بازده مصرف آب(۲)

مقادير بازده مصرف آب در گياهان C۴ و C۳ در قياس با گياهان CAM کم است. يک گونه CAM آناناس داراى بازده مصرف آب ۲۰ گرم بر کيلوگرم آب مى‌باشد. استفاده از گونه‌هاى زراعى CAM محدود است چون تثبيت CO۲ و توليد کلى اين گياهان در سطح پائينى است.

در غالب گونه‌هاى زراعي، تبخير و تعرق در مزرعه، کمتر تحت تأثير گونه گياه زراعى قرار مى‌گيرد و بيشتر تحت تأثير نياز اتمسفري، مقدار پوشش گياهى و 'فراهمي' آب قابل دسترس، قرار مى‌گيرد. عوامل عمده‌اى که تبخير و تعرق گونه‌هاى مختلف را در شرايط آب کافى تحت تأثير قرار مى‌دهند عبارتند از دورهٔ سال (تقاضاى اتمسفري)، سرعت تکامل پوشش، و ضريب آب مصرفى Consumptive use coefficiemt)، (k)۲) که به طريق زير محاسبه مى‌شود:

تبخير و تعرق بالقوه

/   تبخير و تعرق

(k) ضريب آب مصرفى =

ضريب آب مصرفى بين ۶۵/۰ تا ۸۵/۰ متغير است. اين ضريب عمدتاً تحت تأثير پوشش گياهى در طول دورهٔ رشد قرار مى‌گيرد. مقدار k در گندم پائين است چون اين گياه در ماه‌هاى نسبتاً خشک بهار رشد مى‌کند و شاخص سطح برگ آن از زمان کاشت به کندي، کامل مى‌شود. يونجه اگرچه در طول سال چيده مى‌شود ليکن داراى ضريب آب مصرفى نسبتاً بالائى است. چون در فصل بهار اين گياه با استفاده از کربوهيدرات‌هاى ذخيره شده در ريشه به‌سرعت سطح برگ خود را افزايش مى‌دهد و پوشش گياهى بيشترى را براى مدت زيادترى در طول فصل به‌وجود مى‌آورد. ذرت خوشه‌اى و سويا داراى ضريب آب مصرفى متوسطى هستند چون اين گياهان در روزهاى گرم بهار و تابستان رشد مى‌کند و سرعت توليد برگ از زمان کاشت در آنها نسبتاً کند است.

مقادير بازده مصرف آب در جدول مصرف آب و توليد ماده خشک در ۷ گونه زراعى در شرايط آب کافي، نشان مى‌دهد که گونه‌هاى C۴ از اين نظر برترى دارند، ليکن اين برترى به اندزه‌اى نيست که در جدول بازده مصرف آب، نشان داده شده است. اين امر ممکن است مؤيد اين باشد که تبخير از خاک و تقاضاى اتمسفرى در طول يک فصل کامل، برترى يک گونه نسبت به گونهٔ ديگر را کاهش مى‌دهد.

مديريت بهتر به نژادي، بازده مصرف آب را به‌طور قابل ملاحظه‌اى افزايش داده‌اند. اغلب اين موفقيت‌ها مرهون توليد برگ بيشتر (افزايش تعرق، کاهش تبخير از خاک، و دريافت نور بيشتر به‌منظور فتوسنتز)، دسترسى بيشتر به آب به‌علت نفوذ عميق‌تر ريشه‌ها و يا تخليه آب و افزايش ضريب برداشت بوده است.

جدول مصرف آب و توليد ماده خشک در ۷ گونه زراعى در شرايط آب کافى

محصول

مسير تثبيت

دورهٔ رشد (روز)

ضريب آب مصرفى(a (k

تبخير و تعرق

ماده خشک

آب موردنياز b گرم آب- بر گرم ماده خشک

بازده مصرف آب c گرم ماده خشک - بر کيلوگرم آب

فصلى (ميلى ‌متر)

متوسط روزانه (ميلى ‌متر)

فصلى (کيلو در هکتار)

متوسط روزانه (کيلو در هکتار)

ذرت

C۴

۱۳۵

۰/۷۵

۶۵۸

۴/۹

۱۷۰۰۰

۱۲۶

۳۸۸

۲/۶۸

سورگوم

C۴

۱۱۰

۰/۷۸

۵۸۳

۵/۳

۱۴۵۰۰

۱۳۲

۴۰۲

۲/۴۹

سيب‌زمينى

C۳

۱۲۸

۰/۶۵

۵۳۲

۴/۲

۱۰۰۰۰

۷۸

۵۳۲

۱/۸۸

چغندرقند

C۳

۱۹۰

۰/۷۲

۸۷۶

۴/۶

۱۴۵۰۰

۷۶

۶۰۶

۱/۶۵

گندم

C۳

۱۱۲

۰/۶۶

۴۷۳

۴/۳

۷۷۰۰

۶۹

۶۱۳

۱/۶

سويا

C۳

۱۱۳۱

۰/۷۸

۵۹۹

۵/۳

۸۵۰۰

۷۵

۷۰۴

۱/۴

يونجه

C۳

۱۹۵

۰/۸۷

۱۱۱۲

۵/۷

۱۱۲۰۰

۵۷

۸۹۳

۱/۰۱

منبع: از جنسن ۱۹۷۳

توجه: وضع آب و هوائى در شرايط گيمبرلى آيدهو آمريکا مى‌باشد.

a: ضريب آب = مصرفى	تبخير و تعرق حقيقى	(که در درجه اول بستگى به سرعت نمو جامعه گياهىدرطول فصل رشد دارد).
تبخير و تعرق بالقوه
b: آب موردنياز=	تبخير و تعرق
مادهٔ خشک
c: بازده مصرف آب=	مادهٔ خشک
تبخير و تعرق