چگونه به دیگران نه بگوئیم.

همه‌ی ما افسوس لحظه‌هائی را در زندگی‌مان می‌خوریم که اگر به طرف مقابل ”نه” می‌گفتیم، الآن این مشکل‌ها را نداشتم. مثل: ”ای کاش به خواستگارم نه می‌گفتم و الآن این مشکل‌ها را نداشتم. چون هرگز او را نمی‌شناختم.“ ”ای کاش به دوستم می‌توانستم نه بگم و الآن پولم را از دست نداده بودم.“ ”ای کاش به اون مهمانی نمی‌رفتم و تسلیم اصرار دوستم نمی‌شدم و به پیشنهاد او سیگار یا مواد و ... را مصرف نمی‌کردم.“ ”ای کاش پیشنهادم را به دختر و یا پسر مورد علاقه‌ام می‌‌دادم و الان افسوس فرصت از دست رفته را نداشتم“ برای این‌که در زندگی، افسوس این لحظه‌ها را نخوریم، باید رفتاری جرأتمندانه داشته باشیم.
به‌طور کلی افراد بشر به سه سبک عمده با دیگران ارتباط برقرار می‌کنند:
۱. سبک رفتار منفعلانه
این افراد، بی‌توجه به حقوق و احساس‌های خود هستند، ولی حقوق و احساس‌های دیگران را محترم می‌شمارند و آن را به حقوق خود مقدم می‌دانند. اینان افرادی هستند که:
- از انتقاد دیگران می‌ترسند.
- مهارت جرأتمندی در آنها کم است.
- از تأییدنشدن توسط دیگران هراس دارند.
۲. سبک رفتار پرخاشگرانه:
این‌ها حقوق و احساس‌های خود را محترم می‌شمارند و به حقوق و احساس‌های دیگران بی‌توجه هستند و ارزشی برای آن قایل نیستند. اینان افرادی هستند که:
- اعتماد به نفس ندارند و از شکست می‌ترسند.
- می‌خواهند خشم‌شان را تخلیه کنند.
- بارها نتیجه‌گیری با پرخاشگری را تجربه کرده‌اند.

۳. سبک رفتار جرأتمندانه:
این افراد، حقوق و احساس‌های خود را محترم می‌شمارند و به حقوق و احساس‌های دیگران هم احترام می‌گذارند. اینان افرادی هستند که:
- احساس خوبی درباره‌ی خودشان و دیگران دارند.
- احساس کنترل بر موقعیت را دارا هستند.
- نسبت به‌خود و دیگران صادق هستند.
پسندیده‌ترین این سبک‌ها، رفتار جرأتمندانه می‌باشند. اما ما موقعی می‌توانیم بگوئیم جرأتمندانه عمل کرده‌ایم که احساس‌ها، عقاید و افکار خودمان را به‌طور مستقیم و صادقانه و بدون بی‌احترامی به حقوق دیگران بیان کنیم و به عبارت دیگر، منافع خودمان را تشخیص بدهیم و بر اساس آن عمل کنیم.
جرأتمندی، شامل موارد زیر می‌باشد:
۱. ابزار عقیده‌ی خودمان
۲. درخواست تغییر رفتارهای نامطلوب و اشتباه‌های دیگران
۳. رد خواست‌های غیر معقولانه و غیر منطقی دیگران
۴. پذیرش نقایص خودمان
۵. استفاده از عبارت‌ها و جمله‌های رایج و مطلوب از نظر اجتماعی در هنگام رویاروئی با افراد و یا هنگام جدا شدن از آنها

مراحل تکنیک ”نه” گفتن به دیگران:
۱. گفتن با صلابت در یک کلام
نه، والسلام
۲. گفتن ”نه“ همراه با توضیح دادن
نه ممنونم، من این کاره نیستم، چون سیگار نمی‌کشم.
۳. دلیل‌تراشی
من در اصل تمایل به این کار ندارم، چون به من آسیب می‌رساند.
۴. بهانه آوردن
حالا من کار دارم باید بروم، وقت ندارم.
۵. تعویض موضوع
گفتن ”نه“ و بعد حرف زدن در مورد موضوعی دیگر ”راستی! سریال دیشب رو دیدی؟ عجب چیزی بود! من که خوشم اومد.“
۶. فاصله‌گیری
گفتن نه و بعد از آن مکان دور شدن.
۷. پشت گوش انداختن نه، حالا باشد یه وقت دیگر
۸. بی اعتنائی
انگار که طرف رو نمی‌بینی، به‌جای دیگر نگاه کردن و فکر کردن.
۹. رو کم کنی
نه،نه، نه، هرگز خوشم نمی‌آمد، حرفشو نزن.
وقتی که طرف مقابل برخواسته‌هایش پافشاری می‌کند و خواسته‌هایش به ضرر ماست، چگونه با او برخورد کنیم:
۱. پاسخ خود را به‌طور واضح، روشن، با صلابت و با استفاده از اجزای بدنی (استفاده از مهارت‌های غیرکلامی مثل نگاه چشمی، بیان چهره و ژست‌های بدنی یا نزدیک‌شدن و دور شدن از طرف مقابل) دوباره بیان کنید.
۲. نظر خودتان را با ارایه‌‌ی دلیل و با تأکید بر آن دلیل، دوباره عنوان کنید.
۳ پاسخ طرف مقابل را نشنیده بگیرید و به موضوع دیگری بپردازید و یا آن موقعیت را ترک کنید.
۴. توضیح دادن: ”نه، بهتره در این مورد اصرار نکنی، متشکرم“
۵. مسأله را به شوخی بگیرید: ”خیلی با مزه گفتی و یا مثل این‌که بچه شدی‌ها!“
۶. ایجاد این احساس که خودتان بهتر می‌دانید. ”تو که عاقل‌تر از این حرف‌ها هستی که این‌کار رو بکنی!“، ”تو که این‌جوری نبودی؟“، ”تو که هیچ‌وقت این‌کاره نبودی؟“، ”شما که خودت صد نفر دیگر رو از این کار منبع می‌کردی؟“ اگر بخواهید قدرت ”نه“ گفتن را در خودتان تقویت کنید، از همین حالا این کار را انجام دهید و به فردا واگذار نکنید تا فردا افسوسش را نخورید. ”نه“ گفتن را از همین الآن با کارهای کوچک شروع کنید و به تدریج آن را در همه‌ی امور گسترش دهید.

دکتر علی نیک‌بار
روان‌پزشک و مشاور خانواده

منبع : مجله موفقیت