رده‌بندی

رده‌بندى به معناى وسيع کلمه يعنى کنار گذاردن چيزهاى مشابه، با اين هدف که دسترسى به آنها به سهولت انجام پذيرد. در کتابخانه مقصود از رده‌بندى ايجاد نظمى است که بر اساس آن کتاب‌ها در قفسه کنار هم قرار مى‌گيرند. انجام اين عمل هنگامى ضرورى است که تعداد کتاب‌ها به اندازه‌اى رسيده باشد که کتابدار و مراجعه‌کننده قادر نباشند به سهولت و سرعت کتاب خاصى را از ميان ساير کتاب‌ها پيدا کنند.

نظام‌هاى گوناگونى براى رده‌بندى کتاب‌ها در جهان متداول است ليکن اکثر آنها در يک خاصيت مشترک هستند و آن استفاده از شيوه‌هائى است که موجب مى‌شود کتاب‌هاى هم‌موضوع کنار هم قرار گيرند. تجربه نيز ثابت کرده است که اين منطقى‌ترين روش چيدن کتاب‌ها در قفسه‌هاى کتابخانه است. در کتابخانه‌هاى کوچک استفاده از رده‌بندى پيچيده و مفصّل لزومى ندارد ولى پيوسته بايد روش واحدى را به‌کار برد تا هماهنگى و يک‌دستى در کتابخانه حفظ شود.

طرح ديوئى که يکى از معروف‌ترين طرح‌هاى رده‌بندى است، براى رفع نيازهاى کتابخانه‌هاى کوچک و عمومى مناسب و کافى است و کاربرد آن بسيار ساده است. يعنى کافى است پس از انتخاب موضوع کتاب، شمارهٔ مناسب و معادل با موضوع را در طرح رده‌بندى پيدا کنيد و سپس با اضافه کردن يک يا دو حرف از حروف اول سرشناسه شماره راهنماى کتاب را تعيين کنيد. استفاده از حروف اول نام‌خانوادگى بدين جهت است که کتاب‌هاى هم‌موضوع به ترتيب الفباى نام نويسنده کنار هم چيده شود. اين شماره را بايد روى عطف کتاب و در بالاى طرف راست تمام برگه‌هاى کتاب بنويسيد. کتاب‌ها برحسب شماره‌هاى راهنما، به ترتيب کنار هم قرار مى‌گيرند و چون هر شماره مبين يک موضوع خاص است طبعاً باعث مى‌شود که کتاب‌هاى هم‌موضوع همگى در کنار هم قرار گيرند. بنابراين مراجعه‌‌کننده پس از يافتن برگهٔ کتاب مورد نظر در برگه‌دان‌، مى‌تواند از طريق شمارهٔ راهنما، آن کتاب خاص را در ميان ساير کتاب‌هاى کتابخانه بازيابى کند.