فلسفه و اعتقادات تعلیم و تربیت

مدیر یك مدرسه برای آنكه بتواند به عنوان یك رهبر آموزشی عمل نماید باید، عامل مدارس مؤثر و دانش مربوط به آموزش مؤثر را در فلسفه و عقاید خود بگنجاند.
اگر هدف مدرسه دستیابی به بهبودی آموزشی است مدیر مدرسه چگونه به این هدف نایل می‏شود؟
گلیكمان (۱۹۹۰) سه فلسفهٔ تعلیم و تربیت را به صورت زیر ارایه می‏دهد:
۱) اسنشیالیسم[۱]
ناظر آموزشی دانش بدیهی و واقعی را برای پیشرفت عمومی قدرت آموزش معلمان به كار می‏گیرد.
۲) اكسپریمنتالیسم[۲]
ناظرین آموزشی به صورت دموكراتیك با معلمین كار نموده و برای دستیابی به نتایج مؤثر گروهی می‏كوشند. آنها دانش آموزش را تدوین نموده و روش‏های یادگیری مكاشفه‏ای را مورد تشویق قرار می‏دهند.
۳) اگزیستانسیالیسم[۳]
معلمین در روش تدریس خود آزاد هستند. ناظرین آموزشی هیچ گونه دانش یا قضاوتی را اعمال نمی‏كنند و تنها در مواردی كه از آنها درخواست شود كمك می‏نمایند. فلسفه‏های تعلیم و تربیتی كلیگمان (۱۹۹۰) به یك سیستم اعتقادی فردی مرتبط بوده و با یك روش نظارت مرتبط می‏باشد.
نظارت همراه با راهنمایی به این اصل استوار است كه «آموزش به عنوان علمی با استانداردها و مهارت‏های شناخته شده به شمار می‏آید، نقش ناظران در این بین، دادن آگاهی، راهنمایی، مدل‏بندی و ارزیابی مهارت‏های فوق می‏باشد.
● گسترش و پیشرفت چهارچوب اداری
بیشتر محققین با این مورد موافقند كه مدیر مدرسه میزان مؤثر بودن فعالیت‏های مدرسه را مشخص می‏نماید (لین و والبرگ ـ ۱۹۸۷)[۴]. مدیر مدرسه به عنوان یك رهبر نقش مهمی را در آغاز نمودن فعالیت‏ها و كمك به اجرا و یا تسهیل آنها ایفا می‏نماید. میزان حضور مدیر مدرسه برای اجرای این وظایف مشخص‏كننده میزان موفقیت مدرسه خواهد بود.
تحقیقات ادموند (۱۹۷۹) نشان دادند كه مدیران مدارس موفق با روش‏های زیر بر روی فعالیت‏های مدارس خود تأثیر می‏گذارند.
۱) رفتار، سیاست‏ها و عملكردهای اداری‏شان بر روی میزان كارآیی مدرسه تأثیر می‏گذارد.
۲) یك تعادل را مابین مدیریت و مهارت‏های آموزشی ایجاد می‏نمایند.
● رهبری آموزشی فردا
سیملی و كونیرز[۵] (۱۹۹۱) چنین اعلام می‏نمایند كه «آموزش به عنوان یك فعالیت، پیچیده[۶]، پویا[۷]، در[۸] و هوشمندانه[۹] به شمار آمده و نمی‏توان روش استاندارد و تجویزشده‏ای را برای آنها مطرح نمود (ص ۱۳).
ما برای آنكه بتوانیم به نیازهای به شدت متغیر دانش‏آموزان خود پاسخ دهیم، به معلمین ما باید اجازه تصمیم‏گیری‏های مناسب را بدهیم.
از این رو می‏توان گفت كه اساس رهبری در مدرسه را معلمین (و والدین دانش‏آموزان) و مدیر مدرسه تشكیل می‏دهند. عوامل فوق در خصوص یافتن مشكلات و تشخیص آنها، به صورت فرآیندی كه به عنوان رهبری[۱۰] تلقی می‏شود، فعال هستند.
بنابراین این مدیران مدارس به عنوان رهبرانی تلقی می‏شوند كه رهبری آموزشی را در معلمین تشویق نموده و گسترش می‏دهند.
بر اساس نظریات كوپر (۱۹۸۹) در این روش از رهبری آموزشی سبب تحصیل در امر یادگیری و كار با معلمین، دانش‏آموزان و والدین شده و كیفیت آموزشی را ارتقاء می‏دهند (ص ۱۶)
این ساختاربندی مجدد نیازمند دیدگاه‏های مختلف در خصوص رهبری است. اهداف مدارس را باید بر اساس مشكلات تشخیص داده شده توسط معلمین و والدین شناسایی نمود. در فرآیند حل مشكلات باید با همكاری دیگران اقدام نمود.
بر اساس تعاریف بامبورگ و آندرو (۱۹۹۰)، رهبران آموزشی دارای مشخصات زیر هستند:
۱) تأمین‏كنندهٔ منابع[۱۱]
الف) كاركنان و منابع موجود در مدارس را در مسیر دست‏یابی به اهداف مورد نظر هدایت می‏كنند.
ب) در خصوص نحوهٔ تدریس و موضوع درسی آگاه هستند.
۲) منبع آموزشی[۱۲]
الف) براهداف بهبودی مداوم برنامه آموزشی تأكید ورزیده و فعالانه در پیشرفت كاركنان مداخله می‏نماید.
ب) استفاده از استراتژی‏های آموزشی مختلف را تشویق می‏نماید.
۳) یك مرتبط‏كننده مؤثر[۱۳]
الف) میزان تعهد به اهداف مدرسه را مدل‏بندی می‏كند.
ب) اهداف آموزشی و روش‏های اجرای طرح‏های آموزشی و دستیابی به اهداف را تنظیم می‏نماید.
ج) بر اساس استانداردهای اجرایی دقیق برای تدوین عملكرد معلمان عمل می‏نماید.
۴) دارای یك حضور قابل مشاهده است.
از كلاس‏ها بازدید نموده و در همایش‏های كلاسی و یا رشته‏ای شركت می‏كند و در خصوص روش تدریس جهت مباحثه آماده است و به عنوان یك فرد فعال در برنامه پیشرفت شغلی كاركنان مدرسه شركت می‏نماید.
● چگونه می‏توان یك رهبر آموزشی موفق شد
گلیكمان (۱۹۹۰)[۱۴] مطالب زیادی را در خصوص تبدیل شدن به یك رهبر موفق اعلام می‏نماید. باید گفت كه رهبری آموزشی موفقیت‏آمیز از سه گروه اصلی تشكیل می‏شود.
۱) اساس دانش
▪ وجود اطلاعات مؤثر
▪ انجام تحقیقات در خصوص مكالمهٔ مؤثر
▪ آگاهی از فلسفه و اعتقادات خود
▪ تغییر دادن تئوری
▪ آگاهی از تئوری موضوعات درسی
۲) وظایف
▪ نظارت ـ ارزیابی دستورالعمل‏ها و روش تدریس
▪ گسترش توانایی‏های كاركنان
▪ گسترش موضوعات درسی
▪ پیشرفت گروهی
▪ تحقیقات
▪ ایجاد جو مثبت در مدرسه
▪ مدرسه و جامعه
۳) مهارت‏ها
▪ بین‏فردی
▪ برقراری ارتباط
▪ مردم
▪ تصمیم‏ ـ گیری
▪ كاربرد
▪ حل مشكلات
▪ فنی
▪ هدف‏گیری
▪ ارزیابی و طراحی
▪ مشاهده
▪ تحقیق و ارزیابی

[۱]- Essentialism
[۲]- Experimentation
Exploratory
[۳]- Existenctialism
[۴]- Lane & Walberg
[۵]- Smylie & Conyers
[۶]- Complex
[۷]- dynamic
[۸]- interactive
[۹]- itellectual
[۱۰]- Transformationa
[۱۱]- resource provider
[۱۲]- instrutional resourse
[۱۳]- effective communicator
[۱۴]- Glickman

منبع : موسسه تحقيقاتي ايران زمين پارسيان