خراسان شمالی

● ‌آتشکده اسپاخو
این آتشکده در صد کیلومتری جاده بجنورد - آزادشهر‌‌‌در روستای اسپاخو قرار دارد و از قدیمی ترین بناهای تاریخی خراسان می باشد . بنای ساختمان از لاشه سنگ های کوهستانی و به شکل چهارطاقی های دوره ساسانی است .‌
● آینه خانه مفخم بجنورد
این خانه متعلق به سردار مفخم یکی از سرداران اواخر دوران قاجار است. آینه کاری و کاشیکاری های درون بنا زیبایی خاصی دارد.
● ییلاق اوغاز
رودخانه‌ کهنه‌اوغاز و باغ‌های‌ پر درخت‌ اطراف‌ آن‌، مناظر طبیعی‌ روستایی‌، جریان‌ دائمی‌ آب‌ و آبشارهای‌ کوچک‌ طبیعی‌ وچشمه‌های‌ بکان‌ و فاطمه‌ خانم‌ جلوه‌های‌ ویژه‌ و جذابی‌ دارند.
● تپه باستانی سارمران
آثار سفالی روی آن مربوط به دوران تاریخی و اوایل اسلام است.اکثر سفال ها بدون لعاب یا لعابدار ساده از اوایل دوران اسلامی بر جای مانده است.
● ‌بابا امان
این مکان در۱۰ کیلومتری شمال شرقی شهر و کنار جاده بجنورد-مشهد قرار گرفته و دارای استخرهای متعدد و پارک جنگلی است و حدود ۴۰ هکتار وسعت دارد.
● رباط سونج وقلی
این دو رباط از رباط های قدیمی استان خراسان هستند. رباط سونج که در تاریخ از آن بسیار یاد شده در ۳۶ کیلومتری غرب جاجرم قرار دارد.رباط قلی نیز در کنار شاهراه قدیم خراسان واقع شده و بنای آن از سنگ خارا بوده و استحکام فراوانی داشته است و هنوز بعضی از قسمت های آن سالم می باشد.
● فقت دژ یا زادگاه انوشیروان
قریه نوشیروان در شمال شرقی اسفراین ، زادگاه انوشیروان است.بنای حصار بزرگی را که در محل به فقت د ژ موسوم است به قباد فیروز نسبت می دهند.در حفاری این قلعه آثاری از قرون اولیه اسلامی یافت شده است از جمله مجسمه مفرغ بودا و کاسه عود سوزی که با اشکال و خطوط کوفی تزئین شده است.
● غار گنج کوه
این غار در شمال غربی شهرستان بجنورد و در مجاورت روستاهای جوزک و جغری است ، ارتفاع آن از سطح دریا ۲۱۰۰ متر و دارای سه شعبه کوچک در قسمت داخلی است ، این غار روی یک دیواره ۲۰ متری قرار گرفته و دارای سنگهای استالاگمیت می باشد . بازدید از این غار احتیاج به وسایل فنی دارد.‌
● غار پوستین دوز
دهانه‌ گنبدی‌ شکل‌ این غار، ۳ متر ارتفاع‌ و ۴ متر عرض‌ دارد. محوطه‌ درون‌ غار به شکلی‌ است‌ که‌ باید به صورت‌ سینه‌خیز در آن‌ حرکت‌ نمود. پیچ‌ و خم‌های‌ درون‌ غار به‌ حدی‌ می باشد‌ که‌ بدون‌نخ‌کشی‌ و راهنما، گردش‌ در آن‌ غیرممکن‌ است.‌ طول‌ مفید غار ۱۲۰ متر و بازدید از آن‌ حدود ۲ ساعت‌ به‌ طول‌می‌انجامد.‌
● غار بیدک
بیدک دهکده ای در ۱۲ کیلومتری بجنورد است و در چهار کیلومتری آن غار بیدک قرار دارد ، مسیر غار از نزدیک دهکده بیدک به سمت جنوب شرقی از جاده اصلی منحرف می شود . دهانه غار سنگی است و در روی زمین به صورت چاه قرار گرفته و هیچ گونه علامتی مبنی بر وجود غار در اطراف آن دیده نمی شود . طول غار ۸۰ متر و عمق آن ۲۰ متر است . درون غار آب وجود ندارد و دارای ستون های آهکی استالاکتیت و استالاگمیت می باشد .
● غار کنه گرم
این غار با ۲۵۰ متر طول و ۷۰ متر عمق در ۵۰ کیلومتری غرب بجنورد در کو ه های آلا داغ و در نزدیکی روستای "حسن زو" قرار دارد .این غار به صورت چاهی در دامنه کوه واقع شده و بسیار دیدنی است غار دارای ستون های استالا کتیت و استالا گمیت و حفره ها و دهلیز هایی می باشد.
● دژ صعلوک‌
این دژ در دامنه ارتفاعات آلاداغ واقع شده ودارای خرابه ای چهار گوش و آسیابی از سنگ است. حمدالله مستوفی در نزهه القلوب نیز ازآن یاد کرده است. این محل در بلند ترین نقطه دره ای است که روستاه های "توی" و"زاری" درآن قرار دارند.
● ییلاق زوارم
این‌ منطقه‌ ییلاقی‌ در فاصله۲۸ ‌ کیلومتری‌ جنوب‌ غربی‌ شیروان‌ قرار دارد و تا کوههای‌تخت‌میرزا و شوخری‌ ادامه‌ می‌یابد. ییلاق‌ دیدنی‌ زوارم‌ چشمه‌سارهای‌ متعدد، آبشارها و حوض‌های‌ سنگی ‌زیبا دارد. درختان‌ سر به‌ فلک‌ کشیده‌ چنار، سپیدار، گردو، گیلاس‌، گلابی‌، بادام‌ و دیگر درخت‌های‌ کنارجریان‌آب‌ و درون‌ دره‌، زیبایی‌ آن را دوچندان‌ کرده‌است.
● ییلاق گلیان و استخری
این ییلاق دارای جاده ماشین رو و امکانات گردشگری فراوانی است که دره های زیبا،درختان انبوه و رود خانه‌های فراوان ،چشمه سارها و آبشارهای دیدنی دارد.این منطقه ییلاقی که در بر گیرنده ناحیه گلیان ، حصار پهلوانلو و استخری است تا دامنه های کوه شاه جهان کشیده می شود .بقایای حصار موسی خان و سنگر های خداوردی سردار،مقبره بابا توکل ریاضیدان بزرگ و امیر شمس الدین محمد در آن جا دیده می شود. ‌
● آرامگاه تیموری
بنای مقبره‌ مربوط‌ به‌ دوران‌ تیموریان‌ (سال۷۸۵ هجری قمری‌) است.‌ ساختمان‌ مقبره‌ خشتی‌و نمای‌ خارجی‌ آن‌، هشت‌ ضلعی‌ است و قسمت‌ داخلی‌ بنا چهار گوشه می باشد.‌ ارتفاع‌ گنبد آن‌ از قسمت‌ فوقانی‌ بنا۵/۲ متر است.‌ مقبره‌ تیموری‌ به‌ یکی‌ از سرداران‌ معروف‌ امیر تیمور گورکان‌ تعلق‌ دارد. این‌ مقبره‌ در زیر داراینقب‌ هایی‌ به‌ طرفین‌ است‌ که‌ یکی‌ از این‌ نقب‌ها تا فاصله۲۰۰متری‌ ادامه‌ دارد. قسمت‌ داخلی‌ بنا، گچبری‌ وبالای‌ سردرها، دورتادور به‌ رنگ‌ فیروزه‌ای‌ گچبری‌ و کتیبه‌ نویسی‌ شده‌ است.‌
● آرامگاه شیخ شاه علی اسفراینی
شیخ شاه علی شاگرد شیخ رشید الدین محمد بیدوازی بوده و مقبره وی در باغ شخصی شیخ در محله قلعه نو خواجه ها و در زمینی به مساحت ۵۰۰ متر مربع احداث شده است. شیخ شاه علی از عرفای بزرگ و از اقطاب سلسله ذهبیه بوده است.
● آرامگاه سلطان سید عباس‌
‌ این آرامگاه در جنوب شهر بجنورد واقع شده است،بنای آرامگاه بر روی تلی بنا شده و درختان کهنسال از پیرامون آن سرکشیده اند. این آرامگاه مدفن سلطان سید عباس فرزندامام موسی کاظم است . تنها تاریخی که در بنا به چشم می خورد ۱۲۲۳ است که احتمالا مربوط به مرمت یا تجدید بنای ساختمان حرم دارای بنای چهار گوش می باشد و چهار ورودی دارد و دارای دو ایوان و شبستان است و در دو سوی ایوان شرقی آن دو برج مانند ایجاد شده است . طاق نماهایی روی ساقه بنا شده و کاشی های فیروزه ای خوش نقش ، گنبد آن را مزین کرده است .
● بقعه شیخ محمد رشید الدین
در کتیبه گچبری شده این آرامگاه ،شیخ محمد الرشید نواده شیخ همام و نبیره شیخ احمد غزالی معرفی شده است .شیخ احمد غزالی برادر امام محمد غزالی و از عرفای اسلامی اواخر قرن پنجم و اوایل قرن ششم هجری است.این بقعه دارای طرحی ۸ ضلعی می باشد که گنبدی با کلاف های چوبی بر آن استوار گردیده است .داخل بنا دارای دو حاشیه گچبری با خطوط شبیه ثلث است .صندوق چوبی مقبره که بیش از ۵ قرن قدمت داشته و دارای کتیبه کاری و خطوط هندسی و تزئیناتی با گل و بوته بوده به همراه درهای نفیس بقعه به غارت رفته است.بنای بقعه از قلوه سنگ و ملات گچ وآهک می باشد و احتمالا از آثار قرن های هشتم و نهم هجری است که در دوره صفویه قسمت های بالایی گنبد تعمیر شده است.

منبع : روزنامه آفتاب یزد