استانداردهای ایزو ۹۰۰۰ از ابتدا تا به کارگیری در ‏IT

بشر از همان ابتدای آفرینش به طرق مختلف با مساله کیفیت درگیر بوده است و همیشه کیفیت بالا به نوعی در تصمیم گیری ها نمود پیدا می کرد.
اختراع ماشین بخار و به دنبال آن انقلاب صنعتی در قرن هجدهم میلادی سبب رشد صنایع و توسعه بازرگانی شد. تولید از صورت تک محصولی به صورت انبوه درآمده و مسائل جدیدی که معمولا شامل مسائل مدیریتی نیز بود بروز کرد و با به وجود آمدن مجموعه ای از عوامل فروش و واسطه ای شبکه گسترده ای از فعالیتهای توزیعی بین تولید کننده و مصرف کننده حایل گردید.
استاندارد در آن زمان مفاهیم زیر را در بر می گرفت.
▪ تناسب در ساخت محصول
▪ میزان عملکرد کاری محصول
▪ بازرسی محصولات از نظر تطبیق با استانداردهای تعیین شده
▪ واحد و مقیاس اندازه گیری ابعاد
یکی از مشخصه های نظام کاربرد مکانیزمهای کنترل کیفی در سطح شرکت ، مربوط به اصول بنیادی حاکم بر آن ، یعنی "مدیریت تضمین کیفیت " (Quality Asurance Management ) محصولات تولیدی است. این نگرش که از اواسط دهه ۱۹۵۰ به وسیله دکتر " ایشی کاوا " پیشنهاد شده است به صورت زیر تعریف می شود.
« تضمین کیفیت ، عبارت است از درجه ای از اطمینان به کیفیت محصول که با وجود آن مشتری ، محصول را با رضایت و اطمینان خاطر خریداری و در مدت زمان نسبتا طولانی مورد مصرف قرار می دهد»
مسیر تکاملی فعالیتهای مربوط به تضمین کیفیت در شرکتهای مختلف توسط دکتر کوبا یاشی مورد بررسی و مطالعه قرار گرفت . طبق این تحقیقات ، تضمین کیفیت در دهه ۵۰ اولویت اول را به بازرسی نهایی محصول قبل از بارگیری به مقصد مشتری می داد. در دهه ۱۹۶۰ این اولویت به اصلاح مستمر فرآیند تولید تغییر یافت به طوری که بازرسی نیز به همین منظور به کار گرفته شد. در دهه ۱۹۷۰ تضمین کیفیت مراحل طراحی محصول ، مهندسی روشهای ساخت محصول ، خرید مواد اولیه ، فروش ، فعالیتهای اداری و سایر بخشها و قسمتهای مهم تاثیر گذار بر فرآیند تولید را نیز شامل گردید.
سرانجام سازمان بین المللی استاندارد ، کمیته ای به نام کمیته ۱۷۶ را مامور تهیه استانداردهای مربوط به تضمین کیفیت نمود و این کمیته بالاخره در سال ۱۹۸۷ استانداردهای سری ISO۹۰۰۰ را منتشر کرد.
با توجه به سرعت روزافزون پیشرفت علم و تکنولوژی در زمینه های مختلف این استانداردها نیز پس از ایجاد در مقاطع زمانی مختلف مورد بازنگری قرار گرفته است که آخرین مورد آن مربوط به سال ۲۰۰۰ میلادی می شود.
با توجه به کلی بودن این استاندارد و این که نوع خدمت و یا تولید در آن مشخص نشده است و فقط بحث بر سر سیستمهای اجرایی و تولیدی می باشد ، این استاندارد شمولیت بسیار گسترده ای دارد ، به نحوی که برای فعالیتهایی نظیر خدمات درمانی در بیمارستان ها تا بزرگترین کارخانه های تولیدی صنعتی این استاندارد قابلیت پیاده سازی دارد.
به منظور پیاده سازی سیستم مدیریت کیفیت بر اساس سری استانداردهای ISO۹۰۰۰ در یک سازمان باید در ابتدا فرآیندهای موجود در سازمان و محصول سازمان تعریف شده و خط مشی و استراتژیهای مدیریت ارشد سازمان نسبت به تامین ، بهبود و تضمین کیفیت تعریف شده برای محصول مورد نظر تعیین گردد.
در صنایع مرتبط با IT که به نوعی خروجی و محصول آن یک نرم افزار یا سخت افزار کامپیوتری می باشد. در اولین اقدام باید محصول یک فرآیند تعریف شده و شاخصهای کیفی آن چه در محصول و نیز در خدمات پس از فروش و پشتیبانی آن تعیین شده سپس نسبت به پیاده سازی بندهای استاندارد به منظور استقرار نظام مدیریت کیفیت اقدام نمود.

نویسنده : محمد علی فرقانی

منبع : مرکز توسعه و تبادل دانش فناوری اطلاعات