آیا شما هم عضو کتابخانه های شرکت واحد هستید مطالعه فقط با یک بلیط

شاید هیچ کدام از ما تصور نمی کردیم روزی کتاب ها نیز جایی برای نشستن در اتوبوسهای همیشه شلوغ و دودگرفته شهر داشته باشند. پس با این وضعیت مجالی برای آدم های فراری و بیزار از مطالعه باقی نمی ماند و این بهانه خوبی است تا آنها هم به جمع کتابخوان ها بپیوندند. این گزارش پیگیری عاقبت کتاب خوانی در اتوبوس های پایتخت است.
● هم سفر بخوان
الان که به تقویم نگاه می کنم بیش از یک سال از زمان آغاز بکار کتابخانه های اتوبوسی می گذرد. کاری که در ابتدا چندان برجسته نبود، اما گذشت زمان همه چیز را تغییر داد و باورمان شد که راننده یک اتوبوس سیزده متری هم می تواند کتابداری شایسته باشد. در واقع این طرح جدید زمانی آغاز شد که سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران تصمیم گرفت شعار «تهران شهر اخلاق» را نهادینه کند.
قالیباف شهردار تهران که آدم خوش ذوق و سلیقه ایست این تصمیم را اجابت کرد و موضوع برای اجرا به شرکت واحد فرستاده شد. تا به این لحظه کسی فکرش را نمی کند که سازمان حمل و نقل درون شهری که تا پیش از این با آهن، پتک و روغن سر و کار داشت بیاید و سهامدار توسعه فرهنگ در پایتخت شود. اواخر اردیبهشت ماه سال گذشته زمانی که بوی تابستان از لابه لای برگه های امتحانات پایان سال دانش آموزان به مشام می رسید جعبه های خاکستری رنگ در اتوبوس های شهر نصب شدند. جعبه ها در ابتدا درون اتوبوس های خطوط پر تردد جا خوش کرده و به تدریج همه خطوط را احاطه کردند.
در آن زمان خیلی ها فکر می کردند این کار یک شیوه جدید تبلیغاتی برای فعالیت های شهرداری است و عده ای هم آن را با جا سیگاری و سطل زباله اشتباه می گرفتند. صبح اولین روز خرداد ماه مسافران با چشمانی خواب آلود و متعجب روی صندلی های نه چندان راحت اتوبوس ها تکیه داده و با اخمی معنادار کتاب ها را ورق زدند! «کی حوصله کتاب خواندن را دارد». این جمله ای بود که بر سر زبان ها آمد و عده ای هم آن را به مسایل مختلف و گرانی ها نسبت دادند. حالا چرا نمی دانم! در این بین آدم هایی هم پیدا شدند که با این مسافر تازه وارد خوش و بشی کردند و چند صفحه ای از آن را خواندند.
اکنون با طی شدن این مدت کتابخوانی همگانی در اتوبوس به یک فرهنگ عمومی تبدیل شده است و خیلی ها علاقه دارند چند دقیقه ای در ترافیک و ازدحام شهر به مطالعه بپردازند و نکته ها و پند های جدیدی بیاموزند. به نظر می رسد مسافران اتوبوس های مترو کتابخوان ترین آدم های شهر باشند. نظر شما چیست ؟!
● کتابخوان ها
با این مقدمه چینی بد نیست به سراغ یکی از اتوبوس ها برویم و از نزدیک با مسافران آن هم صحبت شویم، آدم هایی که در یک سالن مطالعه سیار می خواهند جرعه ای به معلومات خود بیفزایند. سالنی با ۴۴ صندلی! ورود به این کتابخانه بدون کارت عضویت مقدور است، به همین خاطر یک راست به سراغ کتابدار آن می روم و چند دقیقه ای با او هم کلام می شویم. «حسن سیدی» راننده اتوبوس حرف های شنیدنی بسیاری دارد. او می گوید «اولین باری که کتاب ها را در اتوبوس قرار دادند مسافران با نگاهی نصفه نیمه آنها را برداشته و درون کیف و جیبشان گذاشتند.
بعد به آنها گفتم کتاب ها مخصوص اتوبوس است. بعضی ها در جعبه گذاشتند و برخی هم نه. در ماههای اول چندان مطالعه کردن در اتوبوس رایج نبود اما امروز اکثر مسافران با همین کتاب های کوچک، کتابخوان شده اند. «سیدی فوق دیپلم ماشین ابزار دارد و با ادبیات هم بیگانه نیست به همین خاطر خودش هم در زمان بی کاری با همین کتاب ها سرگرم می شود. در این بین شنیدن صحبت های مسافران چیز دیگری است. «محمد هادی نژاد» می گوید «قرار دادن کتاب در اتوبوس ها کار بسیار شایسته ای و بزرگی است. با این کار بسیاری از مردم به مطالعه علاقمند می شوند و سعی می کنند آن را به یک عادت روزمره تبدیل کنند». این مسافر ۵۶ ساله معتقد است «با مطالعه کردن در اتوبوس کسی به فکر پرخاشگری و گفتن حرف های بیهوده نمی افتد، بنظرم آرامش خاصی در اتوبوس حاکم می شود».
«رضا حکاکی» هم که تاریخچه زورخانه در ایران را وارسی می کند نظرات جالبی دارد. او می گوید «از وقتی که این کار در اتوبوس ها به جریان افتاده احساس می کنم در یک جامعه متمدن و پیشرفته زندگی می کنم. امروزه در همه جای دنیا مردم در اتوبوس، تاکسی و مترو مطالعه می کنند و با این کار جلوی اتلاف وقت را می گیرند».
این دانشجوی ۲۲ ساله نظر دیگری هم دارد و ادامه می دهد «متاسفانه یکی از مشکلات عمده این کتاب ها فرسودگی زودرس آنهاست. اگر کتاب ها با کیفیت مناسب و مخصوص استفاده در اتوبوس چاپ شوند، ماندگاریشان افزایش یافته و عده بیشتری می توانند آن ها را بخوانند».
● بانیان فرهنگ
با همه این حرف ها و نکته ها بهتر است نظرات کارشناسان و آدم های اهل فن را هم بشنویم و ببینیم آنها تا چه میزان بر این موضوع پافشاری دارند. خاطرم هست در گزارشی «مهندس بافنده» مدیر وقت شرکت واحد گفته بود «از زمانی که این طرح با همکاری سازمان فرهنگی و هنری شهرداری در شرکت واحد شکل گرفت تصور نمی کردیم مردم چنین استقبالی را داشته باشند. در ابتدا برخی از اتوبوس ها در خطوط پر تردد به جعبه کتاب مجهز شده و پس از اثبات کارایی طرح اکثر خطوط را به این صورت تجهیز کردیم، علاوه بر این لازم بود تا کتاب ها در قطع و حروف مناسب منتشر شود.
اکنون شرکت واحد هزاران جلد کتاب را در اتوبوس های خود به صورت روزانه توزیع می کند». اما یکی از مشکلات بزرگ و در عین حال خوش یمن مربوط به خروج کتاب ها از اتوبوس ها می شود. البته این مسئله برای متولیان هزینه بر بوده اما آنها راضی هستند که مسافرین به مطالعه علاقمند شده و کتابی را هم به یادگار ببرند، ولی بهتر است شهروندان پس از مطالعه کتاب آن را به درون جعبه ها برگردانند تا این امکان برای سایرین ایجاد شود.
به این ترتیب اگر هر روز یکی دو صفحه از این کتاب ها را مطالعه کنیم می توانیم امیدوار باشیم که در آینده ای نزدیک آمار کتابخوان ها افزایش یابد. اگر هم فرصتی شد می شود به نقد کتاب های خوانده شده پرداخت تا به این ترتیب هم ترافیک خیابان ها را فراموش کنیم و هم از مشکلات خود بکاهیم. «امتحانش مجانی است» !!!

نویسنده : محمد جواد نعمتی

منبع : روزنامه مردم سالاری