از استثمار کودکان توسط سرمایه نیست. این عمل چیزی نیست جز غارت سلامتی و نیروی حیات و نابودی تن و روان نسل رو به رشد.
برای کارفرمایان استفاده از کار کودکان سودآور است. کارگران کم سن و سال در ازای کار مشابه، دستمزد ناچیزی می گیرند و قانونا از حق بیمه و بازنشستگی برخوردار نیستند و اخراج کودکان کارگر ساده است. بر دشواری های کار کودکان باید این موارد را هم افزود: سطح نازل آموزش، محیط های کار غیر بهداشتی و غیر ایمن، اجبار به انجام کارهای سنگین و شبانه، تحقیر و آزار و تنبیه بدنی توسط کارفرما و ... .
کار در محیط های نا مساعد موجب بروز انواع بیماری ها می گردد و روزانه کودکان بی شماری در اثر ابتلا به بیماری های مسری می میرند. یونیسف معتقد است حداقل نیمی از این کودکان را می توان به واسطه تمهیداتی ابتدائی نظیر واکسیناسیون و دارو از مرگ رهانید. طبق محاسبات یونیسف مبلغ مشابه ای هر ساله از جانب شرکت های امریکائی صرف تبلیغات سیگار می شود.
منع کار کودکان یکی از خواسته های اصلی نیروهای مترقی جهان بوده است. در سال های اخیر مبارزه برای دفاع از حقوق کودکان توسط نهادهای کارگری ابعاد گسترده تری به خود گرفته است. سرمایه داری جهانی سال هاست سیاست هائی را بکار می بندد که به اشکال ‌امروزی آن در جهان غرب، سیاست های نئو لیبرالی نام ‌نهاده‌اند. فرآیند خصوصی سازی و کاهش خدمات اجتماعی همراه با فروپاشی تشکل های جمعی کار، در عمل به جهانی سازی محرومیت دامن زد. نتیجه مستقیم چنین تحولاتی بازتولید پدیده هایی همچون کار کودکان و گسترش بیش از حد آن در کشورهای در حال توسعه و بهره کشی از جسم و روان کودکان و شکل گیری پدیده هایی می باشد که تحت عنوان برده داری مدرن مشهور است. اقتصاد سیاسی کار کودکان را باید بر پایه تحلیل نابرابری‌های ساختاری اقتصاد جهانی، توسعه نابرابر و سلسله مراتبی بودن مناسبات کشورها تحلیل کرد. در این اقتصاد سیاسی، پیکرهای کودکان کشورهای حاشیه کالاهایی به مثابه ثروت و خدمات اند. در مناسبات کالایی شده و مبتنی بر سلطه، کودکان بیشتر و ارزان تر استثمار می شوند. توجه به واقعیات جامعه جهانی و در نظر گرفتن وضعیت کودکان، ضرورت توجه ویژه و فوری به رفع کار کودکان را بیش از پیش نمایان می کند.

سیّد محمّد صدرالغروی

منبع : فرهنگ و توسعه