پیچیدگی های مخزن و چاه نفت و گاز

یک مخزن نفتی مانند بدن انسان است. مملو از پیچیدگی، عدم قطعیت در شرایط و وضعیت و سرشار از نادانسته ها. در یک کتاب مهندسی مخزن، این دانش را به باستان شناسی تشبیه کرده بود.
باستان شناس باید بتواند با استفاده از کمترین یافته ها و مشاهدات از یک بنای کشف شده، آن را به تصویر بکشد و داستان زندگی آن دوران را به دست آورد. مهندسی مخزن هم بدین گونه است.
حداکثر اطلاعات موجود در خصوص یک میدان نفتی یا گازی از یک یا چند چاه با قطر های کوچک به دست می آید که ابعاد آنها نسبت به ابعاد مخزن واقعا ناچیز است.
به همین دلیل، یافته های اولیه و استنتاج های مبتنی بر آن همواره توام با خطا است. حتما بارها شنیدید که قرار است نفت کشور تا ۱۰-۲۰ سال دیگر تمام شود. ۱۰-۲۰ سال میگذرد و باز هم می شنویم که نفت کشور ۱۰-۲۰ سال دیگر به پایان می رسد! یکی از علت های اصلی اشتباه در براورد عمر مفید مخزن نفتی، همین عدم قطعیت در داده های به دست آمده از چاههای اکتشافی است.
به همین دلیل، همزمان با توسعه میدان و آغاز بهره برداری، از داده های تولید نیز در به روز رسانی اطلاعات مربوط به ذخایر استفاده می شود.
گفتم که یک مخزن نفتی مانند بدن انسان است. برخی از مجهولات و عدم قطعیت های مخزن ممکن است تا پایان عمر تولید آن، ناشناخته باقی بمانند. ما انسانها نیز از پیچیدگی های ذاتی برخورداریم که به آسانی قابل کشف نیست.
در طول دوران بهره برداری، لازم است که مخزن به طور مرتب و دوره ای "چک آپ" شود، درست مثل انسان. این کار با آزمون های فشار و تولید صورت می گیرد. همچنین، چاه نگاری با استفاده از دستگاههای الکتریکی، رادیو اکتیو، صوتی، الکترونیکی و ... نیز از روشهای "چک آپ" چاه است. مجموعه این داده ها، به مهندسین کمک می کند تا وضعیت کنونی مخزن و چاه را براورد و ارزیابی نمایند. بدین طریق، هرگونه اختلال در شرایط فیزیکی و مشکلات چاه تشخیص داده می شود و به روشهای مهندسی برطرف می شود. با گذشت زمان، این اطلاعات بیشتر می شود و تفسیر بهتری از عملکرد چاه و مخزن به دست می دهد.
یک چاه واقع در مخزن نفت یا گاز نیز مثل ما انسانها گاهی "قاطی می کند"! مثلا قرار است نفت تولید کند، اما به جایش گاز تولید می کند! گاهی هم به عوض نفت یا گاز، آب تولید می کند!! گاهی اوقات که مشکلات چاه غیر قابل حل باشد، آن را "می کشند"!
بدین معنی که با بستن چاه، آن را از مدار تولید خارج می کنند. شرایطی که منجر به کشتن چاه می گردد بستگی به عوامل بسیاری دارد.

سایت الکترونیک: http://www.abrii.ac.ir
http://reza-azin.blogfa.com
رضا آذین