آرام‌بخش معتادتان نکند!

همیشه هنگامی که از اعتیاد صحبت می‌کنیم به ناگهان ذهن همه ما به طرف تریاک و حشیش و کراک می‌رود. اما آیا می‌دانید برخی اوقات استفاده نابجا از داروها نیز می‌تواند اعتیادزا باشد؟
سوءمصرف یا استفاده غلط از داروهای اعتیادزا از معضلات جدی و رو به گسترش در اغلب کشورهای دنیا است. بحث سوء مصرف، تنها داروهای غیرمجاز و قاچاق را دربرنمی‌گیرد. در واقع سوء مصرف یعنی دریافت نامناسب و بی‌ جای یک دارو برای مقاصد غیردرمانی یا به شکل و میزان غیرمجاز. نیکوتین و الکل نیز از جمله مواد اعتیادزا به شمار می‌روند.
سوءاستفاده از داروها دلایل گوناگونی دارد. یکی از مهم‌ترین این سوءمصرف‌ها مربوط به داروهای روان‌گردان است و مصرف‌کنندگان این داروها ممکن است به آن معتاد شوند. داروهایی که ترکیبات آن از خشخاش به وجود می‌آید، ترکیبات توهم‌زا، داروهای صنعتی مانند اکستازی، مواد افیونی مانند مسکن‌های مخدر از قبیل مورفین و کدئین که به شکل طبیعی از تریاک به دست می‌آیند یا به صورت مصنوعی تهیه می‌شوند و همچنین آرام‌کننده‌های دستگاه عصبی از قبیل دیازپام، آلپرازولام، لورازپام، کلونازپام و کلردیازپوکساید از نمونه‌های شایع این داروها هستند. همیشه و در هر حالی داروهای نسخه‌ای یا غیرنسخه‌ای می‌توانند مورد سوء‌استفاده قرار گیرند. این سوء‌استفاده‌ها گاهی چنان عوارض ناگواری به بار می‌آورد که نیاز به اقدامات درمانی را ضروری می‌کند. سوءاستفاده از داروهای نسخه‌ای به ویژه مسکن‌ها و آرام‌بخش‌ها به وفور مشاهده می‌شود. همچنین بسیاری از افراد از داروهای بدون نسخه هم استفاده‌های نابه‌جا می‌کنند. مصرف داروهایی مانند آسپرین، داروهای ضد سرفه، مسهل‌ها، قرص‌های رژیمی، اسپری‌های بینی و بسیاری از داروهای دیگر در دوزهای بالا یا به دفعاتی بیش از حد مجاز خود نوعی سوء استفاده به شمار می‌رود.
● اعتیاد به آرام‌بخش‌ و خواب‌آور
اعتیاد به آرام‌بخش‌ها، داروهای ضداضطراب و خواب‌آور، معضل بزرگ دارویی در سراسر جهان است. آرام‌بخش‌هایی مانند دیازپام، آلپرازولام و کلردیازپوکساید همگی از خانواده بنزودیازپین‌ها هستند که اغلب برای مدت محدود و به منظور رفع عصبانیت یا تنش‌های عصبی ناشی از استرس روزمره یا مرتبط با یک اختلال روانی تجویز می‌شوند. خواب‌آورهایی مانند فلورازپام نیز از همین خانواده هستند.
مشکلات وقتی به وجود می‌آیند که فردی این داروها را خیلی طولانی، خیلی زود به زود یا خیلی زیاد مصرف کند. مشکل دیگر مرتبط با سوء استفاده از بنزودیازپین‌ها این باور غلط است که داروهای این گروه، اعتیادآور نیستند. هنگامی که این داروها برای نخستین بار وارد بازار شدند، بسیاری از مردم از آنها به جای باربیتورات‌ها استفاده کردند. باربیتورات‌ها خانواده دیگری از آرام‌بخش‌ها هستند که خطر ایجاد مسمومیت با آنها بیشتر است. اما معلوم شده است که ترکیبات بنزودیازپین‌ قابلیت اعتیادزایی بیشتری دارند. در حقیقت، همه داروهای گروه بنزودیازپین در صورت مصرف طولانی‌ یا در دوزهای بالا می‌تواند سبب اعتیاد جسمانی و روانی شوند.
● اعتیاد به مسکن
یک مسکن مطلوب، ترکیبی است که قدرت تسکین کافی دارد، آثار جانبی بسیار ناچیزی دارد، سریع اثر می‌کند، از پیدایش تحمل جلوگیری می‌کند و اعتیادآور نیست. اما متاسفانه چنین دارویی هنوز کشف نشده است. مسکن‌ها را می‌توان به دو گروه اعتیادآور و غیراعتیادآور تقسیم کرد. گروه اول شامل مواد افیونی و ترکیبات مخدر شبه افیونی مانند مورفین و متادون است. گروه دوم شامل ترکیبات غیرمخدر مانند آسپیرین و استامینوفن است. قوی‌ترین مسکن‌ها ترکیبات افیونی یا شبه افیونی هستند. ترکیبات افیونی داروهای مخدری هستند که از گیاه خشخاش به دست می‌آیند. ترکیبات شبه افیونی داروهای مخدر صنعتی با خواص مشابه تریاک هستند.
مورفین داروی مخدری است که برای دردهای شدید از آن استفاده می‌شود و اغلب به شکل محدود تجویز می‌شود چون در صورت مصرف نابه‌جا و پیش از زمان درد، احتمال ایجاد اعتیاد به آن وجود دارد. ماده مخدر کدئین را اغلب با داروهای غیرمخدری همچون استامینوفن و ترکیبات ضد سرفه ترکیب می‌کنند.
احتمال اعتیاد به داروهای مخدر در میان افرادی که درد مزمن دارند، بیشتر از بقیه است. اگر می‌خواهید به افرادی که درد مزمن دارند، کمک کنید، از ایجاد وابستگی دارویی در آنها بپرهیزید. درمان این افراد اغلب مستلزم اقدامات چند رشته‌ای یعنی کمک یک تیم درمانی برای کنترل درد است.
● حاملگی و سوء مصرف دارو
بسیاری از داروها از جفت عبور کرده و به جنین می‌رسند. سه ماهه اول حاملگی اغلب مرحله‌ای است که در آن جنین بیشترین حساسیت را به داروهای موجود در بدن مادر از خود نشان می‌دهد. بسیاری از زنان که در دوران حاملگی حشیش می‌کشند، بچه‌هایی نارس یا با وزن کم به دنیا خواهند آورد. زنانی که در دوران بارداری از ترکیبات آرام‌بخش و آمفتامین استفاده می‌کنند بچه‌هایی با ناهنجاری‌های مادرزادی به دنیا خوهند آورد. مصرف باربیتورات‌ها، مخدرها و کوکائین در طول حاملگی به اعتیاد جنین منجر می‌شود. همچنین در صورت مصرف حشیش در دوران شیردهی این دارو از طریق شیر به طفل شما منتقل می‌شود.

منبع : روزنامه سلامت