|
دلا خو کن به تنهائى که از تنها بلا خيزد؟(قاآنى) ٭
|
|
|
رک: از بلا دورى طمع دارى ز مردم دور باش
|
|
|
|
٭ ...................................
|
سعادت آن کسى دارد که از تنها بپرهيزد (قاآنى)
|
|
دلا ديوانه شو ديوانگى هم عالمى دارد٭
|
|
|
|
٭ ز هشياران عالم هر که را ديدم غمى دارد
|
............. (آغابيگم آقائى شاعرهٔ هراتى)
|
|
دلارام باشد زن نيک خواه٭
|
|
|
|
٭ .............................
|
وليکن زنِ بد، خدايا پناه! (سعدى)
|
|
دلارامى که دارى دل در او بند
|
دگر چشم از همه عالم فروبند (سعدى)
|
|
|
رک: خدا يکى، يار يکى
|
|
دلّاکها چون بيکار مانند سر يکديگر تراشند
|
|
|
نظير:
|
|
|
بقال بيکار پلّه وزن مىکند
|
|
|
ـ آدم بيکار مرهم به فلان فاخته مىگذارد
|
|
دلّاکى را مىخواهد از سرِ کچل ديگران ياد بگيرد
|
|
دل اگر شاد بوَد خانه چه دوزخ چه بهشت (يغما جندقى)
|
|
دِلا منال ز شامى که صبح در پى اوست
|
|
دل بر کسى مبند که دلبستهٔ تو نيست
|
|
|
رک: دل در کسى مبند که....
|
|
دلبر نه چنين ماند دلدار نمود روزى٭
|
|
|
رک: چنان نماند و چنين نيز هم نخواهد ماند
|
|
|
|
٭هم روز شود اين شب،هم باز شود اين در
|
..........................
|
|
دل بميرد يه وقتِ بىپولى
|
|
|
رک: مبادا کسى اسير شکنجهٔ افلاس
|
|
دل بهدست آور که حجّ اکبر است (از جامعالتمثيل)
|
|
|
نظير:
|
|
|
کعبه چه رَوى برو دلى بهدست آر
|
|
|
ـ بهتر ز هزار کعبه يک دل
|
|
|
ـ يک دل از صد حج اکبر بهتر است
|
|
|
ـ تا توانى دلى بهدست آور
|
دل شکستن هنر نمىباشد
|
|
|
ـ کعبهٔ دل را زيارت کن که فرسنگش کم است
|
|
|
ـ اگر بر آب رَوى خسى باشى و گر بر هوا رَوى مگسى باشى، دل بهدست آر تا کسى باشى (خواجه عبدالله انصارى)
|
|
|
ـ عالمى را شاد کرد آنکه يک دل شاد کرد (صائب)
|
|
|
ـ صدخانه اگر به طاعت آباد کنى
|
ز آن بِهْ نبوَد که خاطرى شاد کنى (علاءالدوله سمنانى)
|
|
دل به دل راه دارد
|
|
|
نظير: از دل به دل راه است
|
|
دل بىعلم چشم بىنور است٭
|
|
|
|
٭ .........................
|
مرد نادان ز مردمى دور است (اوحدى)
|
|
دل بىغم کجا جويم که در عالم نمىبينم٭
|
|
|
رک: در اين دنيا کسى بىغم نباشد
|
|
|
|
٭ دلم تا عشقباز آمد در او جز غم نمىبينم
|
..................... (سعدى)
|
|
دل بيمار را دوا بتوان
|
حُمق را هيچگونه چاره مدان (سنائى)
|
|
دل چو بيناست چه غم ديده اگر نابيناست (صائب)
|
|
|
نظير: ديدهٔ بينا اگر نبوَد دل دانا بس است (بيدل)
|
|
دلخورى؟ بکش پشت بشقاب! (عا).
|
|
دل در جهان مبند که با کس وفا نکرد٭
|
|
|
نظير:
|
|
|
نگر تا نبندى دل اندر جهان
|
نباشى بدو ايمن اندر نهان (اسدى، فردوسى)
|
|
|
مَنِه دل بر اين گيتى چاپلوس |
ـکه جمله فسون است و باد فسوس (اسدى)
|
|
|
ـ وفادارى مجوى از دهر خونخوار (سعدى)
|
|
|
|
٭............................
|
هرگز نبود دورِ زمان را تبدّلى (سعدى)
|
|
دل در خلق مبند که خسته شوى، دل در حق بند تا رسته شوى (خواجه عبدالله انصارى)
|
|
دل در کسى مبند که دلبستهٔ تو نيست٭
|
|
|
نظير:
|
|
|
خواهان کسى باش که خواهان تو باشد
|
|
|
ـ محبت دو سر دارد
|
|
|
ـ براى کسى بمير که برايت تب کند
|
|
|
|
٭ همراه اگر شتاب کند در سفر تو بيست (=بايست)
|
............................ (سعدى)
|
|
دل درماندگان بهدست آور
٭
|
|
|
|
٭ ............................
|
بر ستم پيشگان شکست آور (اوحدى)
)
|
|
دل دل را شاد مىکند کُپّه گُل را
|
|
|
نظير: محبت محبت مىآورد
|
|
دل دوستان آزردن مراد دشمنان برآوردن است
|
|
دلِ زيردستان نبايد شکست٭
|
|
|
|
٭ ................................
|
مبادا که روزى شوى زير دست (سعدى)
|
|
دل سفره نيست که آدم پيش همه کس باز کند
|
|
|
راز دل خود را نبايد به همه کس گفت
|
|
دل شکستن هنر نمىباشد
|
|
|
رک: تا توانى دلى بهدست آور
|
|
دلِ عاشق به پيغامى بسازد ٭
|
|
|
|
٭ ...................
|
خمار آلوده با جامى بسازد
|
|
|
|
مرا کيفيت چشم تو کافى است
|
رياضت کش به بادامى بسازد(باباطاهر)
|
|
دلقت به چه کار آيد و تسبيح ملمع
|
خود را ز عملهاى نکوهيده برى دار
|
|
دل قوى باشد چو دامن پاکت باشد مرد را (ناصر خسرو)
|
|
|
رک: آن را که حساب پاک است از محاسب چه باک است
|
|
دلِ کسى به يتيمِ کسى نمىسوزد٭ (يا: دل کسى به حال يتيم نمىسوزد)
|
|
|
رک: يتيم اگر بخت داشت باباش نمىمُرد
|
|
|
|
٭ .......................
|
کسى دريدگيِ جامهاش نمىدوزد
;
|
|
دل که افسرده شد از سينه برون بايد کرد٭
|
|
|
|
٭......................
|
مرده هر چند عزيز است نگه نتوان داشت (ميرزا نظام شيرازى)
|
|
دل که بىعشق است آن را دل مگوى٭
|
|
|
رک: سرى که عشق ندارد کدوى بىيار است
|
|
|
|
٭ ...............
|
دور افکن، رو دل ديگر بجوى (صفائى)
|
|
دل که پاک است زبان بىباک است
|
|
|
رک: آن را که حساب پاک است از محاسب چه باک است
|
|
دل که پاکيزه بوَد جامهٔ ناپاک چه باک
|
|
دل که رنجيد از کسى خرسند کردن مشکل است٭(صائب)
|
|
|
|
٭......................
|
شيشهٔ بشکسته را پيوند کردن مشکل است (صائب)
|
|
دلکى داره زيبا، هر چى مىبينه مىخا (=مىخواهد) (عا).
|
|
|
نظير: به هر گل مىرسد مىبويد اين دل
|
نمىدانم کرا مىجويد اين دل (باستانى پاريزى)
|
|
دلِ مادر به بچّه، دل بچّه به کوچه! (عا).
|
|
|
رک: پدر و مادر به اولاد بستهاند و اولاد به سگ
|
|
دلم خوش است زن بگَم، اگرچه کمتر از سگم! (عا).
|
|
|
نظير: دلم خوش است که نامم کبوتر حرم است!
|
|
دلم خوش که نامم کبوتر حرم است٭
|
|
|
نظير: دلم خوش است زن بَگَم، اگرچه کمتر از سگم! (عا).
|
|
|
|
٭ شکستهبالتر از من ميان مرغان نيست
|
.................... (حالتى ترکمان)
|
|
دلم خوشه شووَر (=شوهر) دارم، سايهٔ بالا سر دارم! (عا).
|
|
|
عبارتى طنزآميز که زنان در مذمّت از شوهر لاابالى خود بر زبان رانند
|
|
دل مرنجانى که دل گنج خداست
|
|
|
رک: دل نرنجانى که دل عرش خداست
|
|
دلِ ميانجى فراخ است
|
|
|
نظير: حاشيهنشين دلش گشاد است
|
|
دلِ نخواسته و عذر بسيار
|
|
|
رک: 'ماهى را نمىخواهى دُمش را بگير' و 'اگر سرِ آزار دارى بهانه بسيار داري'
|
|
دل نرنجانى که دل عرش خداست
|
|
|
نظير:
|
|
|
دل مرنجانى که دل گنج خداست
|
|
|
ـ زنهار ميازار ز خود هيچ دلى را
|
کز هيچ دلى نيست که راهى به خدا نيست
|
|
دَلو هميشه از چاه سالم بالا نمىآيد
|
|
|
رک: 'سبو هميشه از آب سالم برنيايد' و 'نه هر سفينه ز دريا درست آيد باز'
|
|
دلِ همه دل است، دلِ ما٭ خشت و گِل؟
|
|
|
٭ يا: دل من
|
|
دل بىغم کجا جويم که در عالم نمىبينم٭ |
|
|
رک: در اين دنيا کسى بىغم نباشد
|
اگر باشد بنىآدم نباشد
|
|
|
|
٭ دلم تا عشقباز آمد درو جز غم نمىبينم
|
....................... (سعدى)
|
|
دليران نترسند ز آواز کوس
|
|
|
نظير: ز آواز روبَه نترسد پلنگ
|
|
دلى که آه مىکشد دچار حرمان است
|
|
دلى که به وفا رود به جفا نرود
|
|
دل يکى داريم و در دل نمىگنجد دو يار٭
|
|
|
رک: خدا يکى، يار يکي
|
|
|
|
٭تن يکى داريم و در يک تن نمىبايد دو سر
|
........................... (اوحدى)
|
|
دليل اولش آن که توپ ما باروت نداشت!
|
|
|
رک: به هزار دليل، دليل اولش آنکه باروت نداشتيم
|