لذت یک دیدار نعمت حضور در کنار یکدیگر را دریابیم

بی حاصلست ما را اوقات زندگانی
الا دمی که یاری با همدمی برآرد
دید و بازدیدها یک سنت خوب دیرینه در زندگی مردمان کشورمان بوده است. دیدارهای رودر روی خویشاوندان و آشنایان و احساس دلپذیر احوالپرسی ها برای طرفین نیز باعث تجدید پیوندهای عاطفی می شود.
بچه ها هم باید از والدین خود بیاموزند که دیدار بزرگتر های اقوام به عنوان شناخت هویت فامیلی و ثبات لازم ارتباطات خانوادگی است... اما امروزه برخی افراد ارسال پیامک و یا ایمیل را جایگزین دیدارهای حضوری خود با نزدیکان و آشنایان کرده و دلیل شان را گرفتاری های روزمره زندگی و ترافیک مطرح می کنند و علت دیگر آن که...
گسترش ارتباطات افراد با یکدیگر به تقابل شخصیت و آرامش روحی آنان می انجامد. از این رو می توان نوشت قدرشناسی، حرمتداری سزاوارانه و برآمده از رویکرد به دین و معارف دیرینه ملی ایرانیان مبانی زیست اجتماعی را در زندگی عمومی ما و در طول عمر، جاودانه و نهادینه می کند. هویت و اصالت هر انسان، زاده و پرورده روحیه پیوستگی خانوادگی و خویشاوند گرایی و روابط اجتماعی است که از همین رهگذر، صله رحم در بهار دل ها متجلی می شود و فرآیند روابط حسنه با نزدیکان و همسایه و دوستان شریف و به ویژه، پدر و مادر، شکل می گیرد.
احسان و همراهی و همنشینی خویشاوندان به عنوان صله رحم در اسلام مورد تاکید است. تعطیلات سال نو از هر جهت فرصت مناسبی برای پرس و جوی حضوری احوال نزدیکان و خانواده ها است.
انجام این وظیفه دینی سبب استحکام روابط و نیز تاثیر مثبت روانی انسان می شود.
● فرصت مناسب تحکیم خویشاوندی
«محمد خان زاده» مغازه دار فروشنده لوازم بهداشتی می گوید: دید و بازدید که در اسلام به عنوان صله رحم مورد توصیه و تاکید قرار دارد باعث تحکیم ارتباط بین خانواده ها و افراد می شود.
وی معتقد است که دیدارهای حضوری و گفت و شنودهای پیرامون حال و وضع همدیگر و ... بار روانی انسان را کم می کند و طرفین احساس تخلیه فشارهای طبیعی روزمره و زندگی می کنند.
به گفته او در طول سال شاید برای برخی افراد به هر دلیل امکان دیدار و حضور در کنار خویشاوندان نیست اما عید نوروز باعث تازه شدن دید و بازدیدهای خانوادگی می شود چرا که در تعطیلات سال که از جهت موقعیت کار و مشغلات دیگر فکر انسان آزاد است فرصت مناسبی برای ادای وظیفه صله رحم است.
وی می گوید:«شاید بعضی از مردم فرصت شان همین زمان سال نو باشد که همین هم غنیمت است چرا که از طرف دیگر نمی دانیم عمر آدمیزاد چقدر ادامه می یابد.»
وی می گوید:«اگر صله رحم در زندگی قطع شود، عمر انسان کوتاه و غضب باریتعالی به او مستولی می شود. اگر فکر انجام رحم - نیکی و پیوستگی خویشاوندان- اقوام خود باشید مورد رحمانیت خدا قرار می گیرید.»
این فروشنده لوازم بهداشتی می گوید:انسان می تواند حتی با یک تماس تلفنی از اقوام و آشنایان خود در هر فرصت احوالپرسی کند و آنان راخشنود سازد .
وی ادامه می دهد :«نرفتن ها و عدم دیدار حضوری نزد اقوام، بهانه است. هر کس اگر بخواهد برای انجام هر کار به ویژه صله رحم زمان تعیین کند، جهت دیدار اقوام هم فرصت پیدا خواهد کرد.» وی همچنین با اشاره به این که تمام توصیه های دینی دلیل منطقی دارند، می افزاید:«عدم دیدارهای بین مردمی- خانوادگی باعث دوری از فامیل خواهد شد.»
انسان در محیط اجتماعی خود به مرور رشد می کند، شخصیت خود را تکامل می بخشد و طعم و گرمای انس و عطوفت و نیاز به همزیستی در جمع خانواده و خویشان را حس و لمس می کند، در این پروسه تربیتی، فرهنگ قدردانی در ذهن و روانش حک می شود و از این حضور و پیوندهای همگرایی احساس شعف و دلگرمی می کند. به نوعی احساس بهارانه در تمامی فصول زندگی اش موج می زند.
در این محیط دلپذیر جمعی و فضای گرمابخش دیدن اطرافیان، هیچ نقش و نگاری از تنهایی نیست چرا که نیکی و پیوستگی همواره در زندگی طنین افکن است.
● چند سویگی محاسن دید و بازدیدها
«زهرا رضایی»کارشناس امور داوطلبان یک تشکیلات امدادی، درباره دید و بازدیدها به مناسبت سال نو و تاثیر معنوی و روانی صله رحم می گوید:«دیدار اقوام و آشنایان یک سنت خوب از زمان باستان در کشورمان بوده که مردم به دیدن یکدیگر می رفتند و با شادمانی از حال هم و چگونگی موقعیت زندگی شان باخبر می شدند. یک ویژگی دیدارها، تازه کردن ارتباطات و پیوند مراودات بوده است. در مورد دید و بازدیدهای نوروزی همزمان با طلیعه بهار باید گفت این رسم و سنت نیک، احساس خوش و آرامش بخش کنار هم بودن در جمع افراد به وجود می آورد. افراد فامیل و آشنا در این فرصت مناسب تعطیلات سال نو از حال و روزگار همدیگر مطلع می شوند و اگر کسی در موردی با مشکلی روبرو شده باشد با بزرگتر که تجربه بیشتر دارد در میان می گذارد و گاه راه حل مناسب سبب رفع مشکل می شود. در هر صورت، اصل دیدارها محاسن زیاد برای تغییر روحیه و اعتماد به نفس دارند.»
این کارشناس تاکید می کند با عمل به صله رحم، بچه ها از پدر و مادر خود دلایل لزوم دیدار پدر و مادربزرگ و سایرین را یاد می گیرند از جمله این که احترام به بزرگترهای اقوام و دیگران وظیفه هر شخص است. وی همچنین یادآور می شود هر دید یک بازدید هم دارد یعنی مثلاً فرد یا خانواده ای که به دیدن آشنایان رفته اند، انتظار دارند آن ها هم متقابلاً به دیدارشان بیایند. اما این گونه توقعات شاید نزد برخی کمرنگ شده که دلیلش ماشینی شدن زندگی باشد. در این حال بعضی افراد با ارسال پیامک و یا پیام الکترونیکی به عنوان وسایل ارتباطی مدرن، از حال و روز اقوام و دوستان خود باخبر می شوند و از این طریق، می خواهند عدم دیدار حضوری خود را جبران کنند که این شیوه کار خوبی نیست چون تاثیرات دیدار همدیگر که معنویت و جای خودش را دارد، نخواهد داشت.
وی می گوید:«اصلاً - تا حد امکان- هیچ وسیله ای جایگزین دیدارهای سنتی و پسندیده نمی شوند. در عین حال باید اضافه کرد که پیامک اثر منفی روی روحیه و توقع مخاطب و از طرف دیگر خصوصاً نسل آینده که می باید فرهنگ صله رحم را، از خانواده خود بیاموزد، می گذارد.»
«رضایی» یک تاثیر غیر مثبت دیگر را مطرح می کند: «عدم دید و بازدیدها- شاید- احساس غریبگی نوجوان ها و بچه ها نسبت به اقوام را در پی خواهد داشت.»
او در این باره می گوید:«موقعی که سال به سال دیدار بین خانوادگی و افرادی صورت نگیرد، بچه ها و نوجوان ها کمتر می توانند همسن و سال های خود و یا برخی دیگر از افراد فامیل را بشناسند. استمرار این موقعیت، سبب از هم دور ماندن ناشی از کاهش رفت و آمدهای متعادل بین خانوادگی و می تواند رسم پسندیده دیدارها را کم کند.»
● ترویج اعتبار همدلی، انسجام پیوندها
«انسان موجودی اجتماع گرا است که سعدی شاعر بنی آدم را اعضای یکدیگر خوانده است. دیدار از یکدیگر در ایام عید به عنوان یک سنت حسنه تاثیر مثبت در روحیه و انسجام پیوند طرفین (میزبان و میهمان) می گذارد.»
«رضا پاشا» شهروندی بازنشسته با این نگاه به دید و بازدیدها در تعطیلات عید نوروز می افزاید:«روح انسان در معاشرت و همنشینی کنار اقوام و در حضور افراد فامیل و دوستان صمیمی لذت می برد. صله رحم در دین و فرهنگ ما ایرانی ها هم توصیه شده است.
دیدارهای متقابل برای رفع و جبران احتمال کدورت ها در بین برخی افراد یک ارزش معنوی و نشان حسن اخلاق آدم است. اصولاً دید و بازدیدها انسان ها را به تعامل و اعتبار همدلی ها وامی دارد. این باعث رشد تکامل افکار می شود. در مقابل، دوری گزینی از همدیگر و تفرقه روان را به کسالت می کشاند.»
● پادرمیانی صلح و صفا
«ناصر شورجه» بازنشسته لشکری، سنت نیک صله رحم مخصوصاً دیدار پدر و مادر را برخوردار از اجر الهی می داند.
او توصیه می کند فرزندان هم مطیع به اجابت حرمت پدر و مادر باشند و جوان ها همواره به سر وقت بزرگان فامیل بروند و سال نو را با دیدار و دعای خیرشان آغاز کنند.
وی می گوید:«حتی افرادی که در طول سال،اقوام و بزرگترهای خویشاوندان را ندیده اند، مراسم عید نوروز فرصت مطلوب و مناسب دیدارشان است. این حضور یک نعمت است. بعضی ها می گویند چرا برخی از افراد تنها سالی یکبار به دیدار اقوام می روند. لازم است در طول سال دیدارها تازه شوند.»
وی همچنین توصیه دیگری هم دارد:«در سال نو بزرگترها پادرمیانی کنند بین کسانی که کدورت افتاده است آن را بر طرف و صلح و صفا ایجاد کنند.»
● دوری از فقر احساسی
یک نویسنده و تهیه کننده فیلم سینمایی، صله رحم را رسم دیرینه ملی و یک اصل اسلامی و وجه متمایز ایرانیان با دیگر ملل به ویژه غربیان، قلمداد می کند و دید و بازدیدهای پیوسته مردم ایران زمین به هر مناسبت را برآمده از همین آیین ایرانی- اسلامی می خواند.
او دیدارهای پیوسته و حضور دلپذیر فرزند با پدر و مادر و احساس پرمهر و گرم دستان آنان را به شوق انگیزی تماشای منحنی رنگین کمان بهاری در آسمان بدان گاه که ترنم نم نم آرام باران بهاری در حس و حال طنین انداز است شباهت می دهد که مختص همان حال و فصل است.
وی همچنین رویکرد بعضی از جوانان به ارسال پیامک جویایی حال و موقعیت اقوام و نزدیکان را عامل ایجاد شوق و هیجان برای حضور و دیدار، می پذیرد و نه قطع دیدارهای رو در رو. به زعم او در صورت کمرنگ شدن دیدارهای متقابل بین افرادی، فرآیند آن می تواند فقر فرهنگی، احساسی و... باشد.
«ناصر شفق» که عضو هیئت رئیسه فدراسیون فوتبال و مدیرعامل باشگاه تراکتوری سازی تبریز، نیز است، در خصوص رسم دید و بازدیدهای عید نوروز و تاثیرات مردمی آن، این گونه تعریف و ارزیابی دارد:«فکر می کنم وجه مشخصه ما ایرانیان با ملل دیگر بخصوص غربی ها، در اهمیت دادن یک اصل اسلامی؛ صله رحم است که از دیرباز در ایران به آیین های توحیدی تکیه زده است.
روحیه مهمان خواهی و مهمان دوستی ایرانیان نشات گرفته از همین صله رحم و دید و بازدید های مرتبی است که به مناسبت ایام خوش و ناخوشی صورت می پذیرد. آن چیزی که به نظر من بسیار مهم است احترام گذاشتن به بزرگترها و دید و بازدیدهای مکرر است که موجب آرامش روحی و به سامان رسیدن امور زندگی افراد جامعه و از جمله خانواده می شود. »
وی با اشاره به این که بنیاد خانواده مهمترین رکن معنوی اجتماع و در تسلسل زندگی ما است، می افزاید:«معنویت نیاز جدی و مبرم جامعه بشری است که حلقه گم شده غرب می باشد. بهمین خاطر خانواده هایی اگر کمتر به قصد و دید و بازدید بپردازند دچار فقر فرهنگی، مالی، معیشتی، احساسی و عاطفی خواهند شد.»
«شفق» اما بازخوردهای صله رحم را در تلاقی نگاه ها و جریان یابی گرمی محبت و خالصی دست های والدین و فرزندان و بزرگترها برمی تاباند که به شهد قند و عسل در جان ها جاری می شود. او در این باره چنین می گوید:«در دیدارهای مرتب و حضوری، نگاه در نگاه و لمس دستان مادر و پدر و فرزند و بزرگتر و دست مهربار فرزند بر سر مادر، شیرینی قند در احساس می پراکند که هیچ گاه تمامی ندارد که نه تنها در روحیه فرد بلکه ارتباط متقابلی است که مادر و فرزند و پدر و فرزند آکنده از آن شهد می شوند. زیبایی دید و بازدیدهای سال نو به سان دیدن قوس رنگین کمان زیر نم نم باران بهاری است. دیدن این رنگین کمان همیشه دست نمی دهد مثل باران بهاری است لیکن دید و بازدیدها در همه ایام لازم است.»
نظر «شفق» درباره این پدیده که برخی از افراد به هر مناسبت خلاء دیدار حضوری خود از نزدیکان و آشنایان شان را با ارسال دو سه جمله کوتاه «پیامک» می خواهند پر کنند، با بیان این که تلفن همراه و از جمله کاربردی پیامک روی روحیه نسل جوان صد در صد تاثیرگذاری دارد تاکید می کند که دیدارهای حضوری باید به قوت خود باقی بمانند، می افزاید:«این پیامک ها باید در جهت تشویق و التهاب حضور و منجر به وصل (دیدار) شود نه آن که پیامک ها موجب قطع ارتباط حضوری گردد.» او جمله پایانی این گفت و گو را چنین ابراز می کند: «امیدوارم این سنت حسنه صله رحم همیشه تکرار شود و من به نوبه خود دست بوس بزرگترها در ایام دید و بازدیدهای نوروزی خواهم بود.»
...روح از شکوه و دل در غوغای جشن دگربار آمدن بهار پنجره های دیدار بازمی دارند و دعای تحول درون و معرفت دل را از «صنع رب العالمین» زمزمه می کنند. بهار دل ها مطلع شکوفه زار بهشت برین است و فراخوانی فیض و اجر از نور الهی در انجام وظیفه صله رحم، نیکی به یکدیگر و پیوستگی روح خویشاوندان.
فرصت غنیمت شماریم و طلیعه سال نو را با دیدارها و شادباش های نوروزی بزرگان فامیل و آنان که چشم انتظار کوبه در خانه و دیدن فرزندان و اقوام دور و نزدیک خود هستند. دید و بازدید، روان آدمی را صیقل می دهد و آرامش، شور و شوق بی مثال به جان ها ساری و جاری می کند.
تجلی تعهد انسانی
● در دیدارهای نوروز
... چنانچه به رغم همه قیل و قال ها، دست انداز و پیچ های خسته کننده مسیر و اطراق گاه کنونی زندگی، به فراخنای عمر و زیست حیات انسان گوشه چشمی انداریم این گمان که مشکلات به هر نوع، پدیده ای تازه در دوران و زندگی ما انسان های امروزی نیست، به یقین تبدیل می شود. البته هیچ فردی انتظار ندارد آن سختی ها که انسان ها در دوران های پیشین داشته اند، امروزه باشد اما این باور است که امکانات، آرامش و آسایش نسبی در زندگی کنونی برآمده از تحمل، راهکاریابی و سعی بر غلبه برناسازگاری ها و معضلات نسل ها و اجداد گذشته حاصل شده است. اصلاً این ما مردم هستیم که همواره باید جایگاه مقام و وظیفه انسانی مان را سرلوحه تمام افت و خیزها، مسایل و معضلات در متن و یا در حاشیه زندگی داشته باشیم.
این که برخی می گویند زندگی امروزه ماشین زده شده، مشکلات سد راه دید و بازدیدهای بین مردمانی شده، ترافیک خاکریز رفت و آمدها و ... شده است، چنانچه نگوییم کاهلی و بهانه در انجام این وظیفه دینی- ملی دیرینه است، نوعی سهل انگاری و کم مهری تلقی می شود.
در این روزهای پایانی سال ۱۳۸۷ فرصتی به خود دهیم و فلسفه وجود و حضور در زندگی را حلاجی کنیم و در این موسم دگردیسی طبیعت الهی که درون مان نیز پرطراوت می شود نیم نگاهی به رویش دگربار سبزه ها و جوانه های دل انگیز شاخه های درختان داشته باشیم که در کوران سرما و یخبندان و تندباد های زمان رفته، مقاومت نموده و ساز و برگ و باروری طبیعت خود را برمی تابانند. انسان به عنوان شاهکار خلقت در طول عمر خود صدمات و معضلات سخت و سنگین را با امید بهروزی طی کرد و از ناهمواری و ناسازگاری در آن شرایط ابتدایی و کاستی زیستگاهی عبور کرده و ... و حالا انسان امروز چه تصوری از موانع دارد؟... انسانی که خود خالق همه موقعیت ها و رفاه و معضلات سر راه خود شده است، مثلاً ترافیک را مانع رفتن به خانه بزرگان فامیل می خواند و مشکلات کار را غالب بر دیدار آشنایان برشمرد.
می دانیم که تا چندین دهه پیش که بار کاستی ها و مشکلات همچون گذشته حتی در متن زندگی سنگینی می کرد مردم و خانواده ها- خیلی ها- پیاده چندین کوچه و خیابان حد فاصل خانه خود تا خانه پدر و مادربزرگ ها، همسایه های دیرآشنا و اقوام دور به لحاظ مرتبت نسبی را می پیمودند تا مگر از وظیفه صله رحم غفلت نورزند. دیدن و گپ و از هر دری سخن گفتن روحیه شان شاد می شد. احساس راحتی باطنی می کردند. ساعتی بعد هم با دل آرامی و نشاط، پیاده به خانه شان باز می گشتند و در روزهای دیگر نوروز، منتظر- که مطمئناً- آماده پذیرایی بازدید دیگران می شدند. کیفیت و معنویت چنین دیدارهایی نیز در خاطره بچه ها، الگوی سال های بعد در زندگیشان می شد و می شود... این رفتار عطوفت بار که تجلی الهی و تعهد انسانی است همچنان پس از قرن ها پابرجاست چرا که نیاز و معنا بخش، بودن ها و داشتن ها می باشد که غبار هیاهوی های سرراهی و احتمالاً کدورت رامی شوید و زیبایی های زندگانی همچنان از طریق دیدارها به ویژه در نوروز باستانی متجلی می شود...
دید و بازدیدها به ویژه در سال نو اثرات قابل توجهی در روابط بین مردمی دارد .
نظرات «مرندی» که محقق اندیشه های دفاعی حضرت امام خمینی «ره» است، به نوعی جان مایه تربیت معنوی و پردازش عمومی صله رحم در جامعه است.
به زعم او جای ترویج و تبلیغات رسانه های جمعی در آن خالی است و لذا فرهنگ سازی نشده است.
وی اعتقاد دارد صله رحم می باید از خانواده، آموزش و پرورش و در کل جامعه نمود و اجرا شود.
وی تجهیز و توسعه مکارم اخلاق را راه رویکرد به فرهنگ ناب اسلام پیامبر عظیم الشان می داند و معتقد است تحقق صله رحم در جامعه، انسان را به درجه تعالی و صفات زندگی طیبه نایل می سازد.
«مرندی» می گوید:«مشکل بزرگ جامعه عدم توجه به آموزش درباره تاثیرات روحی و روانی صله رحم است. آموزش- کنونی- تحکیم ندارد.»
وی درباره صله رحم بر این باور است که اجرای این وظیفه دینی وقتی به فرهنگ تبدیل می شود که همه برای تحقق آن تلاش کنند:«این سرلوحه فعالیت حضرت امام (ره) در شروع مبارزات شان بود.
وی با اشاره به این که در کشورهای غربی دید و بازدیدها یعنی احسان و نیکی نیست؛ در یک آپارتمان دو نفر ساکن عضو یک خانواده جدا از هم زندگی می کنند و ارتباط همدلی با یکدیگر ندارند و دوری گزینی شان به دلیل ملاک های رایج است، می گوید:«در اینجا خانواده هایی سعی می کنند مادر و یا پدر سالخورده (از کارافتاده)شان را به خانه سالمندان منتقل کنند.
تاکید بر تبلیغات رسانه ها
برای انجام مکارم الاخلاق
این محقق،در جای جای صحبت های خود، پیکان کلامش معطوف به چگونگی تبلیغات کارکرد رسانه های جمعی و آموزش و پرورش می شود.
به گفته وی این قدر که توجه به تبلیغ بانک ها می شود به مکارم الاخلاق و صله رحم جامعه بزرگ توجه و تبلیغ مستمر نمی شود.
وی می گوید:«در بحث تبلیغ در روزنامه باید دانست هر موضوعی نیاز به تبلیغات و همچنین استدلال تبلیغات نیاز به اقدام جمعی دارد. کل رسانه ها باید در جایگاه خود باشند و همینطور کل آموزش و پرورش باید به بچه ها مفاهیم صله رحم را تفهیم کند. اینقدر که فرمول شیمی و ... به ذهنیت بچه ها تحمیل می کند، مکارم الاخلاق را یاد نمی دهند. با تجهیز مکارم الاخلاق باید به سمت فرهنگ ناب اسلام برویم.
مصداق عالیه، پیامبر اعظم «ص» است که اصولش مطابق مکارم الاخلاق است.
با پرورش فکر و اعلام و تشریح موضوع مزبور است که پس از آن، اتفاق عمومی برای اجرای آن صورت خواهد گرفت.» وی با مقایسه تبلیغات در تلویزیون با اثرگذاری یک مبلغ مذهبی محور مبحث مذکور، روی رایزنی و ترسیم اجرایی شیوه ها تاکید دارد و باز زیاد دانستن نقش رسانه ها در ارتقاء - بیشتر- فرهنگ عمومی، اما بی توجهی شان را مورد اشاره قرار می دهد.
مرندی می افزاید:«متعالی شدن، بستر تمام صفات حیات طیبه را تامین می کند.»
این محقق در بخش دیگری از گفتار خود می گوید:«در مبحث خداپرستی، صله رحم، مکارم الاخلاق، تربیت، پدر مادر و اولیا در طول مسیر عمر همواره می باید توجه و به عنوان وظیفه مقدس اجابت شود.
● زیرساخت ها نهادینه شوند
وی همچنین با تاکید مکرر بر نقش همه رسانه ها و اولیای تربیتی، در گسترش و تعمیق فرهنگ صله رحم (نیکی و پیوستگی خویشاوندان) در جامعه، اظهار می دارد از مهد کودک تا مقاطع تحصیلی بالا آنقدر که به شناخت رنگ ها و رنگ آب و سبزه و درخت توجه می شود و در مراتب تحصیلی به فرمول ها و اعداد و مسایل دیگر درسی توجه می شود، به لزوم، محاسن و فرایندهای مکارم الاخلاق و صله رحم دقت نمی شود. لذا این برمی گردد به آن که اگر هر کس خود در این باره اقدام عمل بنماید، مشکل خود راحل خواهد کرد. بنابراین باید زیرساخت اعمال را دید و موارد اسلام را در خودمان نهادینه سازی کنیم.
● در شوق یک دیدار
«اسماعیل خانی» بازنشسته است. وی به موضوعی متفاوت از دیگر شهروندان می پردازد. او با این اظهار که فراوانی وسایط حمل و نقل عمومی و شخصی، خط و مسیر برخی از خانواده و جوان ها را از سمت و سوی دیدارهای اقوام در تعطیلات عید به جاده های مسافرتی تغییر داده است (با خنده این جمله را می گوید) ادامه می دهد:«این قبیل مردم آن صفای دید و بازدیدهای گذشته را دست کم می گیرند. دور و اطراف مان از همسایه و یا فامیل هستند که هر سال در سال های اخیر دو سه روز زپیش از تحویل سال بار و بندیل سفر می بندند بعضی قوم و آشنایی در شهرستانی دارند و برخی هم پول حسابی. (باز می خندد).
می پرسم شما چی؟ دید و بازدید فامیل را دارید؟ می گوید:«از زمان بچگی تا الان که شصت و دو ساله هستم شوق دیدارهای سال نو را دارم. از رفت و آمدها لذت می برم. این کار چند حسن دارد اول این که فرصت خیلی خوبی است کسانی را که شاید در سال یکی دو سه بار و کم و بیش دیدارشان نرفته ایم، قدم پیش می گذاریم و ساعتی دور هم سفره دل را باز می کنیم و به شادی برگزار می کنیم. دوم تهران در چند روز خیلی خلوت از ماشین و جمعیت می شود و نفس توی گلوی مان گیر نمی کند. آرامش خوبی است در شروع فصل بهاری.»
می پرسم: اهل خانواده هم رای شما هستند؟. -«خوشبختانه هم خانم و هم بچه ها رفتن به خانه عمه و عمو و خاله و ...را ترجیح می دهند. به نظر من کیفیت و لذت و سنت عید در همین دید و بازدیدها در یکی دو هفته اول است و آنان که در همین زمان بدون چیدن سفره سال نو و تدارکات پذیرایی به سفر می روند، از این سنت خوب صله رحم محروم می شوند.»
برقراری ارتباطات معنوی حضوری خانواده ها با خویشان و آشنایان اثرات روحی و حتی گاه زمینه ساز رفع مشکلات فردی می شود.
● مشکلات ملاک تاخیر دید و بازدید نشود
«حشم فیروزی» کارمند بانک، با این تعریف درباره لزوم انجام صله رحم، بیشتر توضیح می دهد: -«دید و بازدیدها در هر فرصت از جمله در زمان تعطیلات عید سبب تحکیم روابط، جویایی احوال و باخبر شدن از اوضاع زندگی یکدیگر می شود. در دیدارها گاه و یا شاید کسی از اقوام مشکلی در کار و جریان زندگی خود داشته باشد که دیگری می تواند مشکلش را برطرف کند.» این کارمند هم همانند برخی افراد، گرفتاری و مشکلات روزمره در چرخه زندگی را گاه باعث کم یا دیر هنگامی رفت و آمدها بین بعضی اقوام و آشنایان می خواند.» از او می پرسم: به نظر شما دیدارهای بین مردمی اگر کم و دیر و دور باشد و حتی انجام نشود چه اثری در فکر و روحیه انسان می گذارد؟. او می گوید:«آدم احساس تنهایی می کند و منزوی می شود در حالی که دیدارهای جمعی و دور هم آمدن جهت وظیفه انسانی نسبت یکدیگر، نیز باعث تخلیه فشار روانی افراد از هر آن چه که مشکلات گفته می شود، می گردد. به نظر من همه مردم دوست دارند به دیدار نزدیکان و آشنایان بروند اما در عین حال مشکلات نباید مانع تاخیر و یا احیاناً قطع دیدارها شوند.»
صله رحم از رحمان یکی از نام های خدا گرفته شده و قطع صله رحم، گسستن انسان از پیمان الهی است و موجب ایجاد مسایل، ناکامی، ضعف و گرفتاری های سخت در زندگی دنیوی انسان می شود.
«حجت الاسلام سید محمد کاظم شمس» مسئول موسسه بوستان کتاب وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی قم در خصوص جایگاه صله رحم در دین وظایف انسان در اجابت آن و همچنین اثرات قطع آن به استناد توصیه های دینی، می گوید: «صله رحم یکی از مهمترین موضوعات و دستورات دینی بسیار با اهمیت است که برخی در وجوبش تردید داشته اند ولی در آثار قطع رحم همه متفق القول هستند و اغلب در واجب بودنش نظر دارند.
آیات و روایات نشان می دهند که صله رحم از مذاق دین ما است.»
وی با بیان این که وقتی دو نفر خواهر و برادر ایمانی هستند، وظایفی نسبت به هم دارند، می افزاید: «آنان که از یک پدر و مادر متولد شده اند پرواضح است که مورد تاکید اسلام هستند و نمی شود شان رها کرد چون بعضی از واجبات و محرمات درجات دارند. هنگامی که تمام مومنان پیوند رابطه داشته باشند، نسبت نسبی هم دارند.»
او درباره جایگاه «احسان و نیکی» (صله رحم) اظهار می دارد که رحم مشتق از یکی نام های باریتعالی است:«رحم» از اسم خدا گرفته شده است که یک پرتو از رحمت خداوند ازمتن روایت است. در روز قیامت اولین سوال از انسان درباره رحم است که در دنیا چه کار کرده است؟»
● قطع صله رحم کفران نعمت است
تاثیرات دید و بازدیدهای مردم به مناسبت های گوناگون از جمله در فرصت ایام نوروزی از دیدگاه دین اسلام، چیست؟ وی پاسخ می دهد: «قطع صله رحم کفران نعمت است.
حضرت امیرمومنان«ع» فرموده است: نقض عهد الهی است و خدا در قرآن از ما تعهد گرفته سلسله رحم داشته باشیم.»
وی سپس درباره عمل به صله رحم، چنین اظهار می کند:«عادت های جامعه در رفت و آمدهای یکدیگر طبیعتاً متفاوت است. در عین حال باید گفت احیاناً اگر کسی مشکلی در زندگیش دارد که بستگانش از عهده رفع آن برمی آیند قطعاً نسبت به انجام آن اقدام کنند. مثلاً در زکات فطریه، اولویت در بین فقرا (نیازمندان) بستگان دهنده زکات فطریه است.»
وی سپس درباره تکلیف پدر و مادر نسبت به تربیت فرزندان در تشویق و انجام امور مرتبط به صله رحم، می گوید:«در مبحث صله رحم، دین مبین اسلام علاوه وظایف خود والدین، بر وظایف شان نسبت به فرزندان تاکید کرده است از جمله لزوم تربیت، آموزش و پرورش در فراگیری موضوعات دینی است.
در این ارتباط یکی از وظایف پدر و مادر، نحوه رفتار عملی شان است - فرضاً - بدانگونه نباشد که فقط به فرزند گفته شود به افراد بستگان خوبی کند و یا در رفع مشکل آنان کمک کند ولی خودشان چنین رفتار نداشته باشند.
در روایات متعدد از ائمه اطهار آمده است صله رحم که حتی برای خودمان تاثیر دارد را اگر رعایت نکنیم باعث کوتاهی عمر، از بین رفتن نعمات، قحطی، ایمان ضعیف، اجابت نشدن دعاها و بسیاری مسایل دیگر در همین دنیا می شود.»

حسن آقایی

منبع : روزنامه کیهان