جمعه, ۱۴ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 3 May, 2024
مجله ویستا
خانوادهٔ فردوسی
از روزگار کودکى فردوسى چيزى نمىدانيم. نظامى عروضى، نويسندهاى که حدود يک قرنونيم بعد از فردوسى مىزيسته، او را از دهقانان طوس قلمداد کرده است. (نظامى عروضى: چهارمقاله، به اهتمام قزوينى، ص ۴۷.) از گفتهٔ همين نظامى و از راه آگاهىهائى که از احوال دهقانان آن روزگار داريم و نيز از اشارههائى که در شعر خودِ فردوسى هست، مىتوانيم دورنمائى از زندگى او بهدست آوريم. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
نخست ببينيم در آن روزگاران به چه کسانى دهقان مىگفتهاند؟ واژهٔ 'دهقان' تاريخچهٔ پيچيدهاى دارد و نه تنها در طول قرنها، بلکه در همان روزگار فردوسى نيز به معنىهاى گوناگونى اطلاق مىشده است. در روزگار پيش از اسلام، رئيس طبقهٔ کشاورزان را 'دهقان' مىگفتهاند. ولى در دوران اسلامى به بزرگان ايران دهقان گفتهاند. ( بهار محمدتقلى (ملکالشعراء): تاريخ سيستان، ص ۸۱، حاشيهٔ ۵.) گاهى پادشاه يک ناحيهٔ کوچک هم دهقان ناميده مىشده است. در روزگار فردوسى بيشتر اعيان و اشراف خراسان را دهقانان تشکيل مىدادهاند. اغلب اينان داراى چند يا يک روستا يا لااقل داراى زمين و آب کشاورزى بودهاند. فردوسى جائى واژهٔ دهقان را به معنى کسى که برتر از کشاورز است و جائى ديگر به معنى کسى که به دست خود کشت مىکند بهکار برده است(۱). در بعضى از مآخذ نوشتهاند: دهقانان با جامههاى خود از مردم عادى ممتاز بودند؛ کمربند زرين بر ميان مىبستند و در قلعهها زندگى مىکردند(۲). | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
(۱). ديده شود شاهنامه، چاپ مسکو، ج ۷، ص ۳۳۵ و ص ۱۷۹ و لغتنامهٔ دهخدا، ذيل 'دهقان' . | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
(۲). بلاذرى، ص ۴۱۲؛ طبرى، ج ۲، ص ۱۴۴۱ و ص ۱۵۹۲ به نقل برتلس، نکبرتلس: ناصرخسرو و اسماعيليان، ترجمهٔ ى. آرينپور، ص ۲۷. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
دهقانان به آداب و رسوم و سنتها و داستانهاى باستانى ايران علاقه مىورزيدند. بسيارى از سنتها و داستانهاى کهن ايرانى را اين گروه نگهدارى کرده و به آيندگان سپردهاند. چنانکه فردوسى برخى از داستانهاى شاهنامه را از قول دهقان نقل مىکند: | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
حال مىتوان دورنماى زندگى خانوادهٔ فردوسى را چنين ترسيم کرد: پدر فردوسى از دهقانان و داراى ثروت و رفاه بوده است. روستاى باژ از آنِ او بوده يا در آن ده زمينهاى کشاورزى و باغها و ستور و دام داشته است. با خانوادهٔ خود در قلعهاى در نزديکى ده يا در خانهاى که از خانههاى روستائى ممتاز بوده، زندگى مىکرده است. به تربيت فرزند علاقه داشته، او را به مکتب فرستاده، يا براى او معلم به خانه آورده بوده است. چنين برمىآيد که فردوسى مدتى از روزگار کودکى و جوانى را در تحصيل دانش گذرانده بوده؛ چه، علاوه بر تاريخ و ادب فارسي، از ادبيات عرب و علوم دينى نيز آگاهىهائى داشته است. گذشته از اين، چنانکه رسم آن روزگاران بوده، سوارى و تيراندازى و شايد برخى از فنون جنگاورى را نيز مىدانسته است. از همان روزگار جوانى به شعرسرائى علاقه داشته، و برخى از داستانهاى کهن ايرانى را، شايد از راه تفنّن، به نظم مىکشيده است. در روزگار جوانى همسرى گزيده بوده، و چنانکه از سرآغاز داستان بيژن و منيژه برمىآيد، همسر او باسواد و هنرمند بوده، چنگ مىنواخته و زبان پهلوى مىدانسته و از روى کتابهاى پهلوى همين داستان بيژن و منيژه را براى فردوسى مىخوانده است تا او آن را به نظم درآورد. (اين استنباط مبنى بر اين فرض است که مقدمهٔ داستان بيژن و منيژه از مقولهٔ تصورات شاعرانه نيست.) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- فرزندان: | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
فردوسى يک پسر و يک دختر داشته (نظامى عروضى، ص ۵۱.)، پسر او در زمان حياتِ پدر در سىوهفت سالگى و به هنگام شصتوپنج سالگى او، درگذشته: | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
از دختر او نظامى عروضى ياد کرده، خود او اشاره به دختر نکرده و شايد هم قول نظامى درست نبوده باشد. |
همچنین مشاهده کنید
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
غزه روسیه جنگ مجلس شورای اسلامی نیکا شاکرمی دولت سیزدهم روز معلم معلمان رهبر انقلاب مجلس بابک زنجانی دولت
ایران هواشناسی تهران بارش باران آتش سوزی قوه قضاییه پلیس شهرداری تهران سیل آموزش و پرورش سازمان هواشناسی دستگیری
قیمت خودرو سهام عدالت بازار خودرو قیمت طلا قیمت دلار قیمت سکه خودرو دلار حقوق بازنشستگان سایپا بانک مرکزی ایران خودرو
سریال کتاب نمایشگاه کتاب مسعود اسکویی فضای مجازی تلویزیون سینمای ایران سینما دفاع مقدس
اسرائیل رژیم صهیونیستی فلسطین جنگ غزه حماس نوار غزه چین ترکیه اوکراین انگلیس نتانیاهو ایالات متحده آمریکا
فوتبال استقلال پرسپولیس علی خطیر سپاهان باشگاه استقلال لیگ برتر ایران تراکتور لیگ برتر رئال مادرید لیگ قهرمانان اروپا بایرن مونیخ
هوش مصنوعی کولر گوگل اپل آیفون همراه اول تبلیغات اینستاگرام ناسا
خواب فشار خون دیابت کبد چرب کاهش وزن بیمه