چهارشنبه, ۲ خرداد, ۱۴۰۳ / 22 May, 2024
مجله ویستا

اهمیت بالقّوۀ سواد تلویزیونی


در بيست و پنج سال گذشته، شاهد تلاش روبه رشدى در جهت آموزش کودکان براى درک رسانه‌ تلويزيون بوده‌ايم. در ايالات متحده، که شايد بتوان گفت در اين زمينه از هر کشور ديگرى جلوتر بوده است، شمارى از برنامه‌هاى درسى مدارس طورى تنظيم شده است که درس‌هاى آموزش معلمان در آن گنجانده شود. در اين درس‌ها، برنامه‌هاى مستند و آموزشى به‌شکل خاص گردآورى شده است و تکاليف عملى براى استفاده واقعى خود دانش‌آموزان و نيز سمعى و بصرى و ديگر ابزار فنى را براى آنکه خود برنامه‌هاى تلويزيونى توليد کنند، شامل مى‌شود.
شواهد بسيارى که نشان مى‌دهد چنين برنامه‌هاى درسي، مورد استقبال آموزگاران و دانش‌آموزان قرار گرفته است و نيز، اين پروژه‌هاى آموزشي، در آگاهى نسبت به‌جنبه‌هاى به‌خصوصى از تلويزيون تحولاتى ايجاد مى‌کنند؛ آگاهى نسبت به اينکه مثلاً چگونه برنامه‌ها و آگهى‌هاى بازرگانى توليد مى‌شوند، و نيز نسبت به جنبه‌هاى کلى‌تر، همچون اقتصاد و سياست صنعت تلويزيون و تأثيرى که تلويزيون مى‌تواند بر پرورش هوش و تفکر و نيز بر نگرش‌هاى اجتماعى و رفتار داشته باشد وجود دارد.
على‌رغم غليان علايق نسبت به‌واحدهاى درسى مربوط به‌سواد مدرسه - بنياد تلويزيون، بسيارى از پژوهشگران اين زمينه، مطالعاتى را بر مسائلى چون خشونت تلويزيوني، کودکان به‌بينندگانى منتقدتر، با قدرت تشخيص بيشتر، تبديل مى‌شوند و کمتر نسبا به‌تأثيرات مضر تلويزيون آسيب‌پذير خواهند بود. ديگر اشکال رفتار اجتماعى که ممکن است تحت تأثير تلويزيون قرار داشته باشد، به‌يک ميزان توجه يا تلاش پژوهشى را متوجه خود نساخته است. بيشتر پروژه‌هاى دخيل يا بالقوهٔ جامعه‌گرايانه، محتواى انواع مختلق برنامه‌هاى اصلى تلويزيون را ناديده گرفته‌اند و در عوض برنامه‌هايى را که به‌شکل خاصى تهيه شده‌اند، براى مقاصد آموزشى آماده کرده، يا براى وساطت و کنترل تأثير منفى محتواى ضداجتماعى برنامه‌هاى تلويزيون بر رفتار کودکان به‌کار بسته‌اند. خواستهٔ مهم و هميشگى براى خنثى‌کردن تأثير ادعا شدهٔ محتواى ضداجتماعى تلويزيون همه را، جز افراد بى‌توجه، متوجه عناصر جامعه‌گرايانهٔ نهفته شده در درون همان موضوعاتى مى‌کند که آنها آن را به‌باد انتقاد مى‌گيرند.
آموزش دربارهٔ تلويزيون را بسيارى از پژوهشگران تلويزيوني، به‌عنوان يکى از مهم‌ترين پيشرفت‌هاى دهه‌هاى ۸۰ و ۹۰ تلقى مى‌کنند، و يکى از چيزهايى مى‌دانند که لازم است ادامه، گسترش و در سال‌هاى آينده بهبود يابد. بنابراين، قصد اوليه ما نگريستن به ديدگاه‌هاى نظرى وسيعى است که پروژه‌هاى سواد تلويزيونى از آن نشأت گرفته‌اند.


همچنین مشاهده کنید