|
|
|
| عروسى و رسم‌هاى آن، در استان زنجان، از اهميت خاصى برخوردار است. از نظر آداب و رسوم، به طور کلى، دو نوع ازدواج وجود دارد: نوع اول به اين گونه است که عروس همراه با داماد بدون هيچ نوع اطلاع قبلى، منزل پدرى را ترک مىکند و پس از چند روز، پدر داماد همراه با ريش‌سفيدان محل به خانهٔ عروس مى‌روند و پس از شرح ماجرا، به هر تقدير، پدر عروس را راضى مى‌کنند و نامه‌‌اى تحت عنوان «وکيل‌نامه» جهت عقد ازدواج رسمى دريافت مى‌نمايند.
|
|
| نوع دوم ازدواج بدين ترتيب است که ابتدا پدر داماد با چند نفر از ريش‌سفيدان محل براى خواستگارى به منزل عروس مى‌روند. پس از تبادل‌نظر و جلب رضايت پدر عروس، هر کدام از طرفين نماينده‌اى جهت عقد قرارداد تعيين مى‌نمايند. متن قرارداد مشتمل بر تعيين شيربها و مهريه، و در صورت مساعد بودن وضع مالى داماد، تعهدى جهت تحويل مقدارى خواربار شامل : ۲ گونى قند، ۱۰ بسته چاي. ۳۰ کيلو برنج، ۲ حلب روغن، ۲۰ کيلو شيرينى و ۱۵ کيلو کشمش از سوى خانوادهٔ او مى‌باشد. بدين ترتيب قراردادى تحت عنوان «کسمات» منعقد مى‌گردد که طى آن، پدر داماد موظف به تهيه و تحويل اقلام ياد‌شده به پدر عروس است.
|
|
| سپس پدر عروس مقدارى پارچهٔ چادرى و لباس تحت عنوان «خلعت» براى ۴۰ نفر از وابستگان که به عروسى دعوت مى‌شوند، از پدر داماد دريافت مىکند. در اين مراسم، عمو و دايى عروس نيز هديه‌‌هايى مانند گوسفند و کت و شلوار به نام «دايى‌پولي» و «عموپولي» دريافت مى‌کنند. پدربزرگ و مادربزرگ عروس نيز يک نوع پارچهٔ ابريشمى گران‌قيمت تحت عنوان «آناکتاني» يا «مخري» از طرف پدر داماد مى‌گيرند و عروس نيز به عنوان هديه زيورآلاتى دريافت مىکند.
|
|
| سپس پدر عروس به تهيهٔ لوازمى براى جهيزيه اقدام مىکند که بيش‌تر شامل : قالى، کمد، ظروف، جاجيم محلى، چرخ خياطى، خورجين، لوازم خواب، کت و شلوار داماد است. در ضمن، يک جعبهٔ دربسته که توسط مادر عروس تهيه شده و محتواى آن نامعلوم خواهد بود. تدارک مى‌بينند. تهيهٔ لوام مذکور از طرف پدر داماد، برطبق قرارداد، اجبارى و از طرف پدر عروس، اختيارى است.
|
|
| پس از تدارک عروسى، ابتدا پدر داماد مجلسى به عنوان «صلاح‌چايي» برپا کرده و ريش‌سفيدان محل و قوم و خوشان را دعوت مى‌نمايد. اين جمع پس از صلاح و مشورت در ارتباط با زمان و مکان عروسى و نحوهٔ جابه‌جايى مهمانان تصميم‌گيرى مى‌نمايند و تصميم گرفته شده، به خانوادهٔ عروس اعلام مى‌شود؛ اين تصميم از طرف خانوادهٔ عروس لازم‌‌الاجراست. سپس پدر عروس و پدر داماد، هر کدام نماينده‌اى تعيين مى‌کنند و ضمن تحويل خلعت‌هاى خريدارى شده، مهمانان را براى روز عروسى دعوت مى‌نمايند. دعوت‌کننده نيز به نوبهٔ خود انعامى از دعوت‌شونده دريافت مىکند. پس از جمع شدن مهمانان در خانهٔ عروس و داماد. مهمانان زن مقدارى پول، جاجيم، دستکش تحت عنوان «توره» به عروس هديه مى‌دهند تا همراه جهيزيه فرستاده شود.
|
|
| پس از صرف شام، در خانهٔ داماد مقدارى حنا همراه با تعداد شمع و مقدارى شيرينى در يک سينى مىگذارند و به خانهٔ عروس مى‌فرستند. اگر عروس و داماد هر دو اهل يک روستا باشند، درِ خانهٔ عروس بر روى حنا‌آورندگان بسته مى‌شود و پس از دريافت انعام «قاپى‌باسما» از طرف پدرِ داماد، گشوده مى‌شود و رسم حنابندان تا نزديکى‌هاى صبح ادامه مى‌يابد. در همين زمان، در خانهٔ داماد نيز رسم مشابهى برگزار مى‌شود و فرداى آن روز، چند نفر براى آوردن عروس به خانهٔ او مى‌آيند و از جهيزيه صورت‌بردارى مى‌کنند و جهيزيه را تحويل مى‌گيرند.
|
|
| جهيزيه که قبلاً بسته‌بندى شده است، فرستاده مى‌شود و عروس نيز پس از دريافت اجازه از پدر يا عمو، آمادهٔ حرکت مى‌گردد. مرکب عروس، ماشين يا اسبى آذين‌بندى شده است و عروس همراه با برادر خويش و فرستادگان داماد سوار مى‌شود و به راه مى‌افتد. در اين ميان، برادر در حالى که صورت خود را با آرد اندود کرده است و چراغى در دست دارد، پيشاپيش قافله حرکت مىکند. در فاصلهٔ راه مقدارى خوراکى که «توشه» نام دارد، ميان همراهان عروس تقسيم مى‌شود. داماد پس از دريافت خبر حرکت عروس، با چند نفر از دوستان سوار بر اسب و به قصد ربودن عروس مى‌آيد و معمولاً با مقاومت سرسختانهٔ همراهان عروس روبه‌رو مى‌گردد و به سوى خانهٔ خود عقب‌نشينى مىکند. خط سير عروس در آبادى طورى پيش‌بينى مى‌شود که وابستگاه داماد که در برابر خانههاى خود منتظر رسيدن عروس ايستاده‌اند، پارچه‌هايى را به عنوان خلعت به گردن اسب ببندند. پس از رسيدن عروس به خانهٔ داماد، داماد که به همراه دوستان خود در پشت‌بام، از قبل، مترصد رسيدن عروس است، مقدارى پول و شيرينى و سيب را بر سر عروس مى‌ريزد. سپس يک پسربچه به آرزوى زائيدن بچهٔ پسر، به بغل عروس داده مى‌شود. پس از ورود عروس به خانهٔ داماد که همراه با ذبح قربانى و شکستن تخم‌مرغ است، عروس را دور تنور خانه مى‌گردانند و وى را از روى پارچه‌اى به نام «پى‌‌انداز» حرکت مى‌دهند و در اتاق مخصوص مىنشانند. در اين وقت، عروس از نشستن خوددارى مىکند تا اين که پدر داماد يک رأس گاو يا گوسفند را به عروس پيشکش مىکند و او را مى‌نشاند. پس از آن، شيرينى را در سينى‌ها مى‌آورند و دو نفر ريش سفيد آن‌ها را در بشقاب‌ها مىگذارند و به مهمانان هديه مى‌کنند. مهمانان نيز پس از خالى کردن شيرينى‌ها در جيب، مقدارى پول به عنوان «تويانه» پرداخت مى‌کنند. پول‌ها پس از جمع‌آورى از مهمانان مرد و زن شمرده مى‌شود و به پدر داماد تحويل مى‌گردد. سپس ناهار مى‌‌خورند و مهمانان پس از کسب اجازه به خانههاى خود برمى‌گردند.
|
|
| دو روز بعد از عروسى، رسم زنانهٔ «دواق قاپما» انجام مى‌شود. در اين رسم، عروس را روى صندلى مىنشانند و صورت او را با پارچه مى‌پوشانند. سپس در حضور مهمانان، دو پسربچه که هر کدام يک قاشق چوبى در دست دارند، پارچهٔ روى عروس را با قاشق کنار مى‌زنند و پارچه را به کمر خود مى‌بندند و پس از دريافت انعام از مادر داماد، آن را تحويل مى‌دهند. مراسم پس از صرف شيرينى در حدود ساعت ۶ پايان مى‌ياد. پس از حدود بيست روز، پدر عروس تحت عنوان «اياق‌آشما» عروس و داماد را به خانهٔ خود دعوت مىکند و پس از صرف غذا، هديه‌اى شامل فرش و گوسفند، به فراخور حال، به عروس و داماد مى‌بخشد. پس از آن، قوم و خويش عروس و داماد در ماه اول ازدواج مراسم مشابهى را انجام مى‌دهند و بدين‌ترتيب عروسى پايان مى‌پذيرد.
|
