|
|
|
| در مناطق روستائى چاه آب منبع اصلى تأمين آب است و بيشتر اوقات بايد آب چاه‌ها - گاهى هم به مقياس وسيع - گندزدائى شوند. گندزدائى به مقياس وسيع در همه‌گيرى‌هاى وبا و گاستروآنتريت‌ها مورد نياز است. ارزان‌ترين و کارآمدترين روش گندزدائى چاه آب استفاده از گرد رنگ‌بر است. نبايد براى اين کار پرمنگنات پتاسيم به‌کار رود زيرا مادهٔ گندزداى مناسبى نيست. مراحل گندزدائى چاه آب به قرار زير است:
|
|
| ۱. تعيين حجم آب موجود در چاه
|
| الف- تعيين عمق آب چاه برحسب متر (h)
|
|
| ب- تعيين قطر چاه برحسب متر (d)
|
|
| بايد چند بار عمق آب و قطر چاه اندازه‌گيرى و ميانگين اندازه‌ها تعيين شود.
|
|
| ج- اعداد مربوط به h و d در فرمول زير جاى‌گذارى شوند؛
|
|
| ( حجم آب چاه (برحسب ليتر = (( h x d2 x ۳/۱۴) / ۴ ) x ۱۰۰۰
|
|
|
| د- يک متر مکعب برابر ۱۰۰۰ ليتر آب است.
|
|
| ۲. پيدا کردن مقدار گرد رنگ‌بر مورد نياز بر گندزدائى چاه
|
| کلر مورد نياز آب چاه به‌وسيلهٔ دستگاه Horrock برآورد و مقدار گرد رنگ‌بر مورد نياز براى گندزدائى آب چاه محاسبه مى‌شود. مقدار مورد نياز براى گندزدائى آب آشاميدنى را به دست مى‌دهد. براى گندزدائى هر ۱۰۰۰ ليتر آب تقريباً به مقدار ۵/۲ گرم گرد رنگ‌بر خوب نياز خواهد بود. با اين مقدار گرد رنگ‌بر نزديک به ۷ ميلى‌گرم کلر براى هر ليتر آب به‌کار مى‌رود.
|
|
| ۳. حل کردن گرد رنگ‌بر در آب
|
| گرد رنگ‌بر مورد نياز براى گندزدائى چاه را در يک کوزه گذاشته (نبايد بيش از صد گرم گرد در يک کوزه گذاشته شود) و آن را به‌صورت خمير نازکى در مى‌آورند. بايد مقدار بيشترى آب به کوزه اضافه شود تا نزديک به سه‌چهارم کوزه پر شود. آنگاه محتواى کوزه به‌خوبى هم‌زده مى‌شود و ۱۰ - ۵ دقيقه مى‌گذارند تا کلسيم ته‌نشين شود. آب روى مايع که محلول کلر است به کوزهٔ ديگرى ريخته مى‌شود و گچ آن را دور مى‌ريزند. (توجه: رسوب گچ را نبايد به داخل چاه بريزند زيرا سختى آب چاه را افزايش مى‌دهد).
|
|
| ۴. گذاشتن محلول کلر در چاه
|
| کوزهٔ داراى محلول کلر را مختصرى پائين‌تر از سطح آب در چاه گذاشته و آب چاه را با حرکت دادن شديد کوزه در جهات افقى و عمودى بر هم مى‌زنند. بايد اين کار چند بار تکرار شود به‌طورى که محلول کلر در تماس نزديک با آب چاه و با آن مخلوط شود.
|
|
| ۵. مدت تماس
|
| پيش از برداشتن آب براى مصرف بايد يک ساعت تماس بين آب چاه و کوزه باشد.
|
|
| ۶. آزمون اورتوتولوييدين آرسنيت (OTA)
|
| آزمون کلر باقى‌مانده در آب چاه در پايان يک ساعت تماس کار شايسته‌اى است. اگر سطح کلر آزاد باقى‌مانده کمتر از ۵/۰ميلى‌گرم در ليتر باشد بايد کلر کلرزنى پيش از هرگونه مصرف آب دوباره انجام شود. بهتر است گندزدائى چاه آب پس از برداشت روزانه انجام شود. به هنگام همه‌گيرى‌هاى وبا بايد چاه آب همه روزه گندزدائى شود.
|
|
| روش دوگلدانى (Double Pot Method)
|
|
| به هنگام فوريت‌ها مطلوب آن است که از وجود مقدار ثابتى کلر در آب چاه اطمينان حاصل شود. براى اين منظور چند روش ساده و مؤثر توصيه شده است که از اين روش‌ها کلرزنى به روش دوگلدانى بيش از همه در کشورهاى گوناگون موفق بوده است. روش دوگلدانى يک روش اصلاح شده، و توسط مؤسسه پژوهش‌هاى بهداشت محيط در هندوستان توصيه شده است. در اين روش دو گلدان استوانه‌اى به‌کار مى‌رود و يکى درون ديگرى قرار داده مى‌شود قطر و ارتفاع گلدان درونى و گلدان بيرونى به ترتيب ۲۵ سانتى‌متر و ۳۰ سانتى‌متر است. در هر گلدان سوراخى به قطر يک سانتى‌متر ايجاد مى‌شود. سوراخ گلدان درونى در قسمت بالائى و نزديک لبهٔ گلدان و سوراخ گلدان بيرونى در حدود ۴ سانتى‌متر بالاتر از قاعدهٔ آن است.
|
|
| مخلوطى از يک کيلوگرم گرد رنگ‌بر و ۲ کيلوگرم شن درشت را (به قطر تقريباً دو ميلى‌متر) فراهم و با آب، کم‌کم نم‌دار مى‌کنند. در گلدان درونى از اين مخلوط تا فاصلهٔ ۳ سانتى‌مترى زير سوراخ مى‌ريزند آنگاه گلدان درونى را درون گلدان بيرونى مى‌گذارند و دهانهٔ گلدان بيرونى را با ورقه‌اى از پلى‌اتيلن مى‌بندند. با به‌کارگيرى دو گلدان امکان استفاده از هر دو سوراخ بدون بروز خطر کلرزنى اضافى فراهم مى‌شود.
|
|
| گلدان‌هاى دوگانه به‌وسيلهٔ طنابى که به لبهٔ چاه وصل است درون چاه گذاشته مى‌شوند بايد گلدان‌ها حداقل در عمق يک مترى سطح آب فرو روند تا از آسيب ظرف‌هائى که براى برداشتن آب به‌کار مى‌روند برکنار بمانند. معلوم شده است که اين اسباب در چاه‌هاى کوچک خانگى که در حدود ۴۵۰۰ ليتر آب داشته و برداشت روزانه در حدود ۳۶۰ تا ۴۵۰ ليتر باشند، به مدت ۳ - ۲ هفته به‌طور مطلوب کار مى‌کند.
|
