مواد تدخینی در خاک

مواد تدخینی در خاک مایعات یا گازهائی به‌شدت سمی و فرار هستند که به‌منظور ریشه‌کن کردن آفات خاک استفاده می‌شوند. این مواد گران هستند و فقط برای محصولات پرارزش مثل توت‌فرنگی، گیاهان پوششی و توتون به‌کار برده می‌شوند.

مواد تدخینی را یا توسط چاقوهائی مخصوص به داخل خاک تزریق می‌کنند و یا در سطح خاک پاشیده شده و سپس با خاک مخلوط می‌شوند. معمولاً سطح زمین تیمار شده را به مدت چندین روز با پلاستیک می‌پوشانند تا ضمن جلوگیری از فرار آن از نفوذ آن به داخل خاک مطمئن شوند. ذرات بخار تا اندازه‌ای در رطوبت خاک حل می‌شوند و در آنجا آفات خاکزی را نابود می‌کنند. فاصلهٔ زمانی بین استفاده از مواد تدخینی تا موقع کاشت بایستی حداقل دو هفته باشد تا مواد شیمیائی از بین برود. نماتودها، قارچ‌ها و حشرات، همچون علف‌های هرز و بذور آنها از جمله ارگانیسم‌هائی هستند که توسط این مواد از بین می‌روند.

ترکیباتی که در پائین شرح داده می‌شوند مواد تدخینی مهمی هستند که برای کنترل علف‌های هرز استفاده می‌شوند. این ترکیبات به‌شدت فرار هستند، آنها را با دقت جابه‌جا کنید. اکثر آنها در صورت تماس با پوست یا لایهٔ مخاطی، سوزاننده بوده و لمس مستقیم یا تنفس آنها می‌تواند کشنده باشد.

کلورپیکرین (تری کلرونیترومتان) یکی از اولین مواد موفق تدخینی خاک بود. این ماده اشک‌آور است و در جنگ جهانی اول به میزان زیادی به‌عنوان گاز اشک‌آور استفاده شده است. اگرچه فشار بخار آن شبیه آب است اما به‌شدت فرار محسوب می‌شود زیرا مقادیر بسیار کم آن در هوا می‌تواند باعث ریزش اشک چشم شود. درجهٔ مسمویت حاد تنفس بخار آن ۲۰ppm است. هنگام استفاده از آن در محیط‌های بسته استفاده از ماسک گاز ضروری است. کلروپیکرین را نبایستی در خاک‌هائی که دمای کمتر از ۱۵ْC دارند یا خاک‌های نزدیک به گیاهان زنده استفاده کرد. این ماده در سطح وسیعی به‌عنوان یک قارچ‌کش مصرف می‌شوند اما بر روی بذرهای بسیاری از علف‌های هرز نیز مؤثر است. به‌عنوان یک‌علف‌کش معمولاً به‌صورت ترکیب با متیل بروماید استفاده می‌شود. کلروپیکرین خالص را به‌عنوان پیکنوم، لاروکش و کلر - ۱- پیک می‌فروشند.

متیل بروماید در دمای اتاق به‌صورت گاز است و در قوطی‌های تحت فشار یا محلول در گزیلن به‌عنوان حمل‌کننده به فروش می‌رسد. این ماده به شدت سمی است (درجه مسمومیت حاد تنفس بخار آن ۲۰۰ppm است) اما بوی کمی دارد لذا ممکن است یک نفر بدون آگاهی در معرض مقدار کشندهٔ آن قرار بگیرد. بنابراین اغلب متیل بروماید را با کلروپیکرین به‌عنوان یک عامل هشداردهنده مخلوط می‌کنند. اسامی تجارتی این مخلوط‌ها عبارتند از: بروزون، برم - ۱-سول، داوفیوم، بروم - ۱- گاز، و بالاخره تر - او - گاز. متیل بروماید را باید در خاک‌هائی که حداقل دمای آنها ۱۵ْC است به‌کار برد، قبل یا در طی به‌کارگیری آن، خاک‌ها را باید با پلاستیک پوشاند.

سدیم آزید را به شکل گرانول (۸ تا ۱۶ درصد) که می‌توان در سطح خاک پخش کرد و یا توسط آبیاری یا شخم به داخل خاک انتقال داد، به بازار عرضه می‌شود. روی این فرآورده با پوشش پلاستیکی پوشانده می‌شود. استفاده از این ماده بایستی ۲ تا ۴ هفته قبل از کاشت باشد. این ماده درجهٔ سمیت پوستی بالائی دارد (LD50 آن برابر ۱۱۸ میلی‌گرم به‌ازاء هر کیلوگرم است)، به هنگام استفاده از آن باید لباس محافظ پوشید. اگرچه سدیم آزید مانند سایر مواد تدخینی روی بذرهای با پوسته سخت مؤثر نیست ولی بذرهائی را که آماس کرده و یا در حال جوانه‌زنی هستند و همچنین اندام‌های زایائی رویشی را مسموم می‌کند. این ترکیب توسط PPG با نام اسمیت فروخته می‌شود. پتاسیم آزید خصوصیاتی مشابه این ماده دارد و به نام کازو فروخته می‌شود.متام (سدیم N- متیل دی تیوکربامات) که به‌عنوان واپام یا وی‌پی‌ام فروخته می‌شود، مایعی است محلول در آب که در خاک تجزیه شده و تشکیل ترکیب فعال و فرار متیل -ایزوتیوسیانات می‌دهد. همچون دیگر مواد تدخینی بایستی در خاک با حداقل دمای ۱۵ درجهٔ سانتی‌گراد مصرف شود و توسط آبیاری یا روتوتیلر با خاک مخلوط شده و روی آن پوشانده شود. ۲ تا ۳ هفته پس از تیمار می‌توان اقدام به کاشت نمود. علاوه بر از بین بردن بذر علف‌های هرز توسط ریشه‌های درخت نیز جذب شده و به بافت‌های آوندی حساس منتقل می‌شود. به میزان وسیعی برای از بین بردن ریشه‌های درختان که در لوله‌های فاضلاب می‌رویند استفاده می‌شود.

محصولات شبیه متام شامل مواردی است که با نام‌های مایلون (۵،۳- دی متیل -۱ ،۲،۵،۳، H- تترا هیدرو تیادیازین - ۲- تیون) و ورلکس به فروش می‌رسند. ورلکس مخلوط تقویت‌شده‌ای از متیل ایزوتیوسیانات و ۱-۳ دی کلروپروپن است. ورلکس در خاک‌ها در دمای ۵/۰ درجهٔ سانتی‌گراد تا ۲۱ درجهٔ سانتی‌گراد به خوبی عمل می‌کند. به این ترتیب استفاده از آن در اواخر پائیز امکان پخش بخار آن را در طی زمستان ممکن می‌سازد. در اوایل بهار و قبل از کاشت نیز می‌توان آن را به‌کار برد.