آگاهی خود را بالا ببرید .....

● بیماری قلبی
بیماری كرونر قلبی به صورت مشكلاتی از قبیل دردهای آنژینی و انفاركتوس (حمله قلبی) بروز می‌كند. آنچه كه سبب بروز بیماری قلبی می‌شود، تشكیل تدریجی رسوب‌های چربی یا پلاك‌ها در لایه داخلی دیواره سرخرگ‌ها می‌باشد. این رسوب‌ها سبب محدودكردن عبور خون می‌شوند كه این پدیده را تصلب شرایین یا سخت شدن رگ‌ها (آترواسكلروز) می‌نامند.
در این بیماری هیچ علامت واضحی وجود ندارد‌‌، اما این تا هنگامی‌ است كه آسیب به سرخرگ‌ها آنقدر جدی شود كه جریان خون به قلب محدود شده و سبب بروز درد شود. مسدود شدن كامل یك سرخرگ خون‌رسان به قلب، منجر به حمله قلبی ناگهانی و كشنده می‌شود. روش‌های متداول جهت پیشگیری از تصلب شرایین شامل كاهش فشارخون، دریافت رژیم غذایی كم‌چربی، كاهش وزن اضافی و ترك سیگار می‌باشد. به برخی افراد نیز جهت كاهش كلسترول خون، دارو داده می‌شود.
تحقیقات نشان می‌دهند كه ارتباط مستقیمی‌‌ میان رژیم غذایی و بیماری قلبی وجود دارد و با دریافت یك رژیم غذایی سالم می‌توان سلامتی قلب و دستگاه گردش خون را حفظ كرد.
▪ چه غذاهایی برای قلب مفید هستند؟
كلم برگ، كلم قرمز، گل كلم، كلم بروكسل، بروكلی، ‌شلغم، چغندر، اسفناج، مارچوبه، لوبیا سبز، نخود سبز، لوبیا قرمز، لوبیا چشم بلبلی، نخود خشك و عصاره مخمر دارای ویتامین‌های گروه ب خصوصا اسیدفولیك هستند. تحقیقات متعددی نشان داده‌اند كه اسید فولیكی كه بطور طبیعی در مواد غذایی یافت می‌شود، می‌تواند سبب كاهش ماده‌ای در خون به نام هموسیستئین شود و به این ترتیب از ابتلا به تصلب شرایین پیشگیری كند. دانشمندان بر این باور هستند كه این ماده مستقیما به دیواره رگ‌ها آسیب می‌رساند و سبب تشكیل رسوب‌های چربی می‌شود. تخمین زده شده است كه افزایش دریافت روزانه اسید فولیك به میزان ۱۰۰ میكروگرم، سبب كاهش مرگ‌های مرتبط با بیماری كرونر قلبی به میزان ۷ درصد در مردان و ۵ درصد در زنان می‌شود.
در جوامعی كه مصرف كننده مقادیر فراوانی از ماهی‌های روغنی هستند، مشاهده شده است كه شیوع بیماری‌های كرونر قلبی كمتر از جوامعی است كه مقدار خیلی كمی‌ ماهی مصرف می‌كنند. ماهی‌های روغنی از قبیل ماهی آزاد و سایر ماهی‌ها از قبیل قباد، حلوا، شیر، كیلكا، و اوزون‌برون دارای اسیدهای چرب مفید می‌باشند. دانشمندان معتقد هستند كه این مواد باعث كاهش خطر انعقاد خون و همچنین ممانعت از افزایش چربی‌های مضر خون می‌شوند.
مصرف ماهی حداقل ۳ بار در هفته، برای افرادی كه دارای سابقه بیماری قلبی و همچنین افرادی كه مایل به پیشگیری از ابتلا به این بیماری هستند توصیه می‌شود.
جو دوسر، حبوبات، سیب و گلابی غنی از فیبر محلول هستند كه به كاهش سطوح كلسترول خون كمك می‌كنند. ‌سیر نیز اثر مشابهی دارد. افزایش كلسترول خون، به خصوص LDL (كلسترول بد)، یكی از عوامل خطر عمده در بروز تصلب شرایین است. مصرف منظم چنین غذاهایی به كاهش LDL كمك می‌كند.
روغن زیتون، ‌روغن كانولا، مغزها و دانه‌ها حاوی نوعی از اسیدهای چرب به نام MUFA هستند كه به كاهش سطوح LDL كمك می‌كنند.
میوه‌ها و سبزی‌ها حاوی ویتامین‌های آنتی اكسیدان (ضد سرطان)، مواد معدنی و مواد مغذی مفیدی هستند كه سبب متوقف‌كردن آسیب ناشی از عمل مواد سرطان‌زا به دیواره سرخرگ‌ها می‌شوند.
مصرف حداقل روزانه ۳ واحد از این غذاها توصیه می‌شود. سه چهارم لیوان آب میوه یا سبزی‌ها به عنوان یك واحد محسوب می‌شود كه معادل یك عدد میوه متوسط یا یك لیوان سبزی خرد شده خام یا نصف لیوان پخته است.
▪ از چه غذاهایی باید پرهیز كنیم؟
گوشت و فرآورده‌های آن، لبنیات پرچربی و كره، ‌غنی از نوعی چربی هستند كه باعث افزایش سطوح LDL در خون می‌شوند. مصرف این غذاها را باید به حداقل رساند.
همچنین مصرف كیك و بیسكویت به علت نوع چربی بكار رفته در آن‌ها سبب افزایش سطوحLDL می‌شود.
انواع غذاها و سوپ‌های آماده مصرف و یا كنسرو شده، ‌غذاهای بیرون از منزل، سوسیس و كالباس و گوشت‌های نمك سود شده و بطور كلی گوشت و فرآورده‌های آن و همچنین تنقلات شور، سرشار از نمك (سدیم كلراید) هستند. دریافت زیاد سدیم با فشارخون بالا ارتباط دارد كه از عوامل خطر جدی در بروز بیماری قلبی می‌باشد. كاهش مصرف این نوع غذاها و نمك طعام سر سفره به كاهش فشارخون كمك می‌كند.
چند نكته:
به سیگاری‌ها توصیه می‌شود كه به ترك سیگار مبادرت ورزند زیرا نیكوتین سبب افزایش ضربان قلب، افزایش فشارخون و افزایش نیاز بافت قلب به اكسیژن می‌شود. با مصرف سیگار توانایی خون در حمل اكسیژن كاهش می‌یابد. عوامل سرطان‌زای دود سیگار به دیواره سرخرگ‌ها آسیب می‌رسانند. استراحت و شل‌كردن عضلات، ‌جهت كاهش میزان استرس لازم است. استرس از طریق افزایش هورمون‌های استرس (از جمله آدرنالین) سبب تولید و افزایش كلسترول می‌شود.
● سرطان
زمانی تصور می‌شد كه رژیم‌های غذایی نقشی در مرگ‌های ناشی از سرطان ندارند. امروزه محققان ثابت كرده‌اند كه رژیم غذایی روزانه افراد نقش مهمی‌‌ در پیشگیری، بروز و درمان انواع سرطان‌ها ایفا می‌كند. با پذیرش این حقیقت كه انسان هر روزه ملزم به مصرف غذا می‌باشد و به دلیل تعداد و تنوع سرطان‌هایی كه بطور بالقوه با رژیم غذایی در ارتباط هستند، می‌توان گفت كه در حدود یك سوم سرطانهایی كه در نهایت منجر به مرگ می‌شوند با آنچه كه می‌خوریم در ارتباط هستند. تاثیر تحولاتی كه امروزه در نوع زندگی و عادات غذایی مردم صورت گرفته است را نمی‌توان در ایجاد چنین بیماری‌هایی نادیده گرفت.
بدون شك استعداد ابتلا به سرطان در افراد مختلف به دلیل تفاوت‌های زمینه‌ای و ذاتی با یكدیگر متفاوت است و علاوه بر ویژگی‌های وراثتی، ‌عوامل بیرونی نیز در ایجاد سرطان‌ها تاثیر بسزایی دارند. با وجود شیوع روزافزون سرطان در سراسر دنیا هر روزه خبرهای امیدوار كننده‌ای درباره این بیماری‌ها می‌شنویم. اگر نمی‌توانیم در عوامل محیطی خود تغییری ایجاد كرده و یا اگر نمی‌توانیم بر محیط زیست و عوامل تهدیدكننده موجود در آن غلبه كنیم، اما می‌توانیم با اصلاح و متعادل ساختن الگوهای غذایی خود در طول زندگی احتمال ابتلا به سرطان را در خود به میزان قابل ملاحظه‌ای كاهش دهیم.
مطالعه جمعیت‌هایی كه از یك منطقه به منطقه دیگر مهاجرت می‌كنند و در نتیجه مهاجرت، فرهنگ غذایی خود را نیز تغییر می‌دهند، ‌نشان داده است كه این مردم در اثر تغییر الگوی غذایی و پذیرش الگوی جدید، در معرض ابتلا به سرطان‌های شایع در منطقه قرار می‌گیرند.
بین تغذیه و رژیم غذایی با سرطان ارتباطی پیچیده وجود دارد. غذایی كه می‌خوریم به طور بالقوه می‌تواند حاوی مواد سرطان‌زا و پیش‌ساز سرطان و یا بالعكس دارای مواد ضدسرطانی باشد.
ماهیت سرطان و ارتباط آن با رژیم غذایی در مناطق مختلف متفاوت است. از این رو نمی‌توان دستورالعمل‌های یكسان را برای تمام مردم پیشنهاد كرد. به طور مثال در كشورهای صنعتی شمال آمریكا و اروپا مشكل بیش‌بود تغذیه‌ای (over nutrition) در بروز سرطان‌ها مطرح می‌باشد و بنظر می‌رسد كه رژیم‌های پرچربی و پركالری رایج در این كشورها با شیوع روزافزون انواع مختلف سرطانها در ارتباط باشد. در مقابل، ماهیت مشكل در كشورهای در حال توسعه اساساً متفاوت است. آنچه كه در این كشورها مساله‌ساز می‌باشد كمبودهای تغذیه‌ای (Under Nutrition) و محدودیت تنوع در الگوی غذایی است. در چنین الگویی میزان ویتامین‌ها و مواد مغذی كه برای سلامت افراد ضروری هستند ناكافی است. علاوه بر آن مشكلات مربوط به انبار و نگهداری غذا نیز كیفیت غذای مصرفی این مردم را به میزان قابل توجهی كاهش می‌دهد.
تفاوت در ماهیت رابطه سرطان و رژیم غذایی بین ملل مختلف ایجاب می‌كند كه دستورالعمل‌های اجرایی برای هر ملتی با توجه به خصوصیات آن جمعیت پیشنهاد شود. در ادامه خلاصه‌ای از دستورالعمل‌های توصیه شده توسط سازمان‌های حمایتی، ‌محققان، آژانس‌های دولتی و ارگان‌های بهداشتی كه قابل استفاده برای عموم مردم می‌باشد، آورده شده است.
۱ ) رژیمی‌متنوع داشته باشید. به خاطر داشته باشید كه مواد مغذی مورد نیاز شما تنها از یك یا دو منبع تامین نشود. در رژیم روزانه خود از تمام گروه‌های غذایی: میوه‌ها، سبزیها، غلات، گوشت، محصولات لبنی و… استفاده كنید.
۲ ) وزن خون را همواره در حد متعادل نگه‌دارید. چاقی عامل اصلی بوجود آورنده بسیاری از بیماری‌ها از قبیل بیماری‌های قلبی، ‌عروقی، فشارخون، دیابت و زمینه‌ساز بعضی از سرطان‌ها است.
۳ ) مصرف چربی زیاد، ‌غذاهای حاوی چربی اشباع شده و كلسترول را محدود كنید. رژیمی‌كه چربی آن بالاست می‌تواند خطر ابتلا به سرطان‌های پستان، ‌پروستات، كولون و ركتوم را افزایش دهد.
۴) میزان غذاهای نشاسته‌ای و فیبری را در رژیم خود افزایش دهید. به آسانی می‌توان مقدار نشاسته و فیبر رژیم را با خوردن میوه‌ها، ‌سبزی‌ها، سیب‌زمینی، دانه‌ها، نان‌ها و غلات كامل افزایش داد. یك رژیم پرفیبر احتمال ابتلا به سرطان كولون و ركتوم را كاهش می‌دهد.
۵ ) مصرف شیرینی را محدود كنید. الگوهای غذایی حاوی شیرینی و غذاهای شیرین، اغلب پرچرب، با كالری زیاد و تهی از مواد مغذی و معدنی می‌باشند كه چنین رژیمی‌زمینه‌ساز بروز بعضی از سرطان‌ها است.
۶ ) نمك رژیم غذایی خود را تا حد ممكن كاهش دهید.
۷ ) مصرف نوشابه‌های الكلی را قطع كنید. مصرف الكل می‌تواند منجر به سرطان دهان، حلق، مری و كبد شود. میزان ابتلا به سرطان در الكلی‌هایی كه سیگار می‌كشند چندین برابر است.
▪ چه غذاهایی را انتخاب كنیم؟
با انتخاب و گنجاندن غذاهای زیر در الگوی غذایی روزانه خود می‌توانید احتمال ابتلا به سرطان را كاهش دهید.
ـ فیبر غذایی: فیبر قسمتی از ساختمان سلول گیاهی است كه دستگاه گوارش انسان قادر به هضم آن نمی‌باشد. فیبر به حركت غذا در لوله گوارش و دفع ضایعات آن از بدن و در نتیجه حفظ سلامت دستگاه گوارش كمك می‌كند. داشتن رژیمی‌كه میزان فیبر آن بالا و چربی آن پایین باشد، احتمال ابتلا به سرطان كولون و ركتوم را می‌كاهد. میزان مصرف فیبر در جوامع امریكایی ۱۱ گرم در روز می‌باشد كه به توصیه انستیتو بین‌المللی سرطان NCI این میزان باید به ۳۰ ـ ۲۰ گرم در روز افزایش یابد. NCI مصرف بیش از ۳۵ گرم فیبر در روز را توصیه نمی‌كند زیرا مصرف بیش از این میزان می‌تواند اثرات نامطلوبی به وجود آورد.
برای یافتن فیبر مورد نیاز، به جای مكمل‌های فیبری مصنوعی، از منابع غذایی غنی از فیبر استفاده كنید. به این منظور انواع نان ها، ماكارونی‌ها و غلات تصفیه نشده را در رژیم خود بگنجانید. سعی كنید مصرف محصولاتی كه از آردهای تصفیه شده ساخته می‌شوند را كم كنید.
سیب درختی، هلو، گلابی و حتی سیب‌زمینی را با پوست و محصولاتی كه از آردهای تصفیه شده ساخته می‌شوند را كم مصرف كنید. لوبیا و نخود پخته منابع بسیار خوبی از فیبر هستند. غذاهای پرفیبر معمولا چربی پایینی دارند.
ـ در رژیم غذایی روزانه خود تا حد امكان از گوشت‌های كم چرب استفاده كنید. قبل از این كه گوشت را بپزید تمام چربی‌های قابل رویت آن را جدا كنید و دور بریزید و اگر چربی باقی ماند، قبل از خوردن آن را جدا كنید. مصرف ماهی را افزایش دهید. گوشت سفید را به جای گوشت قرمز استفاده كرده و قبل از پخت، پوست و چربی آن را جدا كنید.
ـ میوه‌ها و سبزی‌ها را جایگزین تنقلات سرخ‌شده و پرچرب كنید.
ـ به جای مواد لبنی پرچرب (شیر كامل، ‌خامه، سرشیر و…) از محصولات لبنی كم‌چربی استفاده كنید. این گروه از مواد غذایی منابع خوبی از پروتئین، ویتامین‌ها و مینرال‌ها (مواد معدنی) به ویژه كلسیم هستند كه برای حفظ سلامت فرد مفید می‌باشند.
ـ مصرف غذاهای حاوی ویتامینA ، بتاكاروتن و ویتامینC احتمال ابتلا به سرطان‌ها را كاهش می‌دهند. میوه‌ها و سبزی‌های زیادی وجود دارند كه دارای مواد فوق می‌باشند. سعی كنید در رژیم غذایی روزانه خود از سبزی‌های برگی شكل سبز تیره، ‌زرد و نارنجی و میوه‌ها بویژه مركبات استفاده كنید.
ـ سبزی‌های خانواده كلم اغلب كاهش دهنده احتمال ابتلا به انواع سرطان‌ها هستند. این سبزی‌ها منابع خوبی از فیبر، ویتامین‌ها و مینرال‌ها می‌باشند. از این خانواده می‌توان به كلم چینی، كلم بروكلی، كلم بروكسل، كلم پیچ، گل‌كلم و كلم‌قمری اشاره كرد.
تغییر عادات غذایی
ـ لزومی‌ ندارد كه شما برای حفاظت خود در مقابل حمله سرطان، غذاهایی را كه دوست دارید كنار بگذارید. به جای آن سعی كنید در اغلب موارد غذاهایی را انتخاب كنید كه احتمال ابتلا به سرطان را كاهش می‌دهند و مصرف غذاهایی را كه احتمال بروز سرطان را افزایش می‌دهند محدود كنید.
ـ سعی نكنید كه عادات غذایی خود را یك شبه تغییر دهید. میوه‌ها و سبزی‌ها را به تدریج و در طول یك دوره چند هفته‌ای به رژیم خود اضافه كنید.
ـ سعی كنید هر بار كه به خرید می‌روید یكی از مواد غذایی پرچرب را با مشابه كم‌چرب آن جایگزین كنید.ـ به جای مواد غذایی كه از آردهای تصفیه شده و غلات فرآینده شده درست شده‌اند مانند نانهای سفید، از محصولاتی با آرد كامل و غلات كامل استفاده كنید.
ـ از روش‌هایی برای پخت غذا استفاده كنید كه نیازی به افزودن روغن نداشته باشد. مانند تنوری كردن، بخارپز كردن و آب‌پزكردن.
ـ در روش‌هایی مانند كباب‌كردن و بریان‌كردن از تماس غذا با دود جلوگیری كنید. تماس غذا با دود می‌تواند منجر به تولید مواد سرطان‌زا در غذا شود.
ـ سعی كنید غذا را قبل از كباب یا بریان كردن در فویل بپیچید و آن را از منبع حرارتی دور نگهدارید تا مدت زمان پخت طولانی‌تر شود.
ـ سعی كنید با توجه به برچسب غذاها و میزان چربی، كالری و فیبر در آنها، برای هر روز خود یك برنامه غذایی تنظیم كنید.
● کم خونی و فقر آهن
كم‌خونی وضعیتی است كه در آن تعداد یا اندازه گلبول‌های قرمز و یا مقدار هموگلوبین موجود در خون كاهش یافته و تبادل اكسیژن و دی‌اكسیدكربن بین خون و سلول‌هادچار اختلال می‌شود. از علل ایجادكننده كم‌خونی می‌توان كمبودهای تغذیه‌ای، خونریزی، ناهنجاری‌های ژنتیكی، بیماری‌های مزمن و یا مسمومیت‌های دارویی را نام برد. منظور از كم‌خونی‌های تغذیهای كم‌خونی‌هایی است كه در اثر دریافت ناكافی مواد مغذی ایجاد می‌شوند.
از مهم‌ترین مواد مغذی جهت خون‌سازی كه كمبود آن‌ها موجب بروز كم‌خونی می‌شود می‌توان به آهن،‌ ویتامین B۱۲ و اسیدفولیك اشاره كرد. از بین آن‌ها كم‌خونی ناشی از فقر آهن یكی از شایع‌ترین كم‌خونی‌های تغذیه‌ای است.
كم‌خونی ناشی از فقر آهن
فقر آهن یكی از شایع‌ترین اختلالات تغذیه‌ای در كشورهای در حال توسعه و مهم‌ترین علت كم‌خونی تغذیهای در كودكان و زنان در سنین باروری است كه با ایجاد گلبول‌های قرمز كوچك و كاهش میزان هموگلوبین مشخص می‌شود كه این بیماری سبب اتلاف منابع و مراقبت‌های بهداشتی، كاهش بهره‌وری در اثر افزایش میزان مرگ و میر ابتلا به بیماری در مادران و كودكان و بالاخره كاهش ظرفیت جسمی‌ و روانی در بخش بزرگی از جامعه می‌شود.
▪ میزان نیاز به آهن
میزان نیاز به آهن براساس سن، جنس و وضعیت فیزیولوژیكی افراد متفاوت است. مثلا زنان باردار به علت افزایش حجم خون، رشد جنین و جفت و سایر بافت‌ها به آهن بیشتری نیاز دارند. به همین دلیل بیش از سایرین در معرض خطر كم‌خونی قرار دارند. در شیرخواران در صورت سلامت مادران، میزان آهن موجود در شیر مادر برای ۶ـ۴ ماه اول زندگی كافی است. ولی در مورد نوزادانی كه با وزن كم متولد می‌شوند، ذخایر آهن كم بوده و باید از ۳ ماهگی آهن اضافی به صورت قطره خوراكی خورانده شود. همچنین بستن پیش از موقع بند ناف نیز به این دلیل كه نوزاد را از یك سوم كل خونش محروم می‌كند، خطر فقر آهن را افزایش می‌دهد.
▪ دلایل فقر آهن
دلایل گوناگونی برای كمبود آهن وجود دارد كه از آن جمله می‌توان به علل زیر اشاره كرد:
۱ ) دریافت ناكافی آهن به دلیل رژیم غذایی مورد استفاده كه در آن آهن كمی ‌وجود دارد، مانند بعضی از رژیم‌های گیاه خواری.
۲ ) جذب ناكافی آهن در اثر اسهال، كاهش ترشح اسید معده، مشكلات گوارشی یا تداخلات دارویی و داروهایی مثل كلستیرامین، سایمتیدین، پانكراتین، رانیتیدین و تتراسایكلین).
۳ ) افزایش نیاز به آهن برای افزایش حجم خون در دوران نوزادی، نوجوانی، بارداری و شیردهی.
۴ ) خون‌ریزی زیاد در دوران عادت ماهانه و یا در اثر جراحات یا ناشی از همورویید (بواسیر) یا بیماری‌های بدخیم و انگل‌ها. كمبود آهن در مردان بزرگسال معمولا در اثر از دست دادن خون است.
▪ علایم كم‌خونی ناشی از فقر آهن
بعضی از علایم كم‌خونی فقر آهن عبارتند از:
رنگ پریدگی پوست، زبان و مخاط داخل لب و پلك چشم‌ها، خستگی زودرس، سرگیجه و سردرد، خواب رفتن و سوزن سوزن شدن دست و پاها، حالت تهوع و در كم‌خونی شدید گود شدن روی ناخن(ناخن قاشقی).
▪ درمان كم‌خونی ناشی از فقر آهن
برای درمان كم‌خونی از چند روش استفاده می‌شود كه بهترین و كم‌خطرترین آن‌ها استفاده از مكمل‌های خوراكی است. درمان با نمك‌های ساده آهن مثل سولفات فروی خوراكی كاملا موثر بوده و به شكل قرص، كپسول یا مایع است و باید مصرف آن‌ها تا چندین ماه ادامه یابد.
چنانكه این قرص‌ها با معده خالی مصرف شوند جذب آن‌ها بهتر و بیشتر صورت می‌گیرد، ولی در این حالت سبب تحریك معده و بروز مشكلات گوارشی می‌شوند. عوارض گوارشی ناشی از مصرف آهن نظیر تهوع، دل پیچه، سوزش قلب، اسهال یا یبوست را می‌توان به حداقل رساند، به شرطی كه آهن را با میزان بسیار كم مصرف كرده و به تدریج به میزان آن افزوده تا به حد مورد نیاز بدن برسد. بهتر است قرص آهن در آخر شب قبل از خواب استفاده شود تا عوارض ناشی از آن كاهش یابند.
ویتامینC جذب آهن را افزایش می‌دهد. به همین دلیل معمولا مصرف ویتامین C به همراه آهن پیشنهاد می‌شود. علاوه بر درمان دارویی باید به میزان آهن قابل جذب در غذا نیز توجه كرد. جذب آهن غذا اغلب تحت تاثیر شكل آهن موجود در آن می‌باشد. آهن موجود در پروتئین‌های حیوانی مانند گوشت گاو، ماهی، پرندگان (آهن هم) بیشتر جذب می‌شود، در حالی كه جذب آهن پروتئین‌های گیاهی مانند سبزی‌ها و میوه‌ها (آهن غیرهم) كمتر می‌باشد.
باید توجه داشت كه ویتامینC جذب آهن سبزی‌ها و میوه‌ها (آهن غیرهم) را بیشتر می‌كند. مصرف چای همراه یا بلافاصله بعد از غذا می‌تواند جذب آهن را تا ۵۰ درصد كاهش دهد.
قهوه، تخم‌مرغ، شیر و لبنیات، نان گندم، حبوبات (حاوی اسید فیتیك) و فیبرهای غذایی جذب آهن را به علت تشكیل كمپلكس‌های نامحلول كاهش می‌دهند. بنابراین فرآورده‌های حاوی آهن، طی یك ساعت قبل یا دو ساعت بعد از مصرف هر یك از این مواد نباید مصرف شود.
▪ منابع غذایی آهن دار
منابع غذایی آهن‌دار عبارتند از جگر، قلوه، گوشت قرمز، ماهی، زرده تخم‌مرغ، سبزی‌های دارای برگ سبز تیره مانند جعفری، اسفناج و حبوبات، مثل عدس و لوبیا همچنین میوه‌های خشك (برگه‌ها) بخصوص برگه زردآلو و دانه‌های روغنی.
▪ عوامل افزایش دهنده جذب آهن و منابع غذایی آن‌ها:
۱ ) اسید سیتریك و اسید اسكوربیك (ویتامین C ) كه در آلو، خربزه، ریواس، انبه، گلابی، طالبی، گل كلم، سبزی‌ها، آب پرتقال، لیمو شیرین، لیمو ترش، سیب و آناناس وجود دارند می‌توانند عوامل افزایش دهنده جذب آهن در بدن باشند.
۲ ) اسید مالیك و اسید تارتاریك كه در هویج، سیب زمینی، چغندر، كدوتنبل، گوجه فرنگی، كلم پیچ و شلغم موجود است نیز سبب افزایش جذب آهن می‌شوند.
۳ )ـ محصولات تخمیری مثل سس سویا نیز در این دسته از عوامل گنجانده می‌شود.
ـ توصیه‌های كلی زیر را به كار ببندید:
۱ ) استفاده از غذاهایی كه غنی از آهن می‌باشند.
۲ ) استفاده از منابع غذایی حاوی ویتامینC در هر وعده غذایی جهت جذب بهتر آهن (مثل پرتقال، گریب‌فروت، گوجه فرنگی، كلم، توت فرنگی، فلفل سبز، لیمو ترش)
۳ ) گنجاندن گوشت قرمز، ماهی یا مرغ در برنامه غذایی.
۴ ) پرهیز از مصرف چای یا قهوه همراه یا بلافاصله بعد از غذا.
۵ ) برطرف كردن مشكلات گوارشی و یبوست.
۶ ) تصحیح عادات غذایی غلط (مثل مصرف مواد غیر خوراكی مانند خاك، یخ) كه خود از علایم كم خونی فقر آهن می باشند.
۷ ) مشاوره با پزشك و متخصص تغذیه جهت پیشگیری به موقع و یا بهبود كم‌خونی.
۸ ) استفاده از نانهایی كه از خمیر ورآمده تهیه شده‌اند.
۹ ) استفاده از خشكبار مثل توت خشك، برگه آلو، انجیر خشك و كشمش كه منابع خوبی از آهن هستند.
۱۰ ) استفاده از غلات و حبوبات جوانه زده.
۱۱ ) شست و شو و ضد عفونی كردن سبزی‌هایی كه استفاده می‌كنید.
۱۲ ) شستن كامل دست‌ها با آب و صابون قبل از تهیه مصرف غذا و پس از هر بار اجابت مزاج.
۱۳) مصرف روزانه یك قرص آهن از پایان ماه چهارم بارداری تا سه ماه پس از زایمان در زنان باردار.
۱۴ ) مصرف قطره آهن همزمان با شروع تغذیه تكمیلی تا پایان ۲ سالگی در كودكان
● فشار خون بالا
چاقی و اضافه وزن مسلماً با فشارخون بالا ارتباط دارد. شیوع این مشكل در افراد جوان دچار اضافه وزن دو برابر و در افراد مسن و چاق ۵۰ درصد بیشتر از افراد دارای وزن طبیعی است. در مردان به ازای هر ۱۰ درصد افزایش وزن، فشار خون ۶/۶ میلیمترجیوه بالاتر می‌رود.
اكثر افراد مبتلا به پرفشاری علایمی ‌ندارند، اما این مشكل می‌تواند سبب آسیب حاد یا مزمن به بخش‌های مختلف بدن شود. در مغز این مشكل به مویرگ‌های خونی آسیب می‌رساند، در نتیجه سكته مغزی بروز می‌كند. در چشم‌ها، پرفشاری سبب آسیب به مویرگ‌های خونی و بروز اختلال بینایی و در كلیه‌ها نیز سبب نارسایی كلیه می‌شود. ممكن است علایمی‌‌ از قبیل سردرد، دردهای قفسه سینه و تنگی نفس نیز بروز كند.
مواردی از پرفشاری كه در حد مرزی هستند، اغلب بدون درمان باقی می‌مانند. درمان غیردارویی شامل: ‌كاهش نمك در رژیم غذایی، ترك سیگار، انجام ورزش منظم و استفاده از روش‌های شل‌كردن عضلات است. داروهای ضد فشارخون نیز ممكن است تجویز شوند.
▪ چه غذاهایی مفید هستند ؟
عموما اعتقاد پزشكان به این است كه افراد دچار پرفشاری، نیاز به كاهش دریافت سدیم دارند. پتاسیم و كلسیم اضافی نیز می‌تواند به كاهش فشارخون كمك كند.
ـ موز، زردآلو، انجیر، گریپ‌فروت، هلو، انگور و آلو میوه‌هایی سرشار از پتاسیم هستند و سیب‌زمینی، سیر، براكلی، كدو سبز، قارچ و گوجه‌فرنگی و سبزی‌ها سرشار از پتاسیم هستند. حبوبات نیز از این نظر غنی‌اند.
میوه‌ها و سبزی‌ها دارای مقدار كم ‌سدیم هستند و باید به وفور مصرف شوند. در مطالعات مقایسه‌ای میان گیاه‌خواران با افراد غیرگیاه‌خوار، مشاهده شده است كه متوسط فشارخون گیاه‌خواران كمتر است. یكی از علل این تفاوت را دریافت بیشتر پتاسیم در گیاه‌خواران دانسته‌اند.
ـ مركبات، توت‌ها و سبزی‌های دارای برگ سبز، ‌منابع خوب ویتامینC هستند. دریافت كم این ویتامین با پرفشاری ارتباط دارد. مصرف مكمل ویتامین C در افراد دچار پرفشاری و همچنین افراد سالم سبب كاهش فشارخون می‌شود.
ـ گوشت و مرغ طبخ شده بدون نمك برای افراد دچار پرفشاری توصیه می‌شود. برای معطركردن گوشت می‌توان از سبزیهای معطر، ادویه‌ها و میوه‌ها استفاده كرد. به عنوان مثال برای گوشت گوسفند از مرزنگوش و مریم گلی، برای مرغ از شوید و ترخون و برای جگر از پرتقال می‌توان استفاده كرد.
ـ ماهی تازه، ‌منجمد یا كنسروشده بدون آب نمك خوب هستند. می‌توان ماهی را با برگ‌بو، شوید، فلفل قرمز و سیاه، ادویه‌ها، مركبات، سس‌های خانگی بدون نمك و سایر سبزی‌ها معطر كرد. ماهی‌های حاوی اسیدهای چرب مفید از قبیل حلوا، قزل‌آلا و قباد چندین بار در هفته توصیه می‌شوند.
ـ‌ سبزی‌های ریشه‌ای از قبیل سیب‌زمینی، همچنین برنج، ماكارونی، رشته‌ها و حلیم‌ بدون نمك و همچنین مواد نشاسته‌ای دارای سدیم كم هستند و می‌توان به عنوان پایه‌ای برای وعده غذایی از آنها استفاده كرد.
ـ دانه كنجد و سبزی‌های برگ سبز، منابع كم سدیم و تامین كننده كلسیم هستند.
ـ سیر نیز به كاهش فشارخون كمك می‌كند.
▪ از چه غذاهایی باید پرهیز كرد؟
ـ از سوسیس، كالباس، كنسرو گوشت، برگرها و سایر فرآورده‌های گوشتی به علت دارا بودن مقادیر بالای سدیم باید پرهیز كرد. سبزی‌های كنسروشده در آب نمك، زیتون شور، چیپس و سایر تنقلات شور نیز نباید مصرف شوند.
ـ ماهی دودی یا كنسروشده و تن ماهی سرشار از سدیم هستند.
ـ سس‌ها، ‌سوپ‌ها، قرص‌های گوشت، كنسرو لوبیا و سایر غذاهای آماده مصرف می‌تواند سبب تشدید بیماری شود.
ـ مصرف الكل با فشاربالا ارتباط داشته و می‌تواند سبب تشدید بیماری شود.
ـ در طبخ به جای كره و روغن نباتی جامد بهتر است از روغن زیتون، سویا و كانولا استفاده كرد.
ـ مواد حاوی كافئین از قبیل قهوه، چای، نوشابه‌های كولا و شكلات، سبب افزایش فشارخون می‌شوند و باید در حد اعتدال مصرف شوند.
چند نكته :
ـ كاهش وزن و حفظ وزن طبیعی از اركان اساسی هر برنامه طراحی شده جهت مقابله با پرفشاری هستند.
ـ نیاز روزانه یك فرد بزرگسال به نمك یك دهم قاشق چای‌خوری است. مقادیر بیشتر نمك فقط در شرایط آب و هوایی گرم و یا در طول شیردهی لازم است. در این موارد یك قاشق چای خوری نمك كافی خواهد بود.
ـ برای كاهش فشارخون، پیاده‌روی سریع به مدت ۳۰ تا ۴۵ دقیقه، ۳ تا ۵ بار در هفته توصیه می‌شود.
ـ مصرف سیگار سبب تشدید پرفشاری شده بنابراین توصیه به ترك سیگار می‌شود.● کلسترول بالا
خطر ابتلا به بیماری قلب و عروق و بروز حمله قلبی را می‌توان با بوجود آوردن تغییراتی كه میزان كلسترول را پایین بیاورد كاهش داد. توجه به این نكته ضروری است كه به ازای هر ۱ درصد كاهش در مقدار كلسترول خون ۲ درصد خطر كاهش می‌یابد. برای مثال پایین آوردن كلسترول خون به میزان ۱۵ درصد می‌تواند خطر حمله قلبی را برای شما ۳۰ درصد كاهش دهد. اكثر افراد می‌توانند مقدار كلسترول خون خود را تا میزان مطلوب زیر ۲۰۰ پایین بیاورند. مقدار كلسترول خون اساسا تحت تاثیر مواد غذایی مصرفی و زمینه ارثی مقدار كلسترول خون می‌باشد. خوردن غذاهایی كه چربی‌های اشباع شده زیادی دارند بیش از هر چیز شما را در خطر بالا رفتن كلسترول خون قرار می‌دهند. كاهش كلسترول خون با كاهش دریافت كلسترول و چربی رژیم (مخصوصا چربی اشباع شده)، افزایش مصرف فیبرهای غذایی محلول و ثابت نگه‌داشتن وزن در حد ایده‌آل امكان‌پذیر است.
چربی‌های اشباع در گوشت‌ها (مخصوصا گوشت قرمز مثل گوشت گاو و گوسفند) و لبنیات مثل خامه و كره وجود دارد. بعضی از محصولات قنادی مثل پای‌ها، كیك‌ها و كلوچه‌ها نیز می‌توانند حاوی مقادیر زیادی چربی‌های اشباع شده باشد. همراه با كاهش مصرف چربی‌های اشباع شده لازم است غذاهای غنی از نشاسته (كه بعضی از مواقع كربوهیدرات پیچیده نامیده می‌شوند) بیشتر مثل غلات صبحانه‌ای، سیب‌زمینی آب‌پز یا كبابی، برنج پخته، لوبیا، ماكارونی و نان مصرف كنیم.
باید به خاطر داشت كه اگر شما اضافه وزن دارید و مقدار كلسترول خونتان بالاست كاهش وزن می‌تواند به پایین آوردن كلسترول خون كمك كند. برای كسانی كه به درمان پیشرفته‌تری نیاز دارند درمان‌های دارویی مؤثر در دسترس می‌باشد.
سبوس جو یك منبع غنی از فیبر محلول می‌باشد. نكته‌ای كه درباره این ماده مطرح است این است كه به نظر می‌رسد این ماده كلسترول LDL كه رسوب چربی در سرخ‌رگها را ایجاد می‌كند كاهش داده، ولی سطح كلسترول محافظت كننده HDL را بالا می‌برد. غذاهای دیگر غنی از فیبر محلول شامل انواع لوبیا، عدس و بعضی از میوه‌ها می‌باشند. از آنجا كه تمام این غذاها از دو جنبه كم‌چربی بودن و فیبر بالا مفید هستند، مصرف روزانه آنها مفید است.
▪ چند راهنمایی ساده برای شروع در اینجا آورده شده است. این تغییرات در رژیم غذایی می‌تواند به كاهش مقدار كلسترول خون كمك كند.
ـ مواردی كه باید در رژیم غذایی كاهش داد:
به جای غذاهای سرخ شده، از كباب شده استفاده كنید.
چربی‌های اضافی را از غذاها و خوراك‌های گوشتی حذف كنید.
بجای پنیر چرب از انواع كم چربی استفاده كنید.
سعی كنید به جای خامه از ماست كم چربی استفاده كنید.
به جای شیر چرب از شیر پاستوریزه كم‌چربی استفاده كنید.
غذاهای چرب مانند كلوچه ها، پای ها، كیك‌ها و شیرینی‌ها را محدود كنید.
از قسمت‌های كم چرب گوشت استفاده كنید. تمام چربی‌های قابل رؤیت را جدا كنید و از مرغ و ماهی بیشتر از گوشت قرمز استفاده كنید.
ـ مواردی كه باید در برنامه غذایی خود افزایش دهید:
غذاهای گیاهی: سبزیجات، حبوبات و بقولات مانند انواع لوبیا و عدس و غیره
غذاهای تهیه شده از غلات، غلات صبحانه، ماكارونی، برنج، نان، میوه‌ها
آنچه مسلم است هیچ یك از مواد غذایی به خودی خود مضر نمی‌باشند، بلكه تركیب غلط آن‌ها در یك رژیم غذایی نامناسب است كه مشكل آفرینی می‌كند.
▪ چه تغییرات دیگری باید انجام گیرد؟
علاوه بر این كه یك رژیم خوب می‌تواند نقش مهمی‌ در كاهش بیماری قلبی داشته باشد، موارد دیگری را نیز باید رعایت كرد. پس برای اینكه یك قلب سالم داشته باشید:
ـ سیگار را ترك كنید.
ـ وزنتان را در محدوده مطلوب نگه دارید.
ـ استرس نداشته باشید.
ـ به طور مرتب ورزش كنید
● نقرس(افزایش اسید اوریک)
▪ تاثیر تغذیه در كاهش اسیداوریك خون و بیماری‌ نقرس
نقرس یا Gout بیماری است كه خود را با علایم افزایش اسیداوریك خون، التهاب مفصلی دردناك و رسوب كریستال‌های اورات سدیم و سنگ‌های كلیوی اسیداوریكی نشان می‌دهد.
طبق آمار موجود از هر هزار مرد حدود ۷ نفر و از هر هزاران زن حدود یك نفر به این بیماری مبتلا می‌شوند. میزان بروز این بیماری در مردان با میزان اسیداوریك خون ارتباط دارد، بطوری كه در اسید اوریك كم‌تر از ۷ میلی‌گرم در دسی‌لیتر، این میزان ۱/۰ و در اسید اوریك بالای ۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر، میزان بروز این بیماری به ۵ درصد می‌رسد. (عدد طبیعی اسیداوریك در خانم‌ها بین ۶ ـ ۲.۶ و در آقایان ۷.۲ ـ ۳.۵ میلی‌گرم در دسی‌لیتر است)
نقرس در اثر تولید بیش از حد یا دفع كم‌ترازحد اسید اوریك (یا هر دو) بوجود می‌آید. از میزان۶۰۰ تا ۷۰۰ میلی‌گرم اسید اوریكی كه روزانه دفع می‌شود، یك سوم از رژیم غذایی (پورین موجود در مواد غذایی مصرفی) و دو سوم از منابع داخلی بدن حاصل می‌شود.
ده درصد موارد نقرس بر اثر تولید بیش از حد اسیداوریك و ۹۰ درصد آن بر اثر كاهش دفع اسیداوریك است. برخی از داروها و اختلالات و بیماری‌ها هم می‌توانند عامل افزایش غلظت سرمی ‌اسید اوریك باشند. داروهایی كه می‌توانند در این زمینه نقش داشته باشند عبارتند از: مصرف طولانی مدت و زیاد داروهای مدر، لوودوپا، اسید نیكوتینیك،‌ پیرازینامید و … . مصرف الكل و مشروبات الكلی نیز از عوامل افزایش اسید اوریك خون می‌باشد.
از اختلالاتی كه می‌تواند منجر به افزایش اسیداوریك خون شود می‌توان به لوسمی‌ها (سرطان خون)، لنفوم، نارسایی كلیه، گرسنگی‌های طولانی و مفرط، چاقی، مسمومیت با سرب و … اشاره كرد.
شایع‌ترین علامت بیماری نقرس در كنار افزایش سطح اسیداوریك خون، التهاب مفصلی دردناك است. همان طور كه گفته شده معمولا به صورت درد در مفصل اندام تحتانی و در درجه اول انگشت شست پا است كه البته سایر محل‌های گرفتاری به ترتیب شیوع بعد از مفصل انگشت شست پا، می‌تواند مچ پا،‌ پاشنه‌ها، زانوها، مچ انگشتان دست‌ها و آرنج باشد.
▪ درمان تغذیه‌ای در بیماری نقرس و افزایش اسید اوریك خون
همانطور كه گفته شد، نقرس یك ناهنجاری متابولیسم پورین است كه علامت مشخصه آن سطوح غیرطبیعی و بالای اسید اوریك در خون و رسوبات اورات سدیم در بافت‌های نرم و استخوانی نظیر مفاصل و غضروف‌ها و تاندون‌ها است. بنابراین یكی از مهم‌ترین مسایل در رژیم غذایی این بیماری اعمال برخی محدودیت‌ها در پورین رژیم دریافتی، خصوصا در مرحله حاد بیماری می‌تواند باشد.
رژیم محدود از پورین به مثابه یك كمك فرعی برای درمان دارویی جهت كاهش ترشح اسید اوریك تا میزان ۲۰۰ تا ۴۰۰ میلی گرم در روز می‌تواند كمك كننده باشد (همان طور كه گفته شد حدود ۷۰۰ ـ ۶۰۰ میلی‌گرم اسید اوریك از یك فرد عادی روزانه دفع می‌شود) و میزان سطح اوریك را تا یك میلی‌گرم در دسی‌لیتر پایین بیاورد.
در رژیم محدود از پورین، دریافت پورین به حدود ۱۵۰ ـ ۱۲۰ میلی‌گرم در مقایسه با دریافت روزانه معمولی آن كه عددی بین ۶۰۰ تا ۱۰۰۰ میلی‌گرم در روز است، محدود می‌گردد. این رژیم به عنوان یك عامل كمكی در بیماری نقرس و سایر ناهنجاری‌های موثر بر متابولیسم پورین تجویز می‌شود و برای پایین آوردن سطح اوریك در بدن طراحی شده است. در این رژیم منابع غذایی سرشار از پورین نظیر جگر، اندام‌های غده‌ای، ماهی و غذاهای دریایی، گوشت، لوبیا، نخود، زردچوبه، قارچ خوراكی، گل كلم و اسفناج با توجه به شرایط بیمار محدود می‌شود. مصرف این غذاها در طی حمله حاد نقرس مجاز نمی‌باشد و هنگامی‌كه مرحله حاد فروكش می‌كند فرد مجاز به مصرف یك سهم غذایی ۶۰ گرمی ‌از این غذاها خواهد بود.
بیماران می‌توانند غذاهایی را كه اساسا عاری از پورین است به دلخواه مصرف نمایند. این غذاها عبارتند از نان و غلات، شیر و فرآورده‌های لبنی، تخم‌مرغ، میوه‌جات،‌ سبزیجات و نوشیدنی‌های غیر الكلی.
مصرف روزانه پروتئین به حدود ۸/۰ گرم به ازای هر كیلوگرم وزن بدن محدود می‌شود (میزان مصرف پروتئین یك فرد عادی حدود ۱ گرم به ازای هر كیلوگرم وزن بدن است. مثلا یك فرد ۷۰ كیلوگرمی‌به ۷۰ گرم پروتئین نیازمند می‌باشد). مصرف روزانه گوشت نباید از ۱۲۰ ـ‌۹۰ گرم بیش‌تر باشد.
برای افزایش دفع اسید اوریك لازم است بیماران رژیم غذایی سرشار از كربوهیدرات (مثل نان، برنج، ماكارونی، غلات و …) و كم‌چربی داشته باشند و خصوصا در وعده‌های شام از خوردن غذاهای سنگین و زیاد پرهیز كنند.
كنترل و حفظ وزن مطلوب برای این بیماران از اهمیت خاصی برخوردار است. بنابراین باید سعی كنند با رعایت رژیم غذایی متعادل و انجام حركات ورزشی و خصوصا پیاده‌روی وزن خود را در حد ایده‌آل حفظ كنند.
برای رقیق كردن ادرار و تسریع دفع اسید اوریك و پیشگیری از رسوب اورات در كلیه‌ها و تشكیل سنگ‌های كلیوی نوشیدن آب و مایعات به مقدار فراوان برای این بیماران توصیه می‌شود، بطوری كه روزانه نوشیدن حدود ۳ لیتر مایعات برای این بیماران ضروری و لازم دانسته شده است. بیماران باید از نوشیدن نوشیدنی‌های حاوی الكل اجتناب كنند. زیرا الكل ترشح دفع اورات توسط كلیه‌ها را مهار می‌كند.
در انتها قابل ذكر است كه داشتن وزن ایده‌آل و رژیم غذایی مطلوب و مناسب می‌تواند تا حدود زیادی بیماران را از مصرف دارو و عوارض حاصل از بیماری محفوظ نگه دارد.
● سرما خوردگی(آنفولانزا)
سلامتی مجاری تنفسی وابسته به دریافت هوای فاقد میكروب و آلودگی است. بیش از ۲۰۰ نوع ویروس شناخته شده است كه به دستگاه تنفسی فوقانی اثر گذاشته و باعث سرماخوردگی می‌شوند. در اغلب موارد سرماخوردگی‌ها خفیف بوده و به طور معمول برای حدود یك هفته باقی می‌مانند. آنفلوانزا نامی‌است كه به عفونت ویروسی بسیار شدید نسبت داده می‌شود و این عفونت نیز بر دستگاه تنفسی فوقانی تاثیر می‌گذارند. نام آنفلوانزا از این باور قدیمی ‌منشاء می‌گیرد كه این بیماری را ناشی از تاثیرات ماوراالطبیعه می‌دانسته‌اند.
علایم سرماخوردگی به طور معمول دو تا سه روز پس از ورود ویروس به بدن ظاهر می‌شود. شایع‌ترین علایم شامل: ‌گلودرد، گرفتگی و یا ریزش آب بینی، سرفه، عطسه و درد قسمت‌های دست و پاست. خستگی، ریزش آب از چشم‌ها و مشكلات خوابیدن نیز ممكن است رخ دهند. در صورتی كه علائم، بیش از یك هفته باقی بمانند و به همراه سردرد شدید، ضعف، از دست دادن اشتها و تهوع نیز باشند احتمال این كه بیماری به علت ویروس آنفلوانزا باشد بیشتر است. بروز تب نیز به طور معمول شایع است. باید توجه كرد كه در موارد عفونت‌های ویروسی دستگاه تنفسی فوقانی، علت بیماری را نمی‌توان برطرف كرد و فقط درمان علائم امكان پذیر است.
به هنگام سرماخوردگی ‌استراحت زیاد، مصرف فراوان مایعات و قرقره كردن آب نمك ولرم به بهبود علائم كمك می‌كند. مصرف قرص‌های مسكن به رفع سردرد و كاهش تب كمك می‌كنند. تنها در مواردی كه به دنبال عفونت ویروسی،‌ عفونت باكتریایی نیز بروز می‌كند،‌ آنتی‌بیوتیك‌ها مفید واقع می‌شوند. كودكان، سالمندان، زنان باردار و افرا د دچار مشكلاتی از قبیل دیابت و بیماری‌های كلیوی به توصیه‌های پزشكی بیشتری نیاز دارند. گاهی اوقات، برای گروه سالمندان (در خطر) به منظور پیشگیری از ابتلا به عفونت، استفاده از واكسن توصیه می‌شود.▪ چه غذاهایی برای سرماخوردگی مفید هستند؟
برای این كه سیستم ایمنی بدن به بهترین نحو به وظیفه‌اش كه مبارزه علیه ویروس‌های سرماخوردگی و آنفلوانزا است، عمل كند باید مواد مغذی حیاتی را دریافت كند.
از جمله منابع اصلی طبیعی تامین‌كننده ویتامین ث كه در درمان سرماخوردگی موثرند عبارت اند از:
ـ پرتقال، گریپ فروت، انواع توت، فلفل دلمه‌ای، توت فرنگی، سیب زمینی و سبزیجات برگ سبز از قبیل انواع كلم. دریافت زیاد و منظم ویتامین ث به كاهش بروز، شدت و طول مدت سرماخوردگی كمك می‌كند.
ـ غلات سبوس‌دار و حبوبات، منابع غذایی خوب یكی از ویتامین‌های گروه ب به نام پانتوتنیك اسید هستند. كمبود پانتوتنیك اسید، سبب بروز عفونت‌های مكرر دستگاه تنفسی فوقانی می‌شود.
ـ سیر دارای آهن، روی و آلیسین است كه سبب تقویت سیستم ایمنی و كمك به كاهش خطر عفونت‌های ویروسی می‌شود.
ـ ماهی قباد، قزل‌آلا، ساردین و ماهی‌های روغنی غنی از اسیدهای چرب امگا ۳ هستند. همچنین تخم كتان،‌ دانه كدو حلوایی و روغن شاه‌دانه نیز از دیگر منابع خوب امگا ۳ هستند.
ـ دانه كنجد، تخمه كدو حلوایی و آفتاب‌گردان منابع غنی اسیدهای چرب امگا ۶ هستند. این اسید‌های چرب در مبارزه علیه عفونت‌های سرماخوردگی به سلول‌های دستگاه تنفسی كمك می‌كنند.
ـ جگر، انواع ماهی از جمله قزل‌آلا،‌ قباد و شاه ماهی، كره و تخم‌مرغ منابع ویتامین آ هستند. هویج، انبه، سیب‌زمینی،‌ زردآلو، كدو حلوایی و سبزیجات سبز تیره نیز تامین‌كننده بتاكاروتن هستند كه در بدن به ویتامین آ تبدیل می‌شوند. عفونت‌های مكرر تنفسی در كودكان با كاهش ذخایر ویتامین آ مرتبط است. یك رژیم غذایی متنوع و مخلوط حاوی این غذاها، مواد كافی برای یك كودك در حال رشد را تامین می‌كند.
ـ ماهی، مرغ، گوشت قرمز بدون چربی، لبنیات و مخلوطی از حبوبات مغزها، دانه‌ها و غلات سبوس‌دار، تامین كننده پروتئین هستند. كمبود دریافت پروتئین خطر ابتلا به عفونت را افزایش می‌دهد.
ـ گوشت، شیر، غلات و حبوبات تامین كننده ویتامین‌های ب‌ـ۶ و پانتوتنیك اسید هستند كه برای تامین سلامتی سیستم ایمنی از اهمیت بسیاری برخوردارند.
ـ غلات صبحانه (برشتوك)، نان و عصاره مخمر،‌ تامین كننده اسیدفولیك هستند كه برای سلامتی و تقویت سیستم ایمنی ضروری است. به علاوه چغندر، لوبیا چشم بلبلی و انواع كلم منابع خوب فولات (فرم طبیعی اسید فولیك) هستند.
ـ انواع صدف، گوشت‌های قرمز بدون چربی و غلات سبوس‌دار حاوی روی هستند. روی یك ماده معدنی مورد نیاز برای سیستم ایمنی است.
از چه غذاهایی پرهیز كنیم؟
غذاهای آماده بسته بندی شده و كنسروها از لحاظ ویتامین‌ها و مواد معدنی فقیر هستند. بنابراین به جای مصرف این نوع غذاها از انواع میوه و سبزیجات تازه، گوشت، ماهی، غلات، مغز‌ها و دانه‌ها استفاده كنید.
نكته:
استفاده از بخور برای رفع گرفتگی بینی كمك می‌كند. برای این كار، به مدت ۱۰ دقیقه سر را بر روی بخارات یك ظرف آب در حال جوشیدن بگیرید. بهتر است دستمال یا حوله‌ای را روی سر بگذارید و این عمل را سه بار در روز تكرار كنید. می‌توان مقداری روغن منتول یا اوكالیپتوس به آب در حال تبخیر اضافه كنید تا عمل تنفس را تسهیل كند.
ـ مقدار زیادی مایعات مصرف كنید. در طول حملات شدید آنفلوانزا، بهتر است از مایعات مقوی و مغذی مثل انواع سوپ‌ها و آش‌ها به عنوان جایگزین وعده اصلی استفاده كنید. البته به شرطی كه تعادل صحیحی از انواع مواد مغذی را دارا باشد.
ـ تا جایی كه می‌توانید استراحت كنید. سیستم ایمنی برای تجدید قوا به استراحت نیاز دارد. عدم توجه به علائم یك عفونت ویروسی و سعی در ادامه كار و فعالیت در حین بیماری، مدت ابتلا را طولانی می‌سازد
● پوکی استخوان
پوكی استخوان حالتی است كه در آن استخوان شكننده شده و احتمال شكستگی با ضربات كوچك افزایش می‌یابد. پوكی استخوان از گرفتاری‌های بسیار شایع جوامع بشری است كه بعد از سن ۳۵ سالگی روند آن در انسان آغاز می‌شود. حدود نیمی‌از زنان مسن‌تر از ۴۵ سال و ۹۰ درصد زنان مسن‌تر از ۷۵ سال به بیماری پوكی استخوان مبتلا می‌شوند. مردان مسن نیز به پوكی استخوان مبتلا می‌شوند كه البته میزان ابتلای آنان كمتر از زنان است. به طور تقریبی از هر سه زن یك نفر و از هر دوازده مرد یك نفر به پوكی استخوان مبتلا می‌شوند و این امر در سال منجر به ده هزار شكستگی ناتوان كننده در مبتلایان می‌شود كه متاسفانه تعداد اندكی از مبتلایان به پوكی استخوان مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌گیرند.
پوكی استخوان عارضه‌ای است كه با بالارفتن سن بوجود می‌آید. در نتیجه از استحكام بافت و املاح استخوانی كم شده و از مقاومت آن كاسته می‌شود. استخوان انسان در سن كودكی خاصیت ارتجاعی و تحمل فشار زیادتری را دارد و به تدریج سفت و محكم شده و از مقاومت آن كاسته می‌شود و این مسئله در سن ۲۰ سالگی به اوج خود می‌رسد و بین سن ۲۰ تا ۳۵ سالگی استحكام استخوان به همان قوت باقی می‌ماند. به همین دلیل در افراد جوان ضربات بسیار شدید مثل تصادفات می‌تواند منجر به شكستگی استخوان شود، اما از این سن به بعد بتدریج و با سرعتی كم از تراكم استخوان كاسته می‌شود و استخوان‌ها با بالا رفتن سن پوك می‌شوند. در زنان بعد از یائسگی به علت توقف ترشح هورمون‌های زنانه و نقش مهم این هورمون‌ها در استحكام استخوان ها، شیوع پوكی استخوان زیادتر می‌شود.
▪ چه كسانی در معرض پوكی استخوان قرار دارند؟
به طور تقریبی و با احتمال بسیار زیاد همه ما در معرض پدیده ناخوشایند پوكی استخوان قرار داریم.
ـ افراد مسن در معرض ابتلای بیشتری قرار دارند.
ـ عارضه پوكی استخوان در نزد خانم‌ها بعد از سن یائسگی بسیار شایع است به ویژه اگر یائسگی زودرس در خانم‌ها ایجاد شده باشد.
ـ تحریك بدنی و ورزش باعث استحكام استخوان‌ها در هر سنی می‌شود. عدم تحرك و استراحت زیاد باعث تحلیل استخوان‌ها و پوكی آن می‌شود و دردهای استخوانی را بیشتر می‌كند.
ـ گاه پوكی استخوان در برخی از خانواده‌ها بیشتر دیده می‌شود. همچنین در بعضی نژادها مثل بعضی از نژادهای آسیایی این پوكی بیش‌تر است.
ـ تغذیه نقش مهمی ‌در پوكی استخوان به عهده دارد. افرادی كه كلسیم كافی در رژیم غذایی آنها وجود ندارد و یا ویتامین D كافی دریافت نمی‌كنند، در معرض ابتلای بالاتری هستند.
ـ همچنین اثر مصرف سیگار، الكل و قهوه زیاد هم در پوكی استخوان ثابت شده است.
ـ كسانی كه خود سیگار می‌كشند یا همنشین سیگاری‌ها هستند، در معرض پوكی استخوان زودرس قرار دارند و زنانی كه سیگار می‌كشند دچار پوكی استخوان شدیدتری می‌باشند.
ـ استفاده طولانی از كورتون‌ها و یا داروهای ادرارآور می‌تواند باعث پوكی استخوان شود. البته باید دانست كه مصرف یك یا چند آمپول كورتون در سال چنین اختلالی ایجاد نمی‌كند.
ـ افرادی كه از بعضی اختلالات هورمونی مشخص رنج می‌برند مثل پركاری تیروئید و پاراتیرویید كم‌كاری غدد جنسی و بیماری كوشینگ در معرض ابتلای بالاتری برای پوكی استخوان هستند.
▪ آیا پوكی استخوان علامتی دارد؟
متاسفانه باید گفت به طور معمول پوكی استخوان قبل از بروز عوارض آن علامتی ندارد. علایم هنگامی ‌ایجاد می‌شود كه شكستگی اتفاق افتاده باشد. درد ناگهانی و شدید در ستون فقرات می‌تواند از علایم شكستگی‌های ستون فقرات باشد. ممكن است شكستگی مهره بدون درد اتفاق افتد و به صورت خمیدگی ستون فقرات و كاهش قد بیمار دیده شود. اگر چه عكس برداری با اشعه ایكس به تشخیص شكستگی كمك می‌كند، ‌ولی برای تشخیص زودرس آن روش مناسبی نیست. پس بهتر است كلیه افراد كه در معرض خطر پوكی استخوان قرار دارند قبل از شروع عوارض، مورد ارزیابی قرارگیرند و در صورت مبتلا بودن اقدامات پیش‌گیرانه اعمال شود.
بهترین روش برای تشخیص پوكی استخوان، سنجش تراكم استخوان یا دانسیتومتری است. خوشبختانه امروزه برای سنجش تراكم استخوان دستگاه‌های جدیدی ساخته شده‌اند كه می‌توانند با دقت نسبتا زیادی تراكم استخوانی و نسبت آن با استخوان سالم و سن مناسب را اندازه‌گیری كنند. آزمایش سنجش تراكم استخوانی بدون درد است و تنها چند دقیقه طول میكشد، همچنین احتیاج به آمادگی قبلی ندارد و در طی آن دارویی مصرف نمی‌شود. این سنجش پزشك را قادر می‌سازد تا شدت پوكی استخوان را ارزیابی كند و در نتیجه استحكام استخوان را بسنجد.
بنابراین بهترین روش پیش‌گیری از پوكی استخوان و عوارض آن رعایت رژیم غذایی مناسب، فعالیت ورزشی مناسب و دوری از عوامل كمك كننده در افزایش پوكی استخوان مانند مصرف سیگار (به ویژه تمام موارد ذكر شده تا قبل از سن ۳۵ سالگی) و ارزیابی‌های لازم برای تعیین میزان تراكم استخوانی است.▪ جلوگیری از پوكی استخوان
می‌توان با روش‌های بسیار ساده‌ای خطر پوكی استخوان را كاهش داد:
با اطلاع از وضعیت استخوان به ویژه در خانم‌ها در دوران نزدیك به یائسگی، بوسیله مشورت با پزشك، بكار بردن روش‌های تشخیص مناسب و در صورت نیاز تجویز داروهای ویژه می‌توان از پیشرفت بیماری و عوارض حاصل آن پیشگیری كرد.
تغذیه مناسب از روش‌های بسیار مؤثر برای پیش‌گیری از پوكی استخوان است. غذای انسان باید محتوی پروتئین‌ها و املاح كافی و ویتامین‌های لازم باشد تا روند پوكی استخوان كندتر شود. بهترین منبع كلسیم و پروتئین: شیر(لینك)، پنیر، ماست(لینك) و غذاهای دریایی به ویژه ماهی است.
كلسیم یكی از اجزای سازنده استخوان است و غذای روزانه هر فرد بالغ باید حداقل حاوی ۱۰۰۰ تا ۱۲۰۰ میلی‌گرم كلسیم باشد. البته این مقدار نیاز در زنان باردار، شیرده، یائسه، افراد مسن و بچه‌ها بیشتر بوده و بین ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ میلی‌گرم است. همانطوریكه گفته شد فرآورده‌های لبنی مانند شیر(لینك)، ماست(لینك)، پنیر، كشك و قره‌قوروت از منابع بسیار خوب و مهم كلسیم‌اند. سایر منابع حاوی كلسیم عبارتند از: سبزیجات برگ سبز، كلم پیچ، شلغم، هویج، پرتقال، انگور و توت فرنگی، خرمالو، زیتون، جعفری، اسفناج، كرفس، كشمش، بادام، پسته، گردو، حبوبات و غذاهای دریایی مانند ماهی به ویژه ماهی تن، كیلكا و ساردین.
پوكی استخوان یكی از مهم‌ترین عوارض كاهش مصرف كلسیم است و در صورت همراهی با عواملی مانند‌ كمبود ویتامین C ،كمبود ویتامین D ، درمان با استروئیدها (كورتون)، بی‌حركتی، مصرف الكل و … بر شدت آن افزوده می‌شود. پس بیاییم با رعایت نكات زیر حافظ سلامتی استخوان‌ها و جلوگیری از پوكی استخوان خود در سن میان‌سالی و پیری باشیم.
۱ ) هم اكنون كه مقدار نیاز روزانه كلسیم خود را می‌دانید، سعی كنید به میزان لازم از مواد حاوی كلسیم در روز استفاده كنید تا دچار كمبود میزان كلسیم نشوید. این ذخیره‌سازی به ویژه در دهه دوم و سوم زندگی بسیار پراهمیت است. در صورتی كه نمی‌توانید مقدار لازم كلسیم را از فرآورده‌های غذایی طبیعی تهیه كنید، برای جلوگیری از این بیماری ناخوشایند سفارش می‌شود به مصرف تركیبات مكمل موجود در بازار بپردازید.
۲ ) ویتامین D برای سلامتی استخوان‌ها و جذب كلسیم لازم و ضروری است. بنابراین زمانی را در بیرون از خانه بگذرانید تا آفتاب بتواند پوست شما را برای ساختن ویتامین D تحریك كند.
۳ ) به طور منظم ورزش كنید. استخوان‌های اطفال با ورزش كردن محكم می‌شوند و رشد طبیعی خواهند داشت. البته افراد بالغ هم باید تحرك كافی داشته باشند. استراحت و عدم تحرك باعث تحلیل بافت استخوانی می‌شود. بهترین، مفیدترین و بی‌خرج‌ترین ورزش برای انسان‌های بالغ و به ویژه افراد مسن پیاده‌روی است. توجه داشته باشید كه ورزش‌های تحمل وزن، مثل پیاده روی نقش مهمی ‌در رسوب كلسیم در استخوان‌ها دارند. ورزش‌هایی كه فشار و تحمل استخوانی ندارند كم‌تر از ورزش‌های تحمل وزن در این مسئله اثر مثبت دارند.
۴ ) از مصرف مواد افزایش دهنده پوكی استخوان مانند الكل، سیگار، قهوه فراوان و … خودداری كنید.
۵ ) جایگزینی هورمون‌های زنانه در خانم‌های یائسه زیر نظر پزشك می‌تواند مانع پوكی استخوان زودرس شود.
▪ درمان پوكی استخوان
اگر پس از سنجش تراكم استخوان، معلوم شد كه مبتلا به پوكی استخوان هستید با نظر پزشك خود می‌توانید تحت درمان‌های زیر قرار بگیرید.
درمان‌های متفاوتی هم اكنون برای پوكی استخوان وجود دارد كه هر كدام با توجه به شرایط بیمار برای وی انجام می‌گیرد. از جمله تجویز تركیبات حاوی كلسیم و ویتامینD ، تجویز تركیبات فلوراید و داروهای كاهنده سرعت پوكی استخوان مانند Alendronate , Etidronate و … كه تمام موارد ذكر شده بسیار پرخرج و گران هستند و تنها مورد اول یعنی كلسیم و ویتامین D قابل دسترس‌تر، كم هزینه‌تر و برای عموم قابل استفاده‌تر است.
در نهایت در نظر داشته باشید كه تغذیه مناسب سرشار از كلسیم و پروتئین، فعالیت و دوری از عدم تحرك و انجام ورزش‌های مناسب از زمان كودكی و نوجوانی، بهترین و كم‌خرج‌ترین توشه و روش پیشگیری برای جلوگیری از پوكی استخوان است.
● واریس
واریس بیماری است كه در طی آن دیواره وریدها دچار تورم و برآمدگی پیاز مانند می‌شوند. این مشكل به طور عمده در دیواره وریدهای قسمت تحتانی ساق پا دیده می‌شود. هر ورید یا سیاه‌رگ دارای دریچه‌های كنترل كننده جریان خون است. واریس هنگامی ‌رخ می‌دهد كه این دریچه‌ها دچار نارسایی شده باشند و به فعالیت طبیعی خود ادامه ندهند. یكی از علل به وجود آورنده این حالت، فشارهای درون لوله گوارشی مثلا به دلیل ابتلا به یبوست است. بعضی از سیاه‌رگ‌های واریسی به طور عمیقی درون ساق پا قرار داشته و قابل مشاهده نیستند.
واریس می‌تواند منجر به كاهش تامین مواد مغذی برای پوست و ماهیچه شود و در نتیجه قانقاریا و زخم ایجاد كند.
علامت اصلی این بیماری درد و تورم خفیف در قوزك پا و بد منظره شدن ناحیه مبتلا به واریس است. برخی مواقع نیز هیچ علامتی مشاهده نمی‌شود.
روش‌های درمانی شامل پوشیدن جوراب‌های محكم مخصوص واریس و نشستن در حالتی است كه پاها در سطحی بالاتر از قلب قرار داشته باشند (به طور مثال قرار دادن پاها بر روی یك صندلی در حالت نشستن و یا دراز كشیدن بر روی زمین). در اغلب موارد برای برطرف كردن مشكل واریس، عمل جراحی مورد نیاز است.
▪ چه غذاهایی مفید هستند؟
برطرف كردن یبوست گام نخست در بهبود این بیماری است. یبوست فشار وارد بر سیاه‌رگ‌های ساق پا را افزایش می‌دهد و منجر به تشكیل واریس می‌شود. رژیم غذایی غنی از فیبر سبب كاهش یبوست و پیش‌گیری از بروز واریس می‌شود.
ـ برای حجیم كردن مدفوع و پیش‌گیری از یبوست مصرف غلات صبحانه سبوس دار، نان سبوس‌دار، ‌پاستا و برنج توصیه می‌شود. غلات غنی از فیبر نامحلول، مدفوع را حجیم كرده و آب را در خود نگه می‌دارند. مدفوع حاصل شده نرم‌تر و بزرگ‌تر بوده و آسان‌تر از دستگاه گوارش عبور می‌كند. بدین ترتیب فشار كمتری به وریدهای پا وارد می‌شود. این نكته حائز اهمیت است كه افزایش دریافت فیبر در رژیم غذایی باید همراه با افزایش دریافت آب، حداقل به میزان ۶ لیوان در روز باشد.
ـ سبزیجات دارای برگ سبز و انواع كلم به وسیله تامین فیبر نامحلول به ویژه در طول دوران بارداری اهمیت دارد. چرا كه در این زمان، سطوح بالای هورمون پروژسترون سبب آهسته كردن انقباضات روده بزرگ می‌شود و احتمال بروز یبوست را افزایش می‌دهد.
ـ مركبات به ویژه پرتقال و گریپ فروت همچنین شاتوت، توت فرنگی، فلفل دلمه و انواع سبزیجات دارای برگ سبز تامین كننده ویتامین C هستند. این ویتامین برای حفظ استحكام كلاژن ضروری است. كلاژن ماده‌ای است كه به حفاظت از دیواره رگ‌ها كمك می‌كند. فقدان ویتامین C در رژیم غذایی منجر به پارگی وریدهای كوچك و بدتر شدن واریس وریدها می‌شود.
ـ مصرف عصاره شاتوت در افراد دچار واریس سبب كاهش نشت دیواره نازك رگ‌های خونی می‌شود. این عصاره دارای آنتی اكسیدان‌هایی به نام آنتوسیانیدین است. آنتوسیانیدین‌ها به بهبود بافت پیوندی آسیب دیده دیواره وریدهای متورم كمك می‌كند. مصرف میوه شاتوت نیز اثر مشابهی در رفع این مشكل دارد.
ـ مغزها، دانه‌ها و ماهی‌های روغنی حاوی اسیدهای چرب ضروری هستند. مصرف مقداری از این غذاها به طور روزانه برای كمك به استحكام دیواره وریدها ضروری است.
▪ از چه غذاهایی باید پرهیز كرد؟
ـ كره، مارگارین، روغن‌ها، كیك، شیرینی، شكلات، پای و بیسكویت سرشار از چربی بوده و تامین كننده مقدار زیادی انرژی هستند كه احتمال افزایش وزن و واریس وریدی را افزایش می‌دهند.
ـ هر غذایی كه به طور تجربی سبب بروز یبوست می‌شود باید به میزان كمتر و یا به طور تركیبی همراه با غذاهای ملین مصرف شود (اصلی‌ترین مواد غذایی ملین شامل آلو، انجیر و زرشك است).
چند نكته:
ـ كاهش وزن اضافی برای افرادی كه اضافه وزن دارند ضروری است. فشار وارد به رگ‌ها در نتیجه حمل چربی اضافی بدن با افزایش خطر واریس مرتبط است.
ـ ورزش منظم به سوزاندن انرژی اضافی و همچنین درمان واریس كمك می‌كند