روش پهنانگر

تحقيقات پهنانگر از روش‌هاى عمده‌اى است که در مطالعات و تحقيقات اجتماعى مورد استفاده قرار مى‌گيرد. در اصطلاح جامعه‌شناسى روش پهنانگر عبارت است از مشاهدهٔ جوامع، در حد وسيع آن و هدف به‌دست آوردن خصايص عمومى است.

قبل از اينکه به ذکر اين خصايص بپردازيم بايد اشاره کنيم که در روش پهنانگر، قصد محقق بررسى مسائل به‌طور عمقى و ژرف نيست زيرا همان‌طور که گفتيم محدوده آن بسيار وسيع است.

- جمعيتى

مانند تحرک جمعيتى که بر دو نوع است، تحرک زمانى و تحرک مکاني.

- تحرک زمانى

يعنى به‌دست آوردن ميزان بارورى و تولد، ازدواج، طلاق و مرگ و مير.

- اقتصادى

مانند نظام اقتصاد کشاورزي، صنعتي، مشاغل توليدى و غيره.

- مربوط به آموزش و پرورش

مانند درصد باسوادان و بى‌سوادان در گروه‌هاى مختلف جامعه.

- فرهنگى

مسائل کلى شناخت آداب و رسوم و اعتقادات و باورهاى مردم و غيره.

- بهداشت و نظارت بر امر سلامت مردم

مانند تعيين تعداد پزشکان، بيمارستان، پرستاران و تختخواب بيمارستان به کل جمعيت و غيره.

- مربوط به سازمان‌هاى اجتماعى

اداري، دينى و سياسى و غيره.

در واقع ملاحظه مى‌شود روش پهنانگر روشى است با محدودهٔ بسيار گسترده. البته بايد اشاره کنيم که هر چند تحقيقات پهنانگر در برابر تحقيقات عمقى يا 'ژرفانگر' قرار مى‌گيرند و اين گمان را به‌وجود مى‌آورد که فاقد دقت و اعتبار و اهميت هستند و به نتيجه آنها نمى‌توان اعتماد کرد، اما اين گمان درست نيست و نتيجهٔ اينگونه تحقيقات هرگز سطحى تلقى نمى‌شود و داراى اهميت و اعتبار زيادى هستند و در مواردى نيز اجتناب‌ناپذير است.

به‌عنوان مثال، زمانى‌که قرار است نظر جمعيت وسيعي، دربارهٔ موضوع خاص، مورد مطالعه قرار گيرد، ناچار بايد به چنين روشى تمسک جست. بدين جهت معمولاً اين دو روش (روش‌هاى پهنانگر و ژرفانگر) به‌عنوان مکمل در يک تحقيق به‌کار گرفته مى‌شوند.

يکى از مهم‌ترين ابزارى که در روش‌هاى پهنانگر مورد استفاده قرار مى‌گيرد پرسشنامه است.