ارزیابی مجلات علمی- پژوهشی دانشگاه های علوم پزشکی کشور از طریق تحلیل مجموعه ارجاعات به مقالات منتشر شده سال های ۱۳۷۶ لغایت ۱۳۷۹

● مقدمه:
انتشار مجلات علوم پزشکی که بیشتر توسط دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی کشور انجام می گیرد نقش عمده ای در ارایه دستاوردهای علمی داشته و نموداری از وضعیت علمی جامعه است. یکی از ابزارهای ارزشیابی، میزان ارجاع و استناد دیگر پژوهشگران به مقالات چاپ شده در نشریات است. این پژوهش، جهت ارزیابی استنادی مقالات چاپ شده در مجلات علمی- پژوهشی دانشگاه های علوم پزشکی سراسر ایران انجام گرفت.
● روش کار:
این مطالعه از نوع توصیفی و به روش مقطعی است. جامعه مورد بررسی، مجلات علوم پزشکی کشور دارای امتیاز علمی- پژوهشی هستند که طی سال های ۱۳۷۶ تا ۱۳۷۹ منتشر شده اند. نمونه ها به صورت سرشماری از ۴۶ عنوان مجله (مشتمل بر ۵۵۶ جلد حاوی ۶۷۹۲ مقاله و تعداد ۹۴۰۸۳ مورد منابع لاتین و فارسی) انتخاب شدند. جمع آوری اطلاعات از طریق فهرست وارسی و در سه مرحله انجام شد. نخست ویژگی های مقالات ثبت و سپس تمامی منابع هر مقاله و نحوه ارجاع ثبت گردید. در مرحله سوم شاخص های عامل تاثیر و ضریب سرعت مقالات محاسبه شد. ورود داده های تحقیق به رایانه با استفاده از نرم افزار SPSS انجام و جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از آمار توصیفی و آنالیز واریانس استفاده شد.
● یافته ها:
نتایج تحقیق نشان داد که ۸۱.۲% از مقالات منتشر شده از نوع پژوهشی، ۱۱.۴% گزارش مورد، ۵.۵% مروری، ۰.۵% ترجمه ای و ۱.۴% سایر مقالات بوده است. روند انتشار مقالات طی سال های ۱۳۷۶ تا ۱۳۷۹ بیانگر ۱۴.۱% افزایش است. بر اساس سیستم ارجاع ۷۰% ارجاعات نویسندگان از نوع ارجاع به مقالات دیگران و حدود ۳۶% از مولفان به مقالات منتشر شده قبلی خود استناد نموده اند. ۵۴.۳% نویسندگان مقالات، عضو هیات علمی و دارای رتبه استادیار بودند و ۹۵% از مقالات چاپ شده هیچ گونه ارجاعی نداشته و تنها به ۵% از مقالات ارجاع صورت گرفته است.
● نتیجه گیری:
هر چقدر از زمان انتشار مقالات بگذرد به میزان ارجاع افزوده می شود. همچنین پژوهشگران از مقالات منتشر شده فارسی کمتر استفاده می کنند که علل آن می تواند به دلیل مشکلات دسترسی به بانک اطلاعات جامع و روزآمد در زمینه پزشکی و همچنین عدم نگارش صحیح و ترتیب ذکر منابع مقالات توسط نویسندگان باشد. لذا پیشنهاد می شود پژوهش گسترده تری در طی ۱۰ سال از مجلات علوم پزشکی کشور صورت گیرد و موسسه ای تحت نظر کمیسیون نشریات علوم پزشکی کشور نیز فهرست ارجاعات نویسندگان ایرانی را به صورت نمایه نامه ای که قابل ذخیره سازی، بازیابی و ارزشیابی باشد، فراهم سازد.

ابوالقاسم عقیلی
محمدرضا امینی پور
محمدحسین احمدیه
امید بیکی

منبع : پایگاه اطلاعات علمی