هنجارهای اجتماعی

هنجارهاى اجتماعى شيوه‌هاى رفتارى معينى هستند که براساس ارزش‌هاى اجتماعى جامعه شکل مى‌گيرند و با رعايت آنها است که جامعه نظام پيدا مى‌کند. در اصطلاح جامعه‌شناسى هنجارها را 'الگوهاى استاندارد شده رفتار و کردار' مى‌گويند، اين الگوها نشان‌دهندهٔ رفتار ايده‌آل يا مطلوب افراد جامعه است. مقررات رسمي، قوانين، احکام فقهى و شرعي، آداب و رسوم، شيوه‌هاى قومى و نظاير آن از جمله هنجارهاى جامعه به‌شمار مى‌روند.

هنجارهاى اجتماعى راهنماهاى آشکارى هستند که به مردم يک جامعه مى‌گويند چگونه بايد در شرايط خاص رفتار کنند. در واقع، هنجارهاى اجتماعى تعيين مى‌کنند که انسان چه بايد بگويد و از گفتن چه چيزهائى اجتناب ورزد. بايد چگونه بينديشد و چگونه رفتار کند، چه اعمالى را انجام دهد و از انجام کدام اعمال دورى گزيند و به همين دليل هرکس مى‌کوشد تا رفتار خود را با هنجارهاى اجتماعى سازگار کند تا جامعه او را به عضويت خود بپذيرد.

بنابراين، هنجارهاى اجتماعى براى اعضاء جامعه مشخص مى‌سازند که در يک موقعيت اجتماعى چه نوع رفتارى را بايد در پيش گيرند و از چه نوع رفتار بايد پرهيز کنند.

مثال:

هنجارهاى ممنوع (Proscribed Norms)، عملى را که فرد مجاز به انجام آنها نيست مشخص مى‌کند. مثلاً به فرد گفته مى‌شود که دزدي، آدمکشى و وارد آوردن خسارت مالى و جانى به ديگران اجتناب کند و هنجارهاى مجاز (Prescribed Norms)، رفتارهائى را مشخص مى‌کند که از فرد انتظار مى‌رود در موقعيت معين، آن را انجام دهد، مثلاً از فرد انتظار مى‌رود که به‌موقع ماليات خود را بپردازد، قوانين راهنمائى و رانندگى را رعايت کند و لباس مناسبى بپوشد.