پونهٔ رسمی - پونهٔ معطر - خال واش - کوت‌کوتی

نام علمى: Mentha pulegium L

نام انگليسى: Penny, Royal mint

گياه کامل

- اندام‌هاى رويشى :

گياهى چندساله، ايستا يا خيزان و به طول ۱۰ تا ۳۰ سانتى‌متر که توسط بذر تکثير مى‌يابد. ساقه‌ها منشعب، کرک‌دار و به رنگ سبز روشن، برگ‌ها تخم‌مرغى شکل، به طول ۸ تا ۲۵ و عرض ۵ تا ۱۲ ميلى‌متر، حاشيه‌ها کامل يا دندانه‌دار، داراى نوک کُند و پوشيده از کرک‌هاى طويل هستند. برگ‌هائى که زير گل‌ها قرار دارند بدون دمبرگ و کوتاهتر از گل‌ها هستند.

- اندام‌هاى زايشى :

گل‌آذين جدا از هم، کروي، به پهناى ۱۲ تا ۱۵ ميلى‌متر و به‌صورت اجتماعات متعددى است که حاوى تعداد زيادى گل است. گل‌ها به رنگ بنفش، به‌ندرت سفيد، که در قسمت‌هاى پائين گياه فواصل بيشترى از يکديگر داشته، تا حدّى کوتاهتر يا بلندتر از برگ‌ها بوده و شامل دمگل کوتاه و ضخيم هستند.

جام گل ۵ تا ۷ ميلى‌متر، دو برابر طول کاسبرگ‌ها و در بخش‌هاى خارجى کرک‌دار است.

ميوهٔ اين گياه فندقه، کروي، کوچک و به قطر ۵/۰ ميلى‌متر است. بذرها به رنگ قهوه‌اى براق و تخم‌مرغى شکل است.

موسم گلدهى آن تير تا شهريور ماه است.

محل رشد و پراکنش

اين گياه عمدتاً در حاشيهٔ رودخانه‌ها، نهرها و آبگيرها مشاهده شده و علاوه بر اين در مراتع نيز يافت مى‌شود. نسبت به شورى خاک مقاومت نسبتاً خوبى دارد ولى خاک‌هاى حاصلخيز را ترجيح مى‌دهد. اين علف هرز کمتر در زمين‌هاى قابل کشت ديده مى‌شود.