ابعاد فعالیت‌های اوقات فراغت (۲)

بُعد زمينه‌اى

اين بُعد موقعيت فيزيکى فعاليت، نحوهٔ توليد و ميزان دخالتى را که دولت بر آن اِعمال مى‌کند نشان مى‌دهد. با توجه به ويژگى‌هاى توليد فعال و غيرفعال، ابعاد زير پديد مى‌آيد:

۱. هر چقدر فعاليتى بيشتر حالت توليد 'فعال' داشته باشد تا مصرف 'غيرفعال' و ميزان تسلط بازيگران بر فرايند و برآمد آن زيادتر باشد، بيشتر ممکن است آن فعاليت به کمک عموم مردم (با دست کم افراد داوطلب) توليد يا اداره شود و بيشتر ممکن است دولت (محلى و ملي) آنها را تشويق کند و براى آن يارانه بپردازد.

۲.برعکس، هرچقدر فعاليتى بيشتر گرايش به مصرف داشته باشد و بازيگران کمتر در آن دخالت داشته باشد، کمتر ممکن است آن فعاليت از طرف بخش خصوصى - تجارى حمايت شود و کمتر ممکن است دولت تمايل به صدور مجوز براى آن داشته باشد. در چنين حالتى 'اوقات فراغت' حالت کلمهٔ يونانى licere به خود مى‌گيرد.

بنابراين براى نمونه، توليد فعال مشارکت‌هاى هنرى و ورزشى مشمول دريافت يارانه از شوراى هنر و شوراى ورزش، مقامات محلي، مقامات محلي، مقامات آموزشى محلى و گروه وسيع ديگرى از مؤسسات عمومى و داوطلب مى‌گردد. برعکس، فعاليت‌هائى که از طرف بخش تجارى براى کسب منفعت ايجاد مى‌گردد مانند کنسرت‌هاى پاپ، باده‌گساري، و قمار براى مجوز گرفتن دچار محدوديت مى‌شوند و دولت بر آنها ماليات وضع مى‌کند.

ممکن است به موارد بينابينى مانند گردشگرى برخورد کنيم که در آنها بخش‌هاى عمومي، محلى و تجارى منافع مشترکى داشته باشند. دولت ملى تحت انگيزش عوامل اقتصادى و به بهاء ملاحظات اخلاقي، قوانينى وضع مى‌کند که به مصرف اين فعاليت‌ها يارانه بپردازد. سرمايه‌گذارى در گردشگري، خواه به‌صورت فعال و کامل، و خواه به شکل غير فعال و انحطاطى از نمونه‌هاى بارز نظريات آميختهٔ مثبت و منفى دولت‌ها نسبت به اين فعاليت‌ها است. همچنين بررسى دخالت‌هاى گوناگون دولت‌ در زمينهٔ مصرف اوقات فراغت به‌طور عام، در مواردى که ملاحظات اخلاقى و اقتصادى مغاير هم باشد. نوعى حالت دوپهلو پيدا مى‌کند.

بنابراين با نزديک کردن دو بُعد 'ترکيب' فعاليت‌هاى اوقات فراغت را مى‌توان به شکل زير مشخص کرد:

تحليل فوق در مورد ابعاد رسمى و زمينه‌اي، چارچوب فراهم مى‌آورد که در محدودهٔ آن مى‌توان به فعاليت اوقات فراغت از ديدگاه کلى نگريست نه به‌عنوان مجموعهٔ تجربيات و فعاليت‌هاى گوناگون و مجزا. اين نوع رده‌بندى نشان مى‌دهد که در فرايندهاى توليد و مصرف فعاليت‌هاى اوقات فراغت نظمى و ذاتى و زمينه‌اى وجود دارد که در رابطه با تأمين آنها به‌صورت عمومى / تجاري، تشويق يا / صدور مجوز از سوى دولت، آزادى يا محدوديت فردي، اهميت اساسى دارد. اين موارد را در بقيهٔ اين فصل که به تحليل انواع تفريح، سرگرمى‌ها، کارهاى هنرى و آموزشي، گردشگرى و مشغوليات، مصرف و بازى‌هاى شرط‌بندى اختصاص يافته مفصل‌تر بررسى‌ خواهيم کرد. در هر مورد به تنوع و دامنهٔ فعاليت‌هاى اوقات فراغت که به‌طور سنتى تحت عنوان ورزش، هنر، گردشگرى و غيره شناخته مى‌شود توجه خاصّى مبذول گرديده است و همچنين به مشکلات تعريف که در پى اين دامنه از تنوع پيش مى‌آيد اشاره شده است. مباحث کليدى دربارهٔ مشکلات مفاهيم و ابعاد تأمين و مهار فعاليت‌ها مطرح گرديده است.