۲۵ دسامبر سال ۸۶۰ میلادی ـ زاد روز رودکی پدر شعر پارسی نوین و نگاهی گذرا به او و کارهایش

بیشتر مورخان و کرونیکلرها در این که رودکی پدر شعر پارسی نوین ( پارسی معاصر) ۲۵ دسامبر سال ۸۶۰ میلادی به دنیا آمده است متفق القولند و برخی هم با محاسبات خود، وقوع آن را در همان روز ولی در سال ۸۵۸ میلادی نوشته اند. سال درگذشت وی ۹۴۰ میلادی است که چند پژوهشگر، درست آن را سال ۹۴۱ میلادی می دانند.
تاجیکها و روسها بیش از سایر پژوهشگران در باره رودکی تحقیق کرده اند. شوروی در سال ۱۹۵۸ تمبر یاد بود او را چاپ و منتشر ساخت.
دولت وقت ایران نیز سوم دی ماه سال ۱۳۳۷(۱۹۵۸) همزمان با پارسی زبانان شوروی و مردم افغانستان زادروز رودکی را با شکوه تمام بر گزار کرد، اما با جزیی اختلاف عنوانش را یکهزار و یکصدمین زادروز رودکی گذارد و قرار شد در محل ساختمان دبستان دولتی رودکی در خیابانی منشعب از خیابان حافظ (در تهران) یک تالار هنر به نام رودکی بسازند که ساخته شد (پس از انقلاب ۱۳۵۷ نام تالار رودکی به تالار وحدت تغییر داده شده است). در ایران نیز همان سال تمبر پستی رودکی چاپ و به جریان گذارده شد.
رودکی نه تنها شاعر بلکه نوازنده و خواننده هم بود. مجسمه های او در میدانهای شهرهای کشورهای پارسی زبان قرار داده شده است تا از زحمات و خدمات او قدردانی شده باشد.
پیش از رودکی هم شاعران پارسی گو بودند ، ولی رسم بر این شده است که بگویند: شعر پارسی با رودکی دوباره به دنیا آمده است.
رودکی که در یک روستای رودک سمرقند - در خراسان بزرگتر به دنیا آمده و نامش ابوعبدالله جعفر ابن محمد بود در دوران سامانیان می زیست که در ایران پس از حمله عرب ، بیش از هر دودمان دیگر برای احیاء زبان فارسی و فرهنگ و تمدن ایرانی کوشیدند و نمونه بارز میهندوستی ایرانی را ارائه دادند.
از اشعار رودکی اعم از غزل، قصیده، مثنوی و قطعه و نیز از توصیفهایی که کرده است به نظر نمی آید که نابینای مادرزاد بود و به احتمال زیاد در مقطعی از عمر کور شده بود. به گفته خود او، بدون آموزگار به این مرتبه از هنر و ادب دست یافته بود که این اظهار نشان می دهد از هوش و استعداد فروان برخوردار بوده است.
از اشعار رودکی که در بیش از صد دفتر درج شده بودند بیش از هزار بیت در دسترس نیست که ابیات: بوی جوی مولیان آید همی ــ یاد یار مهربان آید همی .... ای بخارا شاد باش و شاد زی ــ میر (امیر) زی تو میهمان آید همی .... از آن جمله اند که گویند امیر سامانی با شنیدن این ابیات به اقامت طولانی خود در شهر هرات پایان داد و همان دم روانه شهر بخارا شد.
اشعار باقی مانده از رودکی تسلط گسترده او را بر زبان و واژگان پارسی ثابت می کند. وی یکی از ۲۷ شاعر پارسی گوی دوران سامانیان بود ، ولی برتر از همه. دانشمندان معاصر رودکی هم وی را ستوده اند از جمله ابوالفضل بلعمی.
رودکی در باب اندرز هم اشعار متعدد گفته از جمله:
زمانه پندی آزاده وار داد مرا زمانه را چو نکو بنگری همه پند است
به روز نیک کسان غم مخور، زنهار بسا کسا که به روز تو آرزومند است
همچنین:
اندر بلای سخت پدید آید فضل و بزرگمردی و سالاری
و نیز:
مهتران جهان همه مردند مرگ را سر فرو همی کردند
زیر خاک اندرون شدند آنان که، همه کوشک ها بر آوردند
از هزاران هزار نعمت و ناز نه به آخر، به جز کفن بردند
گویند رودکی در صدد به نظم در آوردن کلیله و دمنه هم بود.
مرور بر اشعار رودکی نشان می دهد که پارسی امروز با زبان هزار و صد سال پیش تفاوت زیاد ندارد و این استواری منحصر به فرد زبان پارسی را در میان زبانهای دیگر، باید مرهون شعرای پارسی گویی چون رودکی، فردوسی، حافظ و ... بود و عمیقا قدردانشان باشیم. زبان پارسی به خاطر اشعار آنان بوده که این چنین استوار باقی مانده است.

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز