برگی از تاریخ (۶ تیر) (۱)

امروز ششم تیرماه ۱۳۸۶ هجری شمسی ، برابراست با ۱۲ جمادی الثانی۱۴۲۸ قمری و ۲۷ ژوئن ۲۰۰۷ میلادی . رویدادهای مهمی که در طول تاریخ ، درچنین روزی ، بوقوع پیوسته از این قرارند:
● شکست چینی ها از مسلمانان
۱۲۵۶ سال پیش در چنین روزی در سال ۷۵۱ میلادی و یك سال پس از روی كار آمدن عباسیان، چینی های مناطق غربی آن سرزمین پهناور كه پس از سقوط سلسله ساسانی و از هم پاشیدن امپراتوری ایران بر بخارا، سمرقند و تاشكند مستولی شده بودند در كنار رود تالاس ، از واحدهای نظامی مسلمان مركب از ایرانیان و اعراب شكست خوردند و از منطقه ورارود (ماوراء النهر) عقب نشینی كردند.
در دوران سلسله های از هخامنشی تا ساسانی، چینی ها به ندرت جرأت فراتر نهادن پای از دره رود تاریم را به خود می دادند و مرزهای شرقی تاجیكستان امروز كه مردم آن همچنان فرهنگ و تمدن ایرانی را حفظ کرده اند توسط پادگانهای مرزبانی ساسانی حراست می شد. پس از عقب نشینی چینی ها، دیری نپایید كه قرقیزها سرزمین ایغورها را كه اینك در قلمرو چین است تصرف كردند و سالهای سال بر آن مسلط بودند.
● درگذشت ابوالحسن علی بن عبد‌ الصمد شافعی
۷۸۵ سال پیش درچنین روزی در سال۶۴۳هجری قمری ، « ابوالحسن علی بن عبد‌ الصمد شافعی » عالم فقیه، لغت شناس و مفسّر شهیرقرن۷هجری قمری درگذشت. او درسخا قریه ای ازقرای مصر متولد شد ازاین رو به سَخاوی مشهورشد.
وی از مشاهیر ادبا و نحویین و قرّاء، فقها، لغویین، اصولیین و مفسرین و درشمار پیشوایان نحو، تفسیر، لغت وقرائت قرار دارد و به شیخ القرّاء نیز معروف است.
سخاوی پس ازتحصیل علوم مقدماتی به منظور تكمیل محفوظات و یافته هایش به سوریه رفت و دردمشق سكونت كرد. حاصل عمر پربار سخاوی كتابهای متعددی درتجوید، اصول دین و حدیث است كه «جَواهِر، سَفَرُ السَّعاده و شَرحُ المُفَصَل» ازجلمه آنها بشمار می روند.
● نخستین تقسیم لهستان بین دولتهای قدرتمند
۲۳۵ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۷۷۲ میلادی ، قرار داد تقسیم لهستان میان سه قدرت بزرگ اروپای قرن هجدهم میلادی به امضاء رسید .لهستان كه امروز از كشورهای مستقل اروپای شرقی است با امضای قرار داد مزبور از سوی نمایندگان روسیه ، اتریش و نمایندگان شاه پروس تقسیم شد . سردمداران این امپراتوری ها بنام حفظ مملكت لهستان از فساد و اضمحلال ، هر یك بخش هایی از خاك این كشور را تصرف كردند و بدین ترتیب نقشه لهستان از قاره اروپا محو شد . گفتنی است این نخستین قرارداد تقسیم لهستان بود . این کشور در بیست و سوم ژانویه سال ۱۷۹۳ میلادی ، آلمان و روسیه کشور «لهستان» را برای دومین بارتقسیم کردند.
لهستان همواره در طول تاریخ از نظر ژئوپولتیك دچار بدشانسی بوده است. در سمت شرق این كشور روس ها كه خود را پدرخوانده همه اسلاوهای اروپا می دانستند، همواره می خواستند بر لهستان اسلاونژاد مسلط شوند ، و درواقع می خواستند به نام طرفداری از نژاد اسلاو اتحاد همه اسلاوهای اروپا تحت نظر روسیه را تحقق بخشند.
این وضعیت از ۱۷۷۲ یعنی از زمان كاترین دوم ملكه روسیه آغاز شد. اما آلمان ها و پروسی ها كه از قدیم خود را نژاد برتر می دانستند، نمی گذاشتند ملكه روسیه لهستان را به تنهایی تصرف كند بلكه بخش غربی آن را برای خود می خواستند، لذا ملكه روسیه راضی شد كه خاك لهستان را با فردریك دوم پادشاه پروس و ژوزف دوم پادشاه اتریش تقسیم نماید. زیرا امرا و شاهزادگان توتونیك ژرمن نژاد می خواستند كه از خاك لهستان به عنوان یك منطقه حائل برای جلوگیری از حملات احتمالی روس ها به خاك اصلی آلمان استفاده كنند. توافق فردریك دوم، ژوزف دوم و كاترین دوم را اولین تقسیم بندی لهستان بین همسایگانش می دانند.
کشور لهستان در سالیان بعد چندین بار بین دولتهای قدرتمند آن زمان تقسیم شد . به این ترتیب که در سال ۱۷۹۳ بین روسیه و پروس ، در سال ۱۷۹۵ بین روس ها، ژرمن ها و اتریشی ها ، در سال ۱۸۰۷ به طور کامل تحت سیطره ناپلئون ، در سال ۱۸۱۵ بین روسیه، پروس و اتریش ، تقسیم شد . سرانجام در سال ۱۹۱۸ ، کشور لهستان ، توسط ژوزف پیلسودسكی ؛ ژنرال لهستانی، احیا شد .
● اعدام ماكسیمیلیان روبسپیر، انقلابی معروف فرانسه
۲۱۳ سال پیش درچنین روزی در سال ۱۷۹۴ میلادی ، ماكسیمیلیان روبسپیر انقلابی معروف فرانسه در دوران انقلاب كبیر پس از ۳۶ سال زندگی در جریان مبارزات انقلابیون بوسیله گیوتین اعدام شد .
روبسپیر ، یكی از رهبران انقلاب كبیر فرانسه، در سال ۱۷۵۷م در شهر آراس فرانسه به دنیا آمد و پس از طی تحصیلات خود، به وكالت پرداخت. وی در جوانی وارد فعالیت‏های سیاسی شد و با ورود به مجلس طبقات عمومی فرانسه، مخالفت رسمی خود را با مفاسد لویی شانزدهم، پادشاه این كشور ابراز داشت. روبسپیر در همین اوان، حزب ژاكوِبْن را بنیاد نهاد و با ایراد نطق‏های مهیج و بیانات آتشین، مردم محروم و طبقه زحمتكش فرانسه را علیه دستگاه ظالمانه دربار تحریك كرد. هنگامی كه لویی شانزدهم از طرف انقلابیون توقیف شده بود، روبسپیر با نفوذ خود توانست نمایندگان مجلس را مجبور كند تا لویی را محكوم به مرگ كنند.
پس از اعدام لویی شانزدهم، روبسپیر اختیاردار فرانسه شد و راه‏اندازی كمیته نجات ملی و با تشكیل دادگاهای انقلابی برای اعدام‏های دسته جمعی، دوره ترور یا وحشت را در فرانسه به راه انداخت. این دوره یك ساله هنگامی آغاز شد كه به دستور مجلسِ كنوانسیون كه اداره امور فرانسه را پس از پیروزی انقلاب بر عهده داشت، دادگاهی برای مبارزه با مخالفین حكومت داخلیِ انقلاب فرانسه تشكیل شد. اما روبسپیر كه قصد داشت قدرت را به طور كامل در این كشور در دست گیرد، با سوء استفاده از این موقعیت، بسیاری از مخالفانِ خود را به تیغ گیوتین سپرد. در دوره وحشت بیش از ۱۷ هزار نفر، بدون محاكمه كشته شدند كه در بین آن‏ها اشخاصی هم‏چون آنتوان لاوازیه شیمی‏دان، آندره شنْیِه شاعر معروف فرانسه و حتی دانتون، هم‏رزم و دوست نزدیك روبسپیر نیز وجود داشتند. به همین دلیل، این دوره باعث نارضایتی مردم فرانسه و مخدوش شدنِ چهره انقلاب این كشور گردید.
سرانجام، در نتیجه خشونت و بی‏رحمی روبسپیر نسبت به مخالفان و بسیاری از همكاران و همفكران سابق خود، نقشه‏ای برای از میان برداشتن این رهبر تندرو چیده شد و پس از آنكه او را در ۲۷ ژوئیه ۱۷۹۴ میلادی دستگیر كردند، بی‏درنگ به تیغ گیوتین سپردند.
● درگذشت فریدریش روكرت شاعر و ادیب آلمانی
۱۴۵ سال پیش درچنین روزی در سال ۱۸۶۲ میلادی ، فریدریش روكرت شاعر ، ادیب و فیلسوف آلمانی در قرن نوزدهم میلادی پس از ۷۴سال زندگی درگذشت .
این شاعر بزرگ آلمانی كه متون ادبی عربی و فارسی بسیاری را به نظم ترجمه كرد، در سال ۱۷۸۸ در اشواینفورت به دنیا آمد و در مدارس آن به تحصیل اشتغال داشت. در سال ۱۸۰۵ وارد دانشگاه ورتسبورگ شد و در سال ۱۸۰۸ به دانشگاه هیدلبرگ رفت و در رشته حقوق تحصیل كرد. سپس در زبان شناسی تخصص یافت و دكتری خود را در ۱۸۱۱ اخذ كرد. در ۱۸۲۶ به استادی زبانهای شرقی در دانشگاه ایرلنگن برگزیده شد. در سال ۱۸۴۱ در برلین كارشناس ویژه دولت شد و استادی كرد.
از سال ۱۸۴۹ پس از استعفا از كار خود، وقتش را به ترجمه اشعار عربی و فارسی به نظم اختصاص داد. روكرت از برجسته ترین شاعران آلمان شمرده می شود و به خاطر غنای فكری و چیرگی شگفتش بر آلمانی برجستگی یافت. وی از عهده بیشتر اسلوبهای شعری برآمد: بحور شعری یونانی كه یازده سیلابی است، شعر شمالی قدیم مبتنی بر جناسات، مثنوی كهن آلمانی، سروده های ملی آلمان، غزلیات فارسی و انواع شعر شاعران معروف شرق و غرب را تجربه كرد. وی از ادبیات عربی و فارسی آثار زیر را ترجمه كرده است:
" مقامات حریری ، امروِالقیس: شاعر و پادشاه ، حماسه یا قدیمی ترین سروده های محلّی عربی ، ترجمه سوره ها و آیات برگزیده قرآن ، داستان رستم و سهراب ، داستان هندی: نال و دما جنتی ، داستانهای براهمایی ، حكمت براهمایی ، هفت كتاب درباره اساطیر و حكایات شرقی ، پندها و نكاتی از كشورهای شرقی ، زندگی عیسی، براساس روایاتی موثق از انجیل و ..."
● زادروز هلن كلر ، نابغه نابینا و ناشنوای آمریكایی
۱۲۷ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۸۸۰ میلادی ، خانم هلن كلر نابغه نابینا و ناشنوای آمریكایی در آمریکا متولد شد .او در ۱۹ ماهگی بر اثر بیماری، شنوایی و بینایی خود را از دست داد. در ۶ سالگی، پدر و مادرش او را به نزد الكساندر گراهام بل، مخترع تلفن، بردند و از او یاری خواستند. گراهام بل، او را به یك معلم معرفی كرد و این معلم با جدیت به آموزش هلن به صورت‏های مختلف پرداخت. سرانجام از راه لمس انگشتان توانست با هلن ارتباط برقرار كند و چون هلن هوش و استعداد سرشار داشت، به زودی خواندن و نوشتن و حتی سخن گفتن خیلی ناقص را فراگرفت. او چنان در این زمینه‏ها ترقی كرد كه مایه شگفتی همگان شد و حتی زبان فرانسه و آلمانی را نیز فراگرفت. هلن كلر توانست در ۲۰ سالگی مقاله بنگارد و در ۲۴ سالگی، برنده درجات علمی گردد.
هلن كلر كشف كرد كه بسیاری از مردم او را دوست دارند. از این رو تصمیم به نوشتن زندگی‏نامه خود گرفت و علاوه بر آن بیش از چهل كتاب، مقالات متعدد و رساله‏های بی‏شمار درباره نحوه تفكر و تحصیل نوشت. او از دنیای خاموش خود برای تفكر و تصنیف آثار علمی، استفاده فراوان بُرد و از درآمد كارهای خویش، آموزشگاه‏های متعددی در آمریكا و دیگر كشورها برای نابینایان تأسیس كرد.
وی معتقد بود "هر چیز شگفتی‏های خود را دارد حتی تاریكی و سكوت. من با لطف خدای خود آموختم در هر حالتی كه هستم از آن خشنود باشم". هلن كلر سرانجام در سال ۱۹۶۸ میلادی ، در هشتاد و هشت سالگی درگذشت در حالی كه او را دانشمندترین كور و كر دنیا لقب داده بودند.
● ورود نخستین واحد نظامی آمریکا به اروپا ، برای شركت در جنگ جهانی اول
۹۰ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۹۱۷ میلادی ، نخستین واحد نظامی آمریكا برای شركت در جنگ جهانی اول بر ضد آلمان، وارد خاک فرانسه شد.
با ورود این واحد به فرانسه، در عین حال انزوای طولانی آمریكا نیز پایان یافت و طولی نکشید که وارد میدان بازی جهان شد كه پس از ورود به جنگ جهانی دوم به صورت ابر قدرت درآمد . ورود ایالات متحده در هر دو جنگ بزرگ جهانی قرن بیستم، از اواسط هر دو جنگ آغاز شده بود.
● ورود سید ضیاء ، عامل انگلیس به تهران و پیوستن او به رضا خان میرپنج
۸۹ سال پیش درچنین روزی در سال ۱۳۳۹ هجری قمری ، اردوی سید ضیاءُ الدّین طباطبایی عامل انگلیس وارد تهران شد و بعد از مدتی به سربازان رضاخان میرپنج پیوست. قوای رضاخان هم ازقزوین به طرف تهران حركت كرده بود. سید ضیا پس ازكودتا درتهران و شهرستانها حكومت نظامی اعلام كرد. درپی این حوادث بیشتر علما و افراد صاحب نفوذ توقیف یا تبعید شدند و مجلس شورای ملی تعطیل شد. درنخستین روزها، دولت كودتا معاهده مودت ایران و روس را امضا كرد و قرارداد ۱۹۱۹ ایران و انگلیس را لغو كرد و نوید اصلاحات اجتماعی فراوانی را به مردم داد. اما چندی بعد كابینه كودتا كه به كابینه سیاه مشهور بود سقوط كرد و سید ضیاء به بغداد گریخت.

منبع : تبیان