توضیحات مربوط به تمرین سطح ادراکی روش عبارت‌خوانی

تمرينات قسمت پيش مربوط بودند به سطح مکانيکى روش عبارت‌خواني، يعنى حرکات درست چشم و کاربرد بيشتر دامنهٔ ديد. تمرينات اين قسمت بيشتر مربوط مى‌شوند به سطح ادراکى عبارت‌خواني، يعنى درک مطالب خواندنى و تفکر دربارهٔ آنها.

اگرچه افراد در قالب انديشه‌ها فکر مى‌کنند، اغلب کلمات را مى‌خوانند. کودک ابتدا از طريق خواندن حروف به معنى کلمات پى مى‌برد. وى ابتدا الف، ب، پ، و غيره را ياد مى‌گيرد. بعد ياد مى‌گيرد تا از حروف هجاها و کلمات کوتاه بسازد. بعد هجاها و کلمات کوتاه را به کلمات بلندتر تبديل مى‌کند. اگرچه ترکيب کلمات و تبديل آنها به عبارات قدم منطقى بعدى است، اغلب خوانندگان اين کار را بدون راهنمائى و آموزش‌هاى لازم انجام نمى‌دهند. در حالى‌که غالب بزرگسالان عبارات کوتاهى چون ايالات‌متحد و ماليات بر درآمد را به‌صورت عبارت مى‌خوانند، اما بيشتر مطالب را کلمه به کلمه مى‌خوانند.

براى توضيح اينکه چرا خوانندگان نمى‌توانند در پيش خود عبارت‌خوانى را بياموزند، چند دليل وجود دارد. اول اينکه، عبارت‌خوانى يک کار خيلى پيچيده‌تر از کلمه‌خوانى است. کسى که تازه خواندن را مى‌آموزد، فقط با ۲۶ حرف سروکار دارد. (خوانندهٔ فارسى زبان با ۳۲ حرف سروکار دارد - م.) بعد او ياد مى‌گيرد تا با ترکيب اين حروف صدها و بعدها هزارها کلمه بسازد و بدون نياز به تشخيص يک يک حروف تشکيل‌دهندهٔ اين کلمات آنها را بفهمد. اما، خواندن و درک عبارات، يعنى گروه کلمات، مستلزم شناسائى هزارها و حتى ميليون‌ها ترکيب متفاوت کلمات است. دوم اينکه، آموزش خواندن در سال‌هاى اوليهٔ آموزشگاه‌ بيشتر تکيه بر تجزيهٔ کلمات به حروف براى شناسائى حروف و صداهاى آنها دارد. در اين روش، اعتقاد بر اين است که درک معانى کلمات وابسته است به‌درست تلفظ کردن آنها. هم‌چنين در کلاس‌هاى اول دبستان تکيهٔ زيادى بر روى بلندخوانى مى‌شود. بنابراين، اگر يادگيرنده آموزش و راهنمائى‌هاى لازم را در مورد عبارت‌خوانى نبيند، با همان روش کلمه‌خوانى و تکيه بر روى يک يک کلمات و حروف تشکيل‌دهندهٔ آنها به مطالعه ادامه خواهد داد، و تا آخر عمر به‌صورت يک خوانندهٔ کلمه‌خوان باقى خواهند ماند.

روش عبارت‌خواني، آن‌قدر هم که به‌نظر مى‌رسد، روش دشوارى نيست. به هنگام انجام تمرينات زير، متوجه خواهيد شد که مطالب خواندنى حاوى مقدار زيادى عبارت تکرارى است - گروه کلماتى که بارها در صحبت خود به‌کار برده‌ايد و يا در نوشته‌ها خوانده‌ايد. در واقع بعضى از اين عبارت‌ها آن‌قدر تکرار شده‌اند که حالت کلمات را به خود گرفته‌اند، مثل روزنامه، کتابخانه، عيد نوروز، بنابراين، و در عين حال. (بعضى از اين کلمات معادل واقعى کلمات انگليسى نيستند و به مقتضاء متن از فارسى انتخاب شده‌اند - م.)

هم‌چنين، به هنگام عبارت‌خواني، متوجه خواهيد شد که معنى جمله به شما کمک مى‌کند تا عباراتى را که بعد از يکديگر مى‌آيند پيش‌بينى کنيد. براى مثال، در جملهٔ من شيرينى را دوست دارم، ولى دندان‌هايم ... عبارت پايان‌دهندهٔ جمله را مى‌توان با توجه به قسمت اول حدس زد. علاوه بر معنى جمله، نحوهٔ علامت‌گذارى و ترکيب دستورى نيز در عبارت‌خوانى کمک مى‌کنند. حرف ربط جملات و عبارات را به‌هم وصل مى‌کند. فاعل اغلب قبل از مفعول مى‌آيد. حروف اضافه قبل از مفعول مى‌آيند. اين قوانين کار عبارت‌خوانى را سهل‌تر مى‌سازند.

در نوشته‌هائى که سنگين‌تر هستند، يا در آنها از کلمات ناآشنا استفاده شده است، يا سبک نوشته تازه است، يا عبارت‌ها و جمله‌ها خيلى جديد هستند، عبارت‌خوانى دشوارتر است - ولى غيرممکن نيست. خواندن مطالب به‌صورت کلمه به کلمه تنها در مواقعى مطلوب است که صدا و آهنگ کلمات به درک معنى کمک بکنند، مثل خواندن يک شعر يا نثر مسجع.

براى تمرين کردن روش عبارت‌خواني، ابتدا با مطالب ساده‌تر کار کنيد تا با سرعت بيشتر به عبارت‌خوانى عادت نمائيد. براى اين منظور، از کتاب‌هاى سادهٔ داستاني، روزنامه‌ها و مجلات استفاده کنيد. اين‌گونه مطالب به شما فرصت مى‌دهند تا فنون عبارت‌خوانى را در خواندن خود به‌کار بريد و در آغاز درگير با مفاهيم دشوار نشويد. در حين کار، حداکثر سعى خود را بکنيد تا معنى مطالب را از گروه کلمات به‌دست آوريد نه از کلمات به‌طور مجزا.