زمان در فرهنگ صنعتی

توجه به زمان از ديگر پيامدها و مشخصات سيستم تکنولوژى صنعتى است، زيرا در نظام کشاورزى وقت‌شناسى اعتبار و ارزش چندانى ندارد. آنچه که در جريان زندگى کشاورزان اعمال مى‌شود برحسب عادت، آداب و رسوم مردم است. بنابراين توليد هيچ‌يک از افراد به ديگرى وابسته نيست و حال آنکه در نظام صنعتى به سبب طبيعت خاص آن، که پيوستگى همه واحدهاى توليدى به يکديگر مى‌باشد، کار هر يک به ديگرى وابسته است. به همين دليل هرکس بايد در زمان معين ابزار وسيله لازم را توليد کند تا در کار ديگرى وقفه حاصل نشود. لذا وقت‌شناسى در نظام تکنولوژى صنعتى از اهميت خاصى برخوردار است. در اين جامعه واحد زمانى ساعت، دقيقه و ثانيه از حساسيت خاصى برخوردار است. انسان عصر ماشينى بايد از ساعت مچي، ديواري، زنگ‌دار و غيره برخوردار باشد تا لحظه به لحظه بتواند رفتار و برنامه کار خود را تنظيم نمايد، از اين‌رو همين انسان تحت‌تأثير اين فرهنگ هميشه در اضطراب و نگرانى به سر مى‌برد، يعنى با پيدايش موج صنعتى 'مردم جهان صنعتى به وسواس زمان مبتلا شده‌اند و پيوسته و با اضطراب به ساعت‌هاى آنها نگاه مى‌کنند.

به اين ترتيب استفاده کارکنان و کارگران از ساعت‌هاى مچى و نصب ده‌ها ساعت ديوارى در مراکز مختلف، اعم از محل کار يا در شهر، مراکز حمل و نقل، فرودگاه‌ها، بيمارستان‌ها و غيره ناشى از اهميتى است که همه عناصر تشکيل‌دهندهٔ سيستم تکنولوژى صنعتى براى وقت قائل است به همين سبب گفته مى‌شو که ساعت‌گرائى منبعث از زندگى ماشينى است که نه تنها جنبهٔ داخلى دارد، بلکه به‌عنوان يک مقولهٔ استاندارد شدهٔ جهانى مورد توجه قرار گرفته است. به همين سبب سيستم زمان بين‌المللى برقرار شده است، يعنى به‌رغم وجود رقابت‌هاى و کشمکش‌هائى که در زمينه‌هاى سياسي، اقتصادى و غيره بين دول مختلف، به‌ويژه کشورهاى دارندهٔ تکنولوژى‌هاى پيشرفته وجود دارد، همگى در بسيارى از مسائل موردنياز مشترک خود، از جمله ساعت، به توافق رسيده‌اند و آن عبارت است از پذيرش يک نصف‌النهار به‌عنوان مبداء ساعت بين‌المللى.

پذيرش زمان و اهميت دادن به آن در سيستم تکنولوژى جديد تفکر دورى بودن زمان را بدل به خطى بودن آن کرد. بدين معنى که در شيوهٔ زندگى کشاورزي، همان‌طور که در بخش مربوط به آن گفته شد، حوادث قابل تکرار هستند، در حالى‌که در نظام جديد اين باور تحقق يافته است که جربان حوادث و وقايع در دوران زندگى انسان حادث مى‌‌شود و استمرار دارد، از اين‌رو شرط لازم براى برخورد با واقعيات دنياى جديد، اعتقاد به زمان خطى است يعنى آنچه که به‌صورت شاهراهى ديده مى‌شود که از گذشته دور به حال و سپس در آينده امتداد خواهد داشت. اين تئورى امروز جزء اصلى و اساسى برنامه‌ريزى‌هاى اقتصادى - اجتماعى کشورهاى مختلف جهان است.