جهانی شدن چیست؟

در عصر مدرن سطح و عمق فاصله‌گیری زمانی و مکانی بسیار بالاتر از دوران پیشین است و روابط میان دولت‌ها و رویدادهای اجتماعی و دوردست به همین اندازه درهم تنیده شده است. «جهانی شدن» اساسا به همین فراگرد دست یابنده مرتبط است، تا آنجا که شیوه‌های ارتباط میان زمینه‌ها یا مناطق گوناگون اجتماعی در پهنه کل سطح زمین در قالب شبکه‌ای در آمده است. «جهانی شدن» را می‌توان تشدید روابط اجتماعی در سطح جهانی تعریف کرد. همان روابطی که موقعیت‌های مکانی دور از هم را چنان به هم پیوند می‌دهد که هر رویداد محلی تحت تاثیر رویدادهای دیگری که کیلومترها با آن فاصله دارد شکل می‌گیرند و بالعکس دگرگونی محلی به عنوان بسط جنبی روابط اجتماعی درپهنه زمان و مکان در واقع بخشی از فرآیند جهانی شدن به شمار می‌آید. در واقع «جهانی شدن» یعنی شدت بخشیدن به آن دسته از روابط اجتماعی که نقاط جغرافیایی دوردست را با هم مرتبط می‌سازد و این ارتباط به شکلی است که از طریق آن وقایعی که در یک نقطه از جهان روی می‌دهد تحت تاثیر وقایع نقاط مایل‌ها دورتر از آن هستند و برعکس.
به گفته «مک گور» «جهانی شدن» یعنی افزایش شمار پیوندها و ارتباطات متقابلی که فراتر از دولت‌ها دامن می‌گستراند و نظام جدید جهانی را می‌سازد.
«جهانی شدن» به فرآیندی اطلاق می‌شود که از طریق آن حوادث، تصمیمات و فعالیت‌های یک بخش از جهان می‌تواند نتایج مهمی برای افراد و جوامع در بخش‌های بسیار دورکره زمین در بر داشته باشد.
از طرفی آنتونی گیدنز «جهانی شدن» را یک رشته فرآیندهای پیچیده‌ای می‌داند که نیروی محرک آن را ترکیبی از تاثیرات سیاسی و اقتصادی تشکیل می‌دهند و «جهانی شدن» در عین حال که نظام‌ها و نیروهای فراملی جدیدی را به وجود می‌آورد، زندگی روزمره را به ویژه در کشورهای توسعه‌یافته تغییر می‌دهد. همچنین گیدنز «جهانی شدن» را تنها زمینه‌ای برای سیاست‌های معاصر نمی‌داند و معتقد است که «جهانی شدن» نهادهای جوامعی را که در آن زندگی می‌کنیم، دگرگون می‌سازد.
آنتونی گیدتر، «جهانی شدن» را بسط، گسترش و دنباله آنچه که در گذشته وجود داشته است نمی‌داند بلکه آن را پدیده‌ای تلقی می‌کند که به نحو بنیادی، جدید است برخلاف سایر نظریات در مورد «جهانی شدن» گیدنز معتقد است که این پدیده صرفا فرآیندی در بعد اقتصادی نیست که تنها براساس اقتصاد بازار قابل فهم باشد، این پدیده پایان سیاست، دولت، ملت، خانواده، فرهنگ و عواطف نیستند، بلکه برعکس برخی از آنها را تقویت می‌کند.
همچنین بر این نظر تاکید می‌کند که معنای «جهانی شدن» این نیست که جامعه جهان درحال یکپارچه شدن است و برعکس این پدیده در برخی ابعاد با تفرق و پراکندگی روبه‌روست تا اتحاد و یکپارچگی.
مارتین آلبرو، از دیگر نظریه‌پردازان پدیده «جهانی شدن»، این پدیده را به فرآیندهایی که براساس آن تمام مردم جهان در یک جامعه واحد و فراگیر جهانی به هم می‌پیوندند، تعریف می‌کند. همچنین آمانوئل ریشتر، «جهانی شدن» را شکل‌گیری شبکه‌ای می‌داند که طی آن اجتماعاتی که پیش از آن در کره خاکی دورافتاده و منزوی بودند، در وابستگی متقابل و وحدت جهانی ادغام می‌شوند.
بنابر این تعاریف که در بالا به آنها اشاره شد، پدیده‌ای است که بر اثر وقوع آن در تصمیم‌گیری‌ها و فعالیت‌های اقتصادی، اجتماعی، و فرهنگی انسان‌ها، نقش مرزهای جغرافیایی به حداقل کاهش می‌یابد. در این رهگذر منافع تک تک انسان‌ها وکشورها بیش از پیش درمنافع تمام مردم و در تمام کشورهای جهان درهم تنیده خواهد شد. در دنیای جهانی شده، واژه ملی، جای خود را به واژه بین‌المللی خواهد داد. در واقع «جهانی شدن» محیط یگانه‌ای را برای کلیه کشورهای جهان به وجود می‌آورد که در آن، پیوندهای بین‌المللی به حداکثر خواهد رسید. دراین محیط بیگانه قوانین جهانشمول است و جامعه جهانی باید از آن تبعیت کند.
«جهانی شدن» به عنوان واژه رایج دهه ۱۹۹۰، به عنوان روندی از دگرگونی، ازمرزهای سیاست، و اقتصاد فراتر می‌رود و علم و فرهنگ و کسب زندگی را نیز در بر می‌گیرد. از آن جهت جهانی شدن پدیده‌ای است که قابل تسری به اشکال گوناگون عمل اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و حقوقی، فرهنگی، نظامی، تکنولوژی و همچنین عرصه‌های مختلف عمل اجتماعی نظیر محیط‌زیست است.
رابرتسون یکی دیگر از صاحب نظران در این زمینه معتقد است که دیگر نباید از نظام بین‌الملل دولت‌ها صحبت به میان آورد، بلکه «جهانی شدن» در سطح فرهنگی سخن به میان می‌آورد و این مفهوم را در یک تعریف به صورت زیر مطرح می‌کند:
«جهانی شدن» یا سیاره‌ای شدن جهان، مفهومی است که هم بر تراکم جهان و هم بر تشدید آگاهی درباره جهان به عنوان یک کل، هم وابستگی متقابل و واقعی جهانی وهم آگاهی از یکپارچگی جهان در قرن بیستم اشاره می‌کند.

منبع : روزنامه کارگزاران